Catalog

12 p» kökeninisaklayarakseçmekdurumunda. Ekonomi ve bankacılik deseniz aynı şekilde gelişmemiş; gerçi Saraybosna'da en gelişmiş bankacılık hizmetini bir Türk bankası, Ziraat Bankası, veriyor. Paralan Alman Markı'na endeksli; zaten vitrindeki bütün fiyatlar bu birimde verilmiş ve her şey Avrupa şehirleri ile hemen hemen aynı pahahlıkta. Oysa kazanç aynı derecede değil tabii. Savaş felaketini yaşamış olan bu insanlar için savaş sonrası yaşam mücadclcsiaynbirzorluk. Bosna'ya yapmış olduğum bu seyahatimde Mostar' ı ve burada kurulan Pavarotti müzik merkezini de ziyaret etme imkânım oldu. SaraybosnaMostar arası, otobüsle yaklaşık iki buçuk saat süruyor. Muazzam vahşi, dağlık bir tabiat arasında, savaş vahşetine, yakılıp yok edilerek terk edilen köylere tanık oluyorsunuz. Etnik temizlik dedikleri iştebu. tbretvericimanzaralar. Mostar ise doğu ve batı, yani MüslümanHırvat olmaküzereikiyeaynlmış. Müslümankesimdekitahribatinanılırgibideğil. BuOrtaçağ şehrinin göbeğindeki park ise artık mezarlık olmuş. Zaten Saraybosna'da da olduğu gibi etraf daha mermerleri yeni kesilmiş bembeyaz mezarlıklarla dolu. Mostarlılar savaş sırasında büyük bir direniş sergilemişler. Onlan spiritüel anlamda birbirine bağlayan, şehirlerine de ismini veren, 433 senelik "Stari Most", yani Eski Köprü olmuş. Ta ki bu köprü Hırvat bataryasının acımasız ateşi altında uzun zaman direndikten sonra parçalanana kadar. Hırvatlar bu yüz karası marifetlerini bir de filme çekmişler. Köprünün yıkılması ile insanların morali de çökmüş. 433 senelik Osmanlı mimari teknolojisi de böylece başanyla yok edilmiş. Bugun Neretva ırmağının dibinden çıkartılan eski taşlar yavaş yavaş kurutuluyor. Eski köprünün orijinaline uygun şekilde restore edilmesinde Türk hükümeti de görev almış. Ancak daha henüz zemin etütleri dahi tamamlanamamış. Pavarotti müzik merkezi ise tamamen bombalanmış olan eski bir okul restore edilerek açılmış. Son derece modern birmüzik stüdyosunun yani sıra burada müzik terapi kurslan veriliyor, konserler düzenleniyor vebilhassa savaştan psikolojik şekilde etkilenen çocuklann tekrar topluma kazandınlması için büyük çabalar harcamyor. Bu çalışmalannda Türk müzisyenlerden de kendilerine önemli destek gelmesi gerektiği inancındayım. llgilenenlerin http://www. pavarottimusiccentre.com/ adresindeki web sitelerini ziyaret etmelerini tavsiye ederim. Saraybosna'da görüştüğumüz her insan bize kucak açtı. Türk olduğumuzu öğrenenlerOsmanlı geçmişlerinin nostaljikhisleriyle daha da heyecan duydular. Katılımın çok yüksek olduğu konser ise kültürel bağlann ne derece çabuk geliştirilmesi gerektiğinin kanımca en bariz örneği. Zaten Dekan Sijaric'in arzusuTürk festivalleri ile ortak konserler düzenleyebilmek. Benim için ziyaretimin en anlamlı veda anı ise tam uçağa binmeden önce konserimde bulunmuş olan üniformalı Boşnak bir gümrük memurunun yanıma gelerek bana Türkçe "bizi yalnızbırakmayın" dercesine "lütfen tekrar gelin, Türk müziğinizi buraya yine getirin", demesi oldu. Yazımı tamamlarken benim de aynı çağnyı evrensel bilince sahip djğer bütün Türk müzisyenlere yapmam gerektiğini hissediyorum.