Catalog

R 1999. SAY1 677 . T ından teknik virtüöz olarak nıtelenen pard, zaman ve mckân sınırlarını sonuna rzorladı.Iravcstiler'de20 yüzyılı sarsan ımsaldevnmıyapanLerıin'i, sanatta dev/apan Tristan Tzara'yı vc romanda dcv'aparak yeni bir biçiııı yaratan James Joyanlalan Stoppard, kendısi de Ingılıztiyatııdadevrimyapmi!}tı. osencrantz ve Guildenstern Öldüler'ilk I966'da Ldınburg Festivali'nde Oxford ersitesi öğreneilerince oynandı. Aldığı ılu eleştiriler, oyunun Londra'da sahnelesinc neden oldu. Tıcan başarısı da satlba$arısı kadarbüyüktü. Ödülleraldı. ıppard' ın' Rosencrantz ve Gui ldenstern lcr'deki başarısı belki de çağımızın kahnlarçağıolmaktançıkıpkendıyazgılarınetlemekten aeız küçiik adamların çağı Şunu farketmesinden kaynaklanıyordu. *ımi7in kahramanı artık romantik Hamğıl.adınınRosencrantzmıGuildcnstern Iduğunuanıınsayamayanzavallıbiriydi cınılmazölümünegidıyordu." )ppard'ın teknıği, bırbiriyle çedüsüncclennbirbırmekanjit Ttarafından art arda sıralaııbıçımındedir. Sahnede bir nce arenası yaratan Stopilginçkonu, hızli birdevıcanlılık, bol aksiyon, fışek latlayan zekice esprıler ve izlerleoyunlarmızenginleşBir röportajda şöyle demistı. şeyi savunan iki sesten oluşan laryazmaegilimindeyim. Doğal ola• açıkça bu iki ses de benım ıkı ayrı yönü. •msil eder ve bu sonsuzbirtartiijmadır. sin son cümleyi söyleyeceğini beklemin.' >ppard bizi çok okuduğu için hıçbir şcyıninolamayanaydınınbunalımıylakarırır. Kim olduklarını bizim de tam bileğimiz çünkü onlar da kimliklerinden değildirleradamlara sahnede felsefi sontartıştınr.Oyunlarındaçeşitlidüşünceırpıştıran Tom Stoppard, tiyatronun bir ıceninsavunmaaracı olarak kullanılmaep karşı çıktı ve herhangi bir siyasal güülüğüyad.sıdı. Çekoslovak asıllı bıryajrakÇekoslovakya'dageçmişinmuhalif ı ^imdiki Çek Cumhurbaşkanı tiyatro ı Vaclav Uavcl'le buluşmuştu. Havel O,benimaynadakiimajımdır'der. ıvestiler', Stoppard'ın sanat hakkındaki görüşlerı tartıijtığı oyunoldu. 1917 yıZürih'te Lenin, Joyce ve Tristan Tzara, ıtik bir fars almosferindc tanışır ve sanat etartışjrlar. KonusunuOscarVVildc'in ıst Olmanın Önemı' adlı oyunundan alan .stilerüstdü/eydebırentelektüelbırikim tirenbiroyundu. Shakespeare'den WilHomeros'tan Joyce'a pek çok sanat esectarihi olaya göndermeler.benzetmeler odileryeralmıştı. 'ünyaSavaşı'nınsonundayenibirdüneşiğindeyken oy un baş karakterlen Züyaklaşandevrimleri temsil ediyorlardı. yatta Joyce, yüzyılımızınen önemliroUlysees'i yazıyordu. Sanatta, oyunda ın Tzara tarafından temsil edılen Dadayasamda ve sanatta şansın belirleyıcı olıusavunuyorlardı. Politikada Lenin, Rus mini hazırlıyor ve sanatı sosyal değişiracı olarak kııllanmayı savunuyordu. unda tarihi ve sanatsal olaylann buluşıda öncmsiz ve sıradan bir kişi olan konluk görevlisi Hery C'arr, buluşma noktaakkullanılır Tarihiolaylaronunbellepekdcgüvenılirolmayansüzgecinden lerek aktarı lır. Sık bik olayları ve isimleıştıranCarr.kendibakijjaçısınıkatarvc ıylardanetkilenmeyentipıkbirkendini ımiş lngilizi temsil eder. Carr'ın pek sağImayan belleğıni dünyayı sarsan olaylalatılması için kullanması,Stoppard'a tarihi gerçeklcrleoynamavezamanlararasında kolaylıklaatlamaözgürlüğüvermişti. Carr'la James Joyce'u buluşturanolay, gerçektenyaşanmış bir olaydı. James Joyce, Zürih'teyken ingilizOyuncuları adlı grubu kurmuşveOscarNVilde'ın'Dürüst Olmanın Önemi' adlıoyununusahnelemiüti. Stoppard, ünlükışılerive gerçek tarihi olayları konu alan oyunun temel çatışmasım bu önemsiz olayla kurmuştur. Bu önemsiz olay Joyce'uda çok etkilemişolmalıki, Joyce'un anıtyapıtı Ulysees'de Stoppard'm kahramanı Carr, alay edilen sarhoş ve küfurbaz Er C'arr olarak arzı endam ediyor. (Ulysees, Cilt 2, .s 630646, Yapı Kredi Yayınları) Joyce, onu mahkemeyeverenCarr'dan intikamını Ulysees'de ondan uygunsuz bırı olarak sözederek alınış ama böylece önemsi7 bir konsolosluk görevlisi olan C'arr'ı ölümsüzlüğe kavuijturmuş. Stoppard oyun boyunca Ulysees'e göndermelerde bulunur, doğrudan alıntılar alır. Oyunun bütününde Stoppard 'ın ele aldığı üç sanatgörüjjüarasındaençokJoyce'unkine yakınlık duyduğunu anları/. Zaten anlatım olarak onun tar/ını bcnimsemiştı.Joyce'la Tzara arasındaki soruyanıt bölümü de Ulysees'i andırır. Stoppard, oyunda Lenin'ınsavunduğusanatın sıyaset ıçın araç olarak kullanılması düşüncestne karşı çıkar. Onun için "lyinin kötüyeegemenolupolmadığınıanlamanınen kolay yolu, sanalçmm ozgür olup olmadığınabakmaktır." Stoppard, "Rosencratz ve Guildenstern Öldüler" oyununun sahneye konuş ça/ışmularmda. Son oyunu... Stoppard' ın son oyunu' I nvention of Love' (Aşkın Keşfi) yine geçmişe, bu kcz Victoria dönemine bir yolculuk yapıyor. Oyun 199798 sezonunda Londra'da çok beğenildı. Bu yıl ' Rosencrantz ve Guildenstern öldüler' 32 yıl sonra yine Broadvvay sahnelerinde ve yine 32 yılöncekikadarcoşkulualkışlarlakarşılandı. Tom Stoppard, 33 yı ldırheroyunuyla ses getiren bir oyun yazarı ama belki de 'Aşık Shakespeare' ve Oscar ödül ü ona otuz üç yı 1 ık oy un 1 yazarlığından daha biiyük bir ün kazandıracak.Budagösteridünyasınınbirgerçeği!^ ".4)/A Shakt">peare "in i'sin pcrisini kaçınııı gcn<, \\ ill V Joseph Fiennes ve solda Kate Winslet. Filme üç Altın Küre, en iyifllm, en iyi kadın oyuncu ve en en iyi senaryo daltnda verildi.