Catalog

12 Sİ Y ASET 8 4 Büyük kişilikler bizden biri mi? JEAN LACOUTURE öldürülüyor, her şey değişiyor! Dc K ennedy Dallas'taGaulle, 26 ağustos 1944'tc NotrcDame'da öldürülseydi, Mao 1927'dc Politbüronun diğer üyeleri tarafından vurulsaydı, tarih bildiğimiz tarih olmayaeaktı. Bismarck, Sadowa veya Versailles anlaşmasından sonra imparator tarafından geri gönderilseydi, Prens Napolyon Ham Hapisanesi'nden kaçmasaydı, veya Nasır, Faruk'un polisleri tarafından 1952'te yakalansaydı bugün her şey farklı olıııdu. komik bir şckilde gereğinden fazla değer < eıdikten sonra üç çeyrek yüzyıldır insanlann tarihteki rolüne değer vcrilmiyor vc sürekli olarak tarihin derin rastlantısal yönünün değeri azımsanıyor. Karar vermeyi, insanlann özgürce tercih yapabilmesini ve kahramanların putlaştı selerdi tarih degişmez miydi?" Bir süre sessiz kalan Troçki soruyu şöyle yanıtlamıştı: "Bİ7.İ yakalamadıklan daha iyi oldu." Sonra Çin sınırında olan bitenleri görüyorum. Çan Kay Şek'ten sonra Mao Çe Tung geliyor. 194647 yıllarında "Çin devrimi zafer kazanmak üzere" denmiyor "Mao zaferr ulaşmak üzere" deniyordu. ean Lacouture Fransa'mn ünlü gazetecilerinden. Üçün kaldırabilme özelliğine sahip olmaktır. cil Dünya sorunlanna yakm ilgi göstermesiyle tanı Kuvvetli bir yoğunlaşmaya, büyük bir irade eklenmelidir, ayrıca ifade açıklığı da nıyor. Vietnam devriminin önderi Ho Şi Min'in / hayatını anlattığı biyografıyle tanındı. Nâsır, Andre Malönemlidir. Konuşmanın niteliği çok önemraux, Leon Blum, Mauriac, Pierre Mendes France biyogra lidir. Leon Blum'un nasıl popüler biri olabildiğine şaşmışımdır. fıleri, yazar olarak ününü perçinledi. Halen Fransız milliyet daki kalabalığa, Devlet Çünkü Parbonne'Konseyi'nde konuçiliğinin babası De Gaulle'ün biyografisini hazırlıyor. Biyog şuyormuş gibi hitap ediyordu. De Gaulle rafi ustası Lacouture'in bu yazısı "Le NouvelObservateur" iyi bir yalancıydı, tezgahtardı. Rastlanmadergisinden. yan türdcn olmasa bile değerli bir konuşfaya veren" biyograf üç türlü davranabilir. llk olarak Walter Mitty olursunuz. Başkasının yaşamı hayal edilir. Kişiye dört elle sarılır, onun üstüne çıkarsınız. Leon Blum'la ilişkimde böyle oldu ve kendimi onunla birlikte şu sözleri söylerken buldum: "Acaba ben olan bu klşi, koşulların diizeyine çıkabilecek mi?". Benden çok farklı, çok enerjik, cesaret dolu, yani bende hiç olmayan ozelliklere sahip olan Malraux ile birlikte, rüyalarındaki adamın kendisi olduğu rüyasını gören Malraux ile birlikte, Malraux'nun rüyası olduğum rüyasını görüyordum. Ikinci olarak Drakula'sınız. Kahramanın kanından beslenen vampir. Ona öykünülür. "Malraux"nun son 20sayfası "Dahi Dede"ye bir öykünmedir, bu çok açık. Büyük kişiliklerle beraber dolaşmaktan siz de büyümüş olarak dönersiniz. Nihayet son olarak aşıksınız. lncelediğiniz kişi sizi büyüler, başınızı döndürür. Bu karşı konulamaz bir şeydir. ğunlaşabilme ve kaldıracı tanı zamanında Kişilikler Pierre Mendes France kendisinin büyük bir adam