Catalog

B U R A K E L D E M eanMichel Jarre'ın, uzay mekiği faciasında ölenler anısına Houston'da düzenlediği büyük gösteri, bugün hâlâ belleklerden silinmiş değil. Bilimkurgu filmlerini çağnştıran bir atmosfcr yaratmak için görkemli bir lazer şovu gerçekleştiren ve "elektronik" müzikten etkileyici örnekler sunan Jarre, yalnizca oraya gelen binlerce insanı değil, ekranlan başında bu dev konseri izleyenleri de büyülemişti. Belçikalı sanatçının bilgisayar üzerine ku MÜZİKTE ELEKTRONİK DEVRİM J rulu kendine özgü müziği, yetmişlerin sonlanndan beri ilgiyle dinlenirdi dünyanın her yerinde. "Oxygen", "Zoo Look" gibi albümleriyle kimilerince "elektronik müzik", kimilerince de "uzay müriği" olarak adlandırılan farklı bir türün altını çizmişti. Ama özellikle sekscnlerin ikinci yansından itibaren, hele hele Houston gösterisinden sonra Jarre'ın müziği daha fa/la alıcı bulmaya başladı. Bir dönem dünya televizyonlannda ilgiyle izlenen "Ipck Yolu" adlı belgesel, bu tür yapımlar arasında en çok izleyici toplayanlardan biriydi. Ancak diziyi cazip kılan, sürükleyici kurgusunun yanı sıra, mistik unsurlar taşıyan özgün müziğiydi. "tpek Yolu"nu müzikleyen Japon besteci Kitaro, Batı aımonisini çok iyi özümlemiş olmakla birlikte, Asya'nın zengin müzik birikiminden de geniş ölçüde yararlanarak ilginç bir bileşime ulaşmıştı. Yaptığı müzik hem "ilkel", otantik parçacıklan içeriyordu, hem de elektronik devriminin tüm ni •• J*anMlch«l JanVın Challangar' kurbanlanıun mnma Houaton'da dUzantailftl «ov hâlâ b*ll«kl«rd*n •lllnmcdl. metlerinden yararlanıyordu. Tam anlamıyla Batılı da diyemiyordunuz sounduna, Doğulu da. Sanki bu dünyaya ait değildi Kitaro'nun müziği. Tıpkı, JeanMichel Jarre'ın müziği gibi. Yetişmeleri, kültürleri, birikimleri açısından birbirlerinden çok farklı iki insan, JeanMichel Jarre ve Kitaro. Ama birbirlerinin kültürlerini, içinde bulunduklan değerler sistemini çok iyi biliyor ve tanıyorlar. Müziğe yaklaşımlan ve ulaşmaya çalıştıklan nokta, bir anlamda onları "aynı kabilenin üyesi" yapıyor. Gözlerini cvrenin sonsu/ devingenliğine dikiyor ve "bir başka /.imian"ın müziğini üretiyorlar. Dünyada var olan, geçerli ve ticari mü?iklcrin tümünden farklı, bir tür "yeni çağ müziği" bu. Bir süredir dünya müzik çcvrelerinde, aynı a.nlama gelmek üzere "New Agc" olarak adlandınlıyor. Her ne kadar artık doksanlı yıllarda New Age endüstride kendine yer bulmuş ve ticari nitelik kazanmış da olsa henüz ycterincc yaygın değil. New Age albümleri /aman /aman Billboard listelerinde üst sıralara dek tırmanabiliyor, ama medyalardaki dans/pop/rap bombardımanı karşısında ıster istemez daha sönük kalıyorlar. Her şeyden önce Nevv Age, "kolay dinlcncn" ve çabuk tüketilebilen bir müzik değil; bilgı, donanım, eğitilmiş bir kulak gerektiriyor. Bu ö/.ellikleriyle de ağırlıklı olarak entelektüel dinleyicinin müzik zevkinc hitap eden, sofistike bir tür. Bugün Nevv Age'in bestseller isimleri arasında yer alan Enya ve Kitaro'nun albümleri bile sınırlı sayıda alıcı buluyor. Elektronik devriminin müzik aletlerini etkilemcsiylc baijlayan yapay ve abartılı "uzay müziği" çalışmalarına Ncw Age'in öncüleri olarak bakmak mümkünse de tek başına bu açıklama yeterli değil. Yetmişli yılların ortalarına doğru, her tür sesi sentetik olarak elde etmeyi sağlayan moog ve synthesizer adlı bilgisayar destekli cnslrümunlar saycsinde yepyeni bir ses zenginliğı doğmuş, yeni arayışlara kapılar aralanmıştı. Ama bu ciha/ların tek başlanna Yirminci Yü/yıl'ın ikinci yarısından itibaren var olan "evrenscle ulaşma" güdüsü, bu yeni müzik türünün dünya üzerindeki tüm müzikal kaynak ve birikimlcrden yararlanmasını sağlamiij; synthesizer da bu motiflcrin işlendiği bir tezgâh olarak kullanılmıştı. Başta Peter Gabriel, Jean Michelle Jarre ve Enya olmak üzere Ncw Age'in önde gelen bestecilerinin çoğu, antik kültürleri ve otantik müzik aletlerini kcndi soundlannın içine başanyla monte ettiler. 0 E R 6 İ 14 Ş U B A T 1 9 9 3 S A Y I 3» 6 CUMHURİYET