Catalog

ÇEVRE hızla azalıyor olması. Bu gibi doğal alanlar yeryüzünün yüzde 46'sını kaplamakla birlikte, cardı türlerinin yalnızca yüzde 2.4 kadarını barındırıyorlar. Bunların yüzde 10'dan fazlası ulusal ve uluslararası yasalarla koruma altına alınmış olmalarına karşın, tükenmenin önüne geçilemiyor. Insanlar yine de yabanıl hayvanların peşine düşüp onlara zarar veriyor ve avlıyorlar. Kimileri birtakım canlı türlerinin yalnızca hayvanat bahçelerinde tutularak kurtarılabileceğine inanıyor. Ne var ki, BM doğayı koruma merkezinden Mark Collins bu görüşe katılmıyor ve büyük doğal rezervlere istenirse işlerlik kazandırılabileceğine, bunun için yeterli bilgi ve teknolojiye sahip olduğumuza dikkat çekiyor. Biyolog John Lawton ise şöyle diyor: " Yapılması gerekli olan tek şey buna yeterince k ayn a k ay ı r m ak. Irak'takibir savaşa milyarlarca dolar harcamayı göze alan bir dünyada bunun lafını etmek bile abes olur,"diyor.< D E R G î D E N 46664, 10 yıl önce bir mahkumun numarasıydı. AIDS'le savaş için Güney Afrika'da geçen hafta yapılan büyük konserde sahneyi kaplayan kabartma afiş bu mahkuma aitti. Yani Nelson Mandela'ya. Bir dönem ırk aynmı yüzünden inleyen koca kıtayı bu kez de AIDS teslim almıştı. Mandela konser için kurulan sahneye çıktı ve dakikada bir kişinin AIDS'ten öldüğünü söyledi. Bu konserin fikir babasıydı. Amacı bütün dünyayı yardıma çağırmaktı. Beyoğlu'nda AIDS için yapılan geçit töreni sırasında gelene geçene AIDS nedir diye sordular. Ne olduğunu bilen çıkmadı. Iletişim çağının üetişimsizliği de böyle bir şey... AIDS haftası bitmek üzere. Bir şeyler yapmak isteyenler için Mandela'nın çağnsını tekrarlayalım: "Lütfen harekete geçin... www.46664.com'u ziyaret edin!" Bu haftaki kapak konumuz bir iş kadını: Meltem Kurtsan. Örgütlenen kadın girişimcileri temsil ediyor. Kurtsan Nilüfer Zengin'in sorularını yanıtladı. Son yıllarda moda bir şey de anı yazmak. Ünlü ünsüz hemen herkes eline kalem alıyor ve geçmişine dönüyor. Anılar çok sübjektif olsa da, kişi çoğu kez kendi yaşamını sansürleyerek yazsa da dünyamızı zenginleştiriyor. Sevdiğimiz romanlann yazarı Marquez, bu kez de geriye gidip kendisini yazdı. Biz okumaya doyamadık. Bu hafta büyükçe bir alıntı yayımladığımız anılar umarız yakında Türkçe olarak da çıkar. Dünya üzerinden hızla yok olan büyük kedilerin fotoğrafçısı Suha Derbent'e teşekkürler. Önümüzdeki hafta yeni bir dergide ' buluşalım... lpek Çalışlar cumdergi@cumhuriyet.coin.tr tmtiyazSahıbı: YediMayısHaberAjansı Basın ve Yayıncılık AŞ adına tlhan Selçuk • Genel Yayın Yönetmenı Ibrahim Yıldız • Sorumlu Müdür: Mehmet Sucu • Yayın Yönetmeni: lpek Çalışlar •Görsel Yönetmen: Aynur Çolak • Baskı Basın Yatırım Sanayii ve Ticaret AŞ Esenboğa YoluAkşam Tesisleri • Idarc Merkezi: Tiirkocağı Cad. No: 3941 Cağaloğlu, 34334 tstanbul. Tel: (0212) 512 05 05 • Merkez Reklam Kapak Fotoğrafı: Kaan Sağanak Memelilerin dörttebirinin belli oranda bir tükenme tehlikesiyle yüz yüze olduğuna, yaldaşık 30 memeü türünün her birinden geriye topu topu bin örnek kaldığına dikkat çekiliyor. Nevarki, dirimbilimciler yeryüzunde kaç canlı türü olduğunu bilmiyorlar. îri türler gözle kolayca seçilirken, daha küçük türler gerçekte sayılamıyor. Dünyanın en iç paralayıcı sorununu, her şeyi içine alan deyişle, biyolojik çeşitlilikoluşturuyor. Budeyim.toprağınaltındaki mantarlardan ruzgârla çoğalan sporlara, her tür börtü böceğe, kutup ayılarından okyanus yosunlarına ve deniz diplerindeki canhlara dek uzanan yeryüzündeki tüm canldankapsıyor. Bu canlılann birçoğu sessizce insanın ekonomik gelişimini güvenceye alıyor. Bunlar atmosfere oksijen sağhyor, içme suyunu temizliyor, azot düzeyini dengeliyor, atıkları yeniden çevrimden geçirip, tohumların tozaklanmasına olanak tanıyor. Kimi uzmanlar iri ve karizmatik omurgalıların yeryüzünden silinmesi durumunda, tanımı güç binlerce küçük yaratığın da onlarla birlikte yok olacağını ve bunun da önceden kestirilmesi olanaksız sonuçlar doğuracağım öne sürüyorlar. Türlerin tükenme hızı konusunda çeşitli kestirimler ortaya atılıyor. Amerika'nın önde gelen biyologlarından Edward O. Wilson ormanlardaki canlı turlerinden 27 bininin her yıl tükendiğini öne sürüyordu. Bundan birkaç yıl sonra Stanford Üniversitesi'nden bir ekipsaatbaşı 1800 bitkı ya da hayvan türünün tarihe karıştığına dikkat çekiyordu. Bunlar çok abartılı kestirimler olabilir. Gelgelelim, en tutucu biyologlar bile bu konuda iç karartıcı bir tablo sergiliyorlar. Daha önce yaşanan beş tükenme sürecinin doğal olduğuna dikkat çeken uzmanlar, son tükenişin insanlann sorumsuzluğundan kaynaklandığı görüşünde birleşiyorlar. Wilson'un araştırmalarma da destek veren, hıikümetin eski bilim danışmanlarından ve Oxford Üniversitesı uzmanlarından Robert May canlı türlerindeki tükenişin, yüz milyonlarca yıl öncesinekıyasla.şimdi 1000 kat daha hızh olduğuna inanıyor. Doğal Yaşamı Koruma türü çoğu korumaya yönelik kurumların çalışmaları tümden panda, kaplan, gergedan ve aslan gibi iri hayvanlara odaklanıyor. May aslanların tümden yeryüzünden silinmeyeceklerine, bunların hayvanat bahçesiverezervlerde korumaya alınacaklarına dikkat çekiyor. Londra Zooloji Derneği bilim yönetmeni Georgina Mace de aslanın doğayı korumacıların daha önce hiç kaygı duymadıkları tek canlı türü olduğunu, Asya'da tükenmiş olmasına karşın, kısa bir süre öncesine dek tüm Afrika'da yaygın birbiçimde rastlandığını belirtiyor. Mace aslanın tek örnek olmadığına, mavi yüzgeçli ton balığı nüfusunda da kimse farkında olmadan yüzde 95 oranında bir azalma meydana geldiğine, bir zamanlar sayıları onlarca milyona varan yaban güvercinlerınin bir anda yeryüzünden silindiklerine ve Amerikan bufalolarının da neredeyse tümden yok olduklarına parmakbasıyor. Işin en acıklı yönü, hayvan türlerinin, dünya üzerindeki sa4* vanlıklar.yağmurormanla,4f Mİd rı, çöl.dağ, çayırlıkveba~ takllk gibi yabanılbölgelerde park ve rezervlerin oluşturulması yönünde 30 yıldır sürdürülen onca çabaya karşın, her geçen gün r Aslan (solda) ve leopar... * www.suhaderbent.com