olarak tanıtılmasına karşı çıkardı. Bir del'asında onun karşısında "şöhrel" kelimesini kullanmıştım. Mendes, "Hayır ne bu kelimeyi, ne de buyüklük kelimesini kullanmayınız. Kanımca bu keliıneler De Gaulle için kullanılmalıdır, benim için degil." Bu konuda tavrı çok açıktı. Doğru, Dc Gaulle çok büyük bir insan. Ondan nefrel edilebilir, genellikle kulsal bir usta, bazen zararlı bir adam oldu ama çağımızı kapsayacak bir kişilikti. Bazen onu ele alırken coşkulandığım doğru. Bu kadar kaba, hükümran ve biçimlerde bu kadar katı bir insanııı bir mektubun sonunda "Sizi kucaklıyorum" dcmesi çok güçlü hisler uyandırıyor. De Gaulle'ün "sizi kucaklıyorum"ıı Leon Blum'un "sizi kucaklıyorum"undan daha f'azla etki uyandırırdı. Çünkü Blum bu "sizi kucaklıyorum " u çok kolayca kullanırdı. Bend'.n çok farklı kişiliklcre sahip olsalar da Ho Şi Min veya Nasır gibi incelediğim bütün kişilikler çok etkileyiciydi. De Gaulle bile sevimli olmayı başarıyordu. Milliyelçiydi. Ben değildim. Yalnızca zengin bir ülkenin ınilliyetçi bir başkanı değil gerçekten zavallı, yapılması çok tehlikeli sonııçlara yol açabilccek bir dönemde Ingilizleri ve Amerikalıları kovan, ancak bunlara bağımlı bir tipli. Küstah bir fakiı, gururlu bir dilenciydi. Ve bu iyidir. Aylar boyunca bu insanlarla "kat'a ka macıydı. Görünüşüne de bayılanlar vardı. Kennedy Harvard'da öğrendiği, çok edebi, ChurchilPci formüllerle donanmış çok iyi bir lngilizce konuştuğu için herkes bayıhrdı ona. Kennedy'nin Nixon karşısında başarılı olmasının nedenlerinden biri de artistçe davranmasıdır. lnsanlar iyi anlamasalar bile sanatı severler. Temel soru şudur: Bir insan diğer insanlardan neden daha üstündür? Bilmiyorunı. Bismarck, Ya övgiiler Elbette ki, övgüler döktürmek (hâgiografi) tehlikesi her zaman başınızdadır. Bu biyografın korkusudur. Arkadaşlarım Mendes'le ilgili kitabımda, bir azizin hayatını yazıyormuş gibi yazmakla suçladılar. Belki. Bu kitapla bir vatandaş tipi önerdiğim doğrudur. Blum, Malraux, Mendes bütün bu insanlar yetenck dolu, doğru. Fakat şu veya bu koşulda bizim gibi davrandılar, yalnızca .sorunlara bizden daha iyi yanıtlar getirdiler. Belki de zayıf noktalan hayran olunan yönleridir. Ne çimento ne de mermerdirler, fakat çüriryen, gelişen, çiçek açan bir ağaçtırlar. Bence îyi biyografi, kişinin kendine has özelliklerinden öte, hangi özellikleriyle onun bizden biri olduğunu gösteren biyografidir. Bir insanı büyük yapan, bir noktada yo l)e (îaıılle iyi bir yaluncıydı, bezirgândt. lyi bir konuşmacıydı. Görünüfüne de bayılanlar vardı. nlınusım her şeyin üstünde tutan bir eğitim taratından biçimlendirildjm. Benim için tarih Corneille veya Racine, zaferi kazanan veya kazanaınayan kahramanlann tartışmalarıydı. Tarihin az sayıda belirli itı san iirisiokrasisince yapıldığı l'ikrimdcn hiç eayıııadıııı. Savaştan sonra olayları farklı görmeıııe tıeden olan bazı olaylara bulaşlıtn. Iakat, ürııeğin Hindiçini savaşları sırasında Marksist arkadaşlarım bana kahramanlardan