^ {*) Müzikolog Dr. Türk Ekonomi Bankası'nın sponsorluğunda Cambridge Üniversitesı'ne bağlı The Skilliter Centre for Ottoman Studies biriminde araştırmalarını sürdürmektedir. emrearaci@yahoo.com CUMHURÎYET DERGİ Pek çok kadında özgürolma isteği uyandıran tngrid Bergman hep kocalannın egemenliğine boyun eğmişti. Büyük kızını koca baskısından tamaltıyıl görmemiş, yine yıllarca kocası Roberto Rosselini'nin istemediği filmlerde ve oyunlarda rol almamıştı. Koca sözü dinlerdî... DUYGU YAZICI D ünyaca ünlüydü, güzeldi, çok para kazanıyordu; 3 kez evlenmiş, dört çocuk doğurmuştu. Dünya üzerinde pek çok kadın ve erkek hayranı olan tngrid Bergman kadına yüklenen domestik görevlerden kendisinikurtarabilmişmiydi?özgürbir kadın mıydı? tletişim Yayınlan'nın Aşklar ve Çiftler dizisinden çıkan Alman Renate Möhrman'ın kaleme aldığı, Atilla Dirim'in Türkçeleştirdiği tngrid Bergman ve Roberto Rosselini' adlı biyografi bu soruyu dairdeliyor. Kızı Isabella Rosselini, şöyle diyecektı annesi için: "Annemin hayatındaki en önemli şey mesleğidir. Bundan hemen sonra ise temizlik gelmektedir." Birpartinin en iyi şekilde nasıl verileceğini, özellikle de sona erdikten sonra temizliğın nasıl yapılacağınıkızlarınaaynntılı biçimde anlatırdı Ingrid Bergman... "Her şey bittikten sonra, önce kokunun giderilmesi gerekir. Kül tablalan, yemek artıklan ve yansı içilmiş şarap kadehleri. En iyisi tencereleri kullandıktan hemen sonra yıkamaktır. Bunu yapmak çok zaman kazandınr.Bardaklann yıkanması ise yapılacak en son ış. Ancak onlan bezle kurulamamak gerekir. Bunun cn ıy i vc temiz yöntemi, onlan sıcak suyla duruladıktan sonra ağızları aşağı gelecek şekilde kurumaya bırakmaktır. Sıcak su en çabuk bu şekilde buharlaşır ve bardaklarda en ufak bir leke bilekalmaz." Ingrid Bergman evinin içinde gezinirken asla eli boş dolaşmazdı. Mutlaka elinde mutfağa götürülecek bir şey olurdu. Şöyle derdi kızlanna: Bir odadan asla elin boş çıkmayacaksın. Bergman 'ın kızı İsabella RosselinL. Ingrid'in yaşamında sayısızyasak vardı: îkinci kocası îtalyan film yönetmeni Rosselini ona BirleşücDevIetler'egitmeyasağı koymuştu. Isveçli kocasının onu yeniden elde etmesinden çok korkuyordu. Rosselini'ye boyun eğen Bergman altı yıl boyunca büyük kızı Pia'yıgöremeyecekti. ingridBergman Roberto Rosselini'nin sanatına âşık olmuştu ve ona bir mektupla ulaşmıştı. "Sevgili Bay Rosselini, Roma Açık Şehir ve Paisa adlı filmlerinizi izledim ve çok beğendim. Çok iyi îngilizce konuşan, Almancasını unutmamış fakat Fransızcası pek anlaşılmayan, ttalyanca ise yalmzca Ti Amo diyebilen tsveçli bir oyuncuya ihtiyaç duymanızhalinde, oraya gelmeye ve sizinle bir film çevirmeye hazırolduğumubilmenizi isterim." Bumektuba aldığı yanıtüzerinefılmçevirmek için Rosselini'nin yanına giden Ingrid Bergman onunla tam yedi yıl yaşadı. Yakın çevresi Rosselini'nin Ingrid Bergman'ailişkinşaşkınhğınışöyleanlatacaktı: Hollywoodyıldızı Ingrid Bergmanhiç beklemediğı bir şekilde iyi birev kadınının tüm özelliklerini göstermekteydi. Neredeyse hastalık düzeyinde bir ihtirasla evin el değmedik tüm köşe bucağını, yukarıdan aşağıya doğru bütün rafları ve çekmeceleri ıtınayla silıp temizliyordu. Rosselini günün birinde hayretler içinde onu koşuşturmaktan kıpkırmızı kesilmiş bir halde\ elinegeçirdiği kocabirduvarkâğıdı