Catalog

Para verîne kart K Her şeyi paraya dayanan toplumda para giderek görünmez oluyor arl Marx'ın "paranın ortadan . kalkacağı toplum" fikri. kimileri için hâlâ bir hetlel Kirnıleri ıçınse gerçekleşmesı mümkün olmayan bir hayal Ama günumu^uıı kapitalist toplumu. butün sosyal hayatın ekseninde yer alan en değerli varlığını. parayı, ortadan kaldırmaya doğru gıdıyor Bu "ortadan kaidıma", yok etme anlammda değil: ortalıktan kaldırma, ellerde dolaşmasını önleme anlamında. Kredi kartlarının yaygın biçimde kullanılmaya başlanmasıyla, kiğıt ve madenl paraların rolu bir öiçude azalmıştı. ABD, Batı Almanya, Kanada ve Isveç'te ücretlerin sadece yüzde 5 ı nakit parayla ödenıyor, umeğin. Ingittere'deki bankacıhk çevreleri, hâlâ işçi ve memur ücretlerinin yansının peşin parayla udenmesindeti yakınıp duruyor. Bankacılardan gelen yakınmalarla, süpermarketterde uygulanmaya başlanan elektronik ödeme sisterni birlikte düşünüldüğünde, yakın gelecekte parantn sadece küçük dükkânlarda alışveriş yaparken kııllanılan ve kredi kartı. elektronik ödeme kartı v.b yanında bir miktar bulundurulan bir ödeme aracı haline gelecegı görulebıliyor Bu gelışmenın allında da tanıdık bir imza var: Bilgisayar ^ Süpermarketlf kasu Korevllleri salılaıı hır ınalın ü/crindeki kod işarcllerini bilgisayar Cerminalinln okuyucu ucuna lularak mırkrzi kompük're hilui ilfii>or. 10 saniyede elektronik alışveriş P ara artık vazgeçilmez olmakian cıkıyor. Dola$ınıdaki parayı büyük ölçude azaltan kredi karlı ve cck uygularnalaı ından sonra, bu dcfa bilgisayarlar paranın varolduğu fakaı ortalıkıa hiç dolaşmadıgı bir topluma gidilebileccgini gösleriyor. Birçok stipermarkeı zinciri etcktronik banka kartlarıyla saniyede parasız alijveriş sistemleri üzcrinde çalışıyor. Elektronik alışveriş sistemi kisaca şöyle: Mağazadan alışverişini yapatı kişj kasaya para ya da krctli kartı yerine plasıik bir kari uzatıyor. Banka hesabına ili$kiıı bu kartı kasa görevlisi "Klektronik Ödeme Terminair'nin okuma ucuna lutarken, müşleridc plastik kiınlik kartını dijjcr bir bölumüne (uluyor, Bankanın bilgi.sayarıyla haberlcşen Elekıronik Ödeme Tcrminaii, paranin "alımJıgı" i;aıetini vcriyor. "Ödeme" anında gereeklcştij|mden karşılıksı/ hesap sorunu yok. Üsiclik nornıal bir çek kabul ederkcn imza için harcanan zaman birbuçuk dakika iken, bu sistemde zaman kaybı on saniyeyc indirücrek buyük bir uıman tasarrufu sağlanıyor. yük süpernıarketinc yerlcşlirilen Elektrnnîk Ödcıııe Tcrıuinallcrinde K I bankaya ail elekıronik ödcmc K kartları gcçcrli. Iransa'nın BuurgtnBrcssc kasabıısıııda ve vevıcdeki ıiı; ba>ka kusabada daha. larn 54 süpt'inıurkele 140 ccrminal yerlcşıirilmi;. Bu (erminallerden yararlanmak için gcrekcn karılar .16 bin ıııiişitı jyc dağılılmıV lcnı hcnll/ miisıerilerc fa/ladan önenıli bir kolaylık sağlaınadığından, siS/.koııusu mağa/alarılan alışveris edcnlerin sadecc n\ic biri parayı ck'klrunik yollaöduyor. Bu yıı/den bu dcneydcn mağa/anın sağtadıgi yararlar da sınırlı. "Kleklronik para" ancak bıilün piyasaya yayılırsa kârlı bir ycnilik olacak. Blektronik para sısieminin yaygınlaşmasıntn bir önko;ıılu, la/erli okuyucu kasalarının y;tygınlaşması olucak. "Akıllı kusa" olarak da biliııcn bu cihazlar için, nıağa/alardu satılan mallarırı bir kenanna hcr ilrünil kimin hangi tarihte Orcııiği, agırlık, fiyai vc diğer düsüntllebilecek tUm bilgileri içcren bir dizi siyah şeril konuyor. Şerıılcrın bulunduğu kcsim, Kasaıım lazcrli okuyucu llnitesinin ü/crindcn geçirildiginde, kasa kı.sa bir düditk scsi cıkanp oıumalik olarak ürünun tiyaiını yazıyor. StOİC denetiminde harikalar IIHIMWI Lazcrli okuyuc u k a s a n ı n i l k Yaygınlaşırsa Ancak bu sis revlisinin satılaıı malların riyaiını lek tek kasaya ya/ınaüinın gcıcksizleşmesi, bu yoldan buyılk bir zaman lasarrııfu saglannmı. Ancak i^in dana önemli yanı, kasadaki bilgisayar (Inilcsiııin satılaıı Urünlcri ıck tek kaydctnıesi vc nıcrkcv bilgisayarıııa ileımcsi. Bu sayede ınağaza yöncliciüi hangi vınmun ne kadar salıldığını. ctde bulunan ütüıı sloklarını isifdifi an hılgisayardan ofrcnebiliyor. Hıı magaüanın kârtı olarak işlcliiıncsi için Ivlnı iırilrı ccşitlerinin lukcnmcden bulundurıılması. bııuu karşslık a>ırı siok bulıındııımamak gcrckıiği düşünülürüc, bilgısayarın siok denclimi alaıımda yaratıı^ı söylcrıcbiiir. Mcrke/i bilgisayar oionıatik olarak bu llrünkri ure(en şirkellerin bilgisayanna bağlandığı zaman, siparişleri de kcııdi kcndine yapması nıiimkttn. l.a/crli kasaların ABU'dc 6 b i n s U P e r|m a r . k ç t I e k l l ] a m l On yıldır Bu imkam yaratan tcknoloji nercdeysc oıı yıldır varolmasına kar^ılık, ancak yeni yerti kârlı bir yatırım haline gcldiği için ilk denemelcr son bir iki yıl içimk başladi. örnegin ABD'nin lowa cyaleıindeki Des Moines kasabasımn en bü Irinrie ıçınae vardı ınasına karşılık, Balı Avrupa'da lıenüz sadcce birkac ytı/ maga/a bu sisıenıi kullanıyor, Buııuıı nedctıi, mağa/.a salıiplcrinin şimdiyc kaüar la/crli okuyucu kasalarıuın icknık gcli^iminc güvenmemesi ve okııniü şcrillcrinin birçok uriindc buluıım;ı masıydı. 0 Otuınulik para çekmeyi sagluyun rlektronik kasalar banka hizııulKriudf lıüyıık d t ^ i ı n jarald. ^imdiyse, paranın lıiç orlada Kii/ükmedigi. banku kayıtlanyta, kodlarla işleyen bir sislem giderek > a > ı > SAYFA 8 CUMHURtYET/BİLGtSA YAR