başka bir şey sunmadılar. Hindiçini Savaşı, Ho Şi Min'in Amiral Argenlieu'yc karşı, Giap'ın Leclerc'c karV savaşıydı. Hir yanda Ho Şi Min, Giap gibi olağanüstu kişilikler, diğcr yanda da Hiduul) veya Argenlieu gibi kölülcr. Böylece Maıksi/mle lanıştığım, şöyle bir dirsek teıııası yaplığını, oııu içime çektiğim dönemdc kahramanlar sorumınu sorgulamadım. Hıı belki de Ho Şi Min'in gerçeklen olağannstii bir iıısan olmasından dolayıdıı. Renkli bir kişilikti, küçük, zayıf, eckingcıı, yabaneılarla bir aradayken neredeyse titreyen biıa/ (harlie t'haplin'e ben/eyen birisiydi. l'olitika konıışmayı rcddcdiyordu, eski lıaıısı/ urkadaşları ve Paıis hakkında koruışnıayı tcreilı ediyordıı. 23 yaşındaki bir genç icin Ho Şi Min veya Giap gibi larihi yapan, onıı tamaınıy la keıuli elleriyle yapanlarla karşılaşmuk beliıleyici bir şeydi. Bu bana MaııriiT MiTİcaııPtmly'ııiıı "İnsanlık ve Teror"dc aıılaliıklaıını lıaiıı"laiıyoı. Trocki'ye şöyle bir soııı sormuşlatdı: "Boya/ ınııhafı/.lar sizi yakuliisuydı, Li'iıin'i ve si/i l')I7 c>lülünün soıılarıiHİıı yukıılayıp kıırşıımı di/ Ho Şi Min renkli bir kişilikti. Küçük, zayıf, çekingen, yabaneılarla biraradayken neredeyse titreyen, biraz Şarlo 'ya benzeyen biriydi. Politika kanuşmayı reddediyordu. Prusya ve Almanya'nın gücünün artmasıyla birlikte yükselir, bu gücün cisimleşmesidir. Charles Quint, Richelieu onun gibi, yalnızca kendi üstünlükleriyle ortaya çıkan insanlardır. Koşullar onlara yardım eder fakat onları yaratmaz. Büyük kişilikler söylendiğinden fazla tarihi yaparlar ancak söylediklerinden daha az ona hizmet ederler. De Gaulle'ün Baden'den 1968'de ayrılışı olayını cle alalım, clbetteki De Gaulle büyük bir stratcjik bilinçle davranınıştır ama aynı /amanda tcreddüt de etmiştiı. Önce Paris kazanından çıkmalıdır ama bundan sonra, olaylar egemen hale gelir. İnsan tarih uzerinde bilinçli etkide bulunur ancak olaylar da insan uzerinde bilinçli rol oynar. Bireyi izole ettiniz mi, onu tek başına ele aldınız mı, rastlantı tüın öneıtıiyle sahneye çıkar. Büyük adam gereken zamanda, tam zamanında ortaya çıkandır. Devrimin sonunda, devrimin fantastik dü/eyde hayallerlc dolu olduğu ve fantasiik bir şekilde bu hayalleri kontrol cdemediği zamanda ortaya çıkar. 1795, 1796, 1797 yıllarında Fransa dünyanın en büyük zenginliklcrine sahip ülkedir. Çağın en harika, mükcmınvl insanlaıına sahiptir. Peki bıınlarla ne yapacak? Sezar bu dönemde ortaya çıkmalıydı. Ancak l.ouis Plıilippe döncminde Napolyon ortaya çıktı. Çarlık çöktüğünde, başka seçenek yoktu, yeni bir şey yaratılmahydı Lıniıı gLldi. Kendini kabul cttiıdi. Kreqski'niıı alııııak olrııası ise sansıvdı. Troçh i » < sormuijlar: "1917 eylulünde yu.'• • kulanıp ktırştına dizilseyıliniz. Itırih ılefii^ım\: miydi?". lliraz dıınıp. yunıl vcrnıiş: "llizi yakalamadıklan daha iyi oldu". Kennedy 'ııin Nixon karijisında bayınlı olnıasının nedenlerinden biri de daha artist(c duvranmasıdtr. hısanlar iyi untamasalar bile sunutı severler.