Catalog

26NİSAN 1998. SAYI63I du. Diğerarkadaşlarbirkaçhat'tabcklcmiş. Sonradan öğrendiğimizegörebirkaçı organ bulunamudığı için tiuk.il yapılmadan geri dönmü.ş.." Ameliyattan sonra gözlcrini açtığmda kcndini yeniden doğınus, gibi hisscttiğini söyliiyorNıırtenÇakırvcckliyor: "Başınagelmeyenbilmiyor. Diyali/meıkczlcri çok az. Kğer bir sağlık kuruııuıtuı bağlıdcğilseni/çokpahalı. Beninsanları organ bağışmdabulunmuyaçağınyorum." Organ nakli Türkiye'de yavaş. is;leyen bir süreç. Busüreciliızlandırınukiçinkurulnuı^ birdcrnekvar. Organ Nakli Kumluslaıı Koordinasyon Dcrnegi(ONKKD). Yirmidört hustanebuderneğinüycsi. Buhastanelerbiıbirlerinebilgisayarağıylabağlanmıs.durumda. Bu sistcm sayesindc Pamukkalc'dc bulunan bir organ, Izmir'e, l/mir'dcki ise Istanbul'aulaşabiliyor. ÇOCUKLARA UMUT KOYU Umut Köyü, böbrek hastası çocukların ve ailelerinin en büyük umudu. Çatalca'da kurulması planlanan Umut Köyü, diyaliz hastası çocukların tedavileri nedeniyle devam edemedikleri eğitimlerinin yanında mesleki eğitım de alabilecekleri ve üretken fertlerin yetışeceği büyük bir kompleks olacak. Bu komplekste böbrek hastası çoçuklar, devamlı sağlık personeli gözetiminde olacaklar, diyet ve tedavilerine azami dikkat sarfedilecek. Hafta boyunca diyaliz tedavileri olacak, dengeli olarak beslenecek, hafta sonlarını da aileleri ile birlikte geçirecekler. Umut Köyü'nde 100 kronik böbrek hastası çocuk kalabilecek. Diyaliz tedavisine ihtiyaç duyan ufak bebeklere periton diyaliz tedavisi uygulanacak, anne gerekli eğitimi aldıktan sonra evine gönderilecek , prensip olarak ufak bebekler ünitede tutulmayacak. Okul öncesi dönemde oyun ve beceriye dayalı eğitim veren bir sistem olacak. llköğretim grubunda 8 yıllık eğitim verilecek. llköğretim sonrası grup ise genel kültür ağırlıklı bir eğitimle bilgisayar kullanmayı öğrenecek, müzik ve resimle uğraşacak ve lisan öğrenecekler. Hastalar ısteklerıne göre küçuk gruplar halinde mesleki eğitim de alabilecekler. Umut Köyü'ne yardımda bulunmak isteyenler 621 16 44 ya da 531 39 80 numaralı telefonlara başvurabilirler.^ 12binkişibekliyor Tahmini lakamlaragöıeTüıkiye'deon iki binin üzcrinde organ bekleyen insan var. Dcrnek Başkanı ve Istanbul Tıp Fakültcsi Transplantasyon Ünitcsi Başkum Ulu lildcgcz, son dönemlerdc mcdyanın konunun üzcrine cğildiğini, bunun bağıs rakamlarına dayansıdığınıbelirtiyor. 19881997 yıllarmda 1600 kişi bağıstabıılunurken, 1997OcakAralık itibariylc bu sayı ııı n 5700' üaştığına dikkatçekiyor. Hldcgcz, 1997 yılında 124 hastaya nakil yapıldığını, 199K'inilkayındaisebusayının otuz üç olduğunu söylüyor. Peki yadiğerleri... Diyaliz mcrkczlerinde, yoğun bakım scrvislerinde organ bekleycn hastalar. Tiirk Böbrek Vakfı Diyali/ Merkezi'ndeyiz. Ikinci kattaki koridorıın bas. ında iki kadın düs,ünccli gö/lerle birbirinc bakarak dcrtlesiyor. Konıifjtuklarınabakılırsaikisidc biraz sonra içcriden çıkacak olan eşlerini bckliyor. "Burada bi/im kadar cski hasta sahibi pek yoktur. Taııı dokuz y ı ldır geliyoru/ buraya. Onüçyıldirgelcnlcrvar." "On yıldan sonra unıut kcsilir diyorlar Pınar Güven siındi Çocuk Böbrek l'akfı'nın simgesi. Böbrekleri oıııı I6 ama. Herkessusııyor. Biraz sonra diyali/makinclcrindengelcıı seslcrsürcnindokluğunuanlatıyor Hastalar birerikiş,erdıs,arıçikıyor. Hastalarındiyaliz makinesiylcsabah saataltı otuzdanbcri ortalamadört saatlik birlikteliklcri sona criyor şjmdilik. Diyali/ makinesine yeni gircn hastaların pesjndengiriyoruz. (îözümü/çoeukdiyalizibölüınünetakılıyor. Içcrigiriyoıu/.Sol taraftaki hastanınyanınayaklasıyoru/. Müealıit Sağır. 18yanında. Amahcnüzon üçünde göstcriyor. Dört yaşındayken gelmis.lcr Isalınabileceğıne müsaade edıyor. Onun dışında organ alımı rızaya bağlı. Yani 14. madde kısmen rızaya bağlı kısmen de rızasız organın alınabileceğini söylüyor. Bunun dışında beden bütünlüğünü bozmadan, doku ve kornea alımları rızaya bağlı değıl. Böyle bir durumda şahsın ya da yakınlarının rızası olup olmadığına bakılmıyor. Bizim kanun hem şahsın önceden yaptığı bağışın ölüm halinde geçerlilığine müsaade ediyor, hem de yakınlarının rızası olmadan özel koşullarda organ alınabileceğini söylüyor. Aslında esnek bir kanun. Yasaya rağmen doktorların organ alımında tereddütlü davranmasını neye bağlıyorsunuz? Bu şundan kaynaklanıyor. 2238 sayılı kanun 1980 öncesinde çıkmış bir kanun. Kanunun, hukukçu gözüyle bakıldığında aksayan birçok yönü var. Bunlardan bir tanesı yasadaki şu ıfadedir: "Yakınlarının olmaması". Bu ne demek? Hastane personeli gelen hastanın yakınlarını ilaç almaya yollamış olabilir. Burada bir belirsizlik var. Ayrıca gelen bir hastanın yanında yakınlarının olup olmadığını tespit etmek hekımin görevi değildir. Bu hekimden beklenmektedir. Dolayısıyla bunun düzenlenmesi lazım. Hekimler yasaya uygun olarak doku ve kornea aldıklarında basında "organ çaldılar" diye afişe edildıler. Burada medyanın yarattığı baskıların nelere yol tanbul 'a. Diyali/ makincsine ise iki yıldır giriyor. 1993 yılındaçürüycn sağböbrcği alınnut,. 1995'e kadartekböbrekleyaşamıs:. Daha sonraruhatsı/lanurakŞis.li Ltfal llastancsi'nekaldııılmış:. Dörtay sonra Mertcr'dcki Tiirk Böbrck Vakfı Diyali/ Merkczi'nesevk cdılmiş. "Bcnimhastalığımköydcnbeıi var. Ilaftada iki kez giriyorum makincyc, Aslında üç kezgirmemgerckiyor.Okul dolayısıyla böyle dü/cnlcndi." Mücahit.ortaokul üçüncüsınıfta. Derslerinin ly i olduğunu söylüyor. "Benokulııçokdüş,ünüyoruın.Çars.amba açtığını düşunmek lazım Bütün bunlara rağmen rızasız organ alınır mı? Hekimler bu yetkiyı alelusul kullanrnak ıstemıyorlar. Bunun Türkıye gerçeklerıne aykırı olduğunu düşunuyorlar. Organ bağışında insanlarımızın tereddüt ettiği noktalar var mı? Kişi eğer organ bağışçısıysa acaba organlarım ölmeden evvel alınır mı? Böyle bir durumda hastaneye getırilırsem hekimler benim sağlığımla uğraşacaklarına benim organlarımı almaya uğraşacaklar anlayışı var. Bunu aşmak ıçin ıkı şeyi iyı tanımlamak lazım. Organ, beyin ölümü anında alınır. Beyin ölümü olan bir hastanın ölüm süreci başlamıştır. Bu kışilerin beyin dışındakı organları yapay destekle çahştırılabılir. Bu organların alınıp başkalarına nakledilebıleceği anlamına geliyor. Dolayısıyla ölümün çok özel koşullarda gerçekleşmesinde ancak organlar alınabilır. Denizde boğulup hastaneye ölü olarak gelmiş bir kışının organlarım alıp kullanmak mümkün değil. Bu şekılde ancak kornea kullanılabilır. Ayrıca beyin ölümüne karar veren bir hekimler kurulu var. Beyin ölümünü saptayanlarla nakili yapanlar aynı insanlar değil. Dolayısıyla nakil yapan doktorların ölülerden organ toplaması mümkün değil. Organ nakli nasıl yaygınlaştırılabilir? Organ nakli meselesinin önündeki en büyük engel yaratılmış olan toplumsal günleri gidemiyorumzalcn. Ba/ı günlcrdc rahatsı/lanıyorum. Böylegidersc ikinci dönembelkibırakabilirim." Mücahit'inokuldan sonra taktığı bir bas,ka konudahavarkatasında. Ailesi. Hastalığısırasında çok para harcamış babası onun ıçin. BuyLİ/denbirnıilyarınüstiindeborçlanmışlarc^cdosta. Mücahit'cönccbabası verccek ol nuıs, böbreğini. Testlersoıuında uygun olmadıgıanlaşılmış. Karde^leriııdcnisealnıak istemiyor. Mücahit organ nakli sırasınaheniizyazılmamış. "Yazılsam ben de bekleyeceğim büyük bir umutla ama ıımudum d < yok doğrusıfdiyor.^ korkudur. Ikincisi ise sağlık'sıstemıne olan güvensızlık. Sağlık sıstemı Türkıye'de iyi ışleyen bir sistem değıl. Insanlarımızda yuklü bir güven bunahmı var. Bana yaşamımda gerekli yakınlığı göstermemış bir sıstemde ben nasıl organımı bağışlarım duşuncesı var. Onun ıçin biz diyoruz kı, organ alımı ancak çok özel koşullarda yapıldığı için her şeyden önce kritik durumdaki hastaların daha fazla yaşamasına olanak sağlayacak düzenlemeyi yapmak mecburiyetindeyiz. Bu düzenleme nedir? Yoğun bakım ünitelerinin ve acil sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması gerekır. Eğer bunlar yaygınlaştırılırsa hem kurtarılan hasta sayısı artar, hem de kurtarılan organ sayısı artar. Türkiye'deki yoğun bakım servisleri... Türkiye'de yüz ellı bin civarında yatak var. Çağdaş anlamda bu sayının yüzde beş, yüzde yedısinin yoğun bakım yatağı olması lazım. Türkiye'de bizim söylediğimiz anlamda yoğun bakım yatak sayısı beş yüzü g e ç m e z . ^ ORGAN NAKLİ Istanbul Tabip Otiası Başkanı Istanbul Ünıversitesı Tıp Fakültesı Karaciğer Safra Yolları Cerrahisi Birim Sorumlusu Prof. Dr. Orhan Arıoğul ile organ naklinde dünyada uygulanan modellerı ve organ naklınin nasıl yaygınlaştırılabileceğını konuştuk. Organ naklinde dünyada uygulanan modeller neler? Organ bağışı denince şunu anlıyoruz. Canlıdan canlıya nakil, ölüden canhya nakil. Organ bağışının yaygınlaşması için ölüden canlıya nakil. Organ bağışının yaygınlaşması ıçin ölüden canlıya nakil konusunun yaygınlaştırılması gerek. Dünyada uygulanan modellerden biri, ölen kişinin yaşamında organ bağışlayıcısı olup olmadığına bakmaksızın organın alınmasına müsaade eden sistem. Nerede uygulanıyor bu model? Belçika'da böyle bir sistem var. Kısmen Avusturya'da var. Yani rıza olmaksızın kişinin organlarının alınabileceğini söyleyen bir sistem. Ikincisi; mutlaka kişinin rızasının bulunmasını varsayan bir sistem. Kişi öldüğü zaman, yaşamında organ alınmasına müsaade ettiyse organları alınır. Etmediyse alınmaz. Dünyada genel eğilim böyle. Türkiye'de hangisi uygulanıyor? Türkıye'de organ ve doku alımını düzenleyen 2238 sayılı kanunun 14. maddesi her iki sisteme de açıklık getiren bir madde. Yani acil koşullarda hastanın yanında kimse yoksa, organların