Catalog

\k, hem de binlerce yıl önceki tarihin gizemli stemez misiniz? Öyleyse bir pazar keyfıni için birlikte Efes'e gidelim. S'TE HAR Celsus kitaplığı ile Aşkevi arasmda giıli bir geçlt varmış. Efesli erkekler eşlertne, ' 'Kitaplıga gidiyorum" deyip, bu gizit geçitten AşkevVne giderlermiş. pısındaki bir yazı ıse oraya tuvaletini yapanın cezalandırılacağını söyluyoı. Agora'nın kapısında bulunan ve hürrıyetleri bağışlanan ıki kolenın, /amanııı yöneticilcrıne adadıkları alınlıklar gunumuze dek u/anan bir yazım hatası taşıyorlar. Mazeus ve Mıthndatcs adlı bu kölelerın yaptırdıkları alınlıklarda ımparatorun kısaltılmışı olan IMP, yanhilıkla İMB bıçımınde ya7ilmış. Mermer Cadde'de Korelı çocuklar ellerinde papatyalarla sutunlar arasında kos.uyorlar. Mennerlerin aralarındd, Şarap Tannsı Dionissos'un (,evresınde Menad adı verilen kadmlann dağlarda dolaşırken saplarıııı silah olarak kullandıklan bıtkıler fışkınyor. Bııa/ ilerıde, ycrde Askevi'nın rcklamı var Reklamda sol ayak, "biraz ileride sol tarafta" anlamına gelıyor. Kadın yüzü, " g u « l kadınlan" ustündc ventikler olan bir kalp şekli de, "kalbimden cok kiy mvli, ama hâlâ bo> yer var" anlamını veriyor. Efes'teki pek çok hamam kalıntısı, Efeslilerin hamam sefasına duşkün olduğunu gösıcriyor (ienellıkle öğle yemeğinı yedıkien sonra hamanid giden Efesliler burada saatlerce kalırmış. Bu yu/den Efes'te hamamda ölümun çok sık olduğu soylenir. Hatta bırçok seçkin Efeslinin ölümu hamamda olmu». ke/ girdığı ve Ronıa ile LleVın tek baplanıısı olan caddede ilerliyoruz. Liman Caddesi'nde 50 tcncrın bulunduğunu bıldirıyor ara^iırma cılar. llkçağda aydınlatılabılen birkav' kentten biri Efes, dığerleıı de Ronıa, Iskendeıiye vc Antakya. Efes'in can damarı olan liman, Meııdeıcs Nehri'nin getirdiğialuvyonlaıladolmaya ba> ladığında, Bergama Kralı II. Attalos, lnnanı taraitırarak ternı/lctmış ve onııne mendırek yaptırmış. Bir Efesli /engin ıse binlerce dınarius harcayarak limanı ikıncı kez temızictmıs Imparator Hadıianus, lımanın dolnitisını önlemek içın Mendeıes Nehri'nin yolunıı değiş tirmış. Ama hiebır >ey lımanın dolmasını oıı leyememii. l ıman dolmuş, Efes de bıtmıs. Bugun hfes, deni/den 6 kılonıetıe iverıdc. Efes kentini baştan sona ge?meyı taıııam ladığınızda gun batmaya başlamıştır artık. S«lcuk ılçesındekı Artemis Tapınuğı kalıntıları görulüyor u/aktan İlkçağların en oneıııli put perest tapınağı \e dunyanın yedı harıkasındaıı bırı olan Artcınıs Tapınağı'nm yanında Hıı is tıyanlığın öneınlı dını merke/lerınden, Yedı Kiliscler'den biri olan Saint Jeun Kilisvsi ka hntıları duruyor. Bu kahntıların arasında ISL İsabfy Camii yükscliyor. Dınlerin ve kultürlerın boylesine kayna!)tı ğı başka bir yer var mıdır acaba 1 Efes'ten çıkıp Meryem Ana'nın me/arının bulunduğu Bulbul Dagı'na doğru yola ilerliyoruz. Aracımı/, dağın tepesine doğru surek li yokuş yukarı yol alırken, Meryem Ana'nııı hem de daha /or bir rotadan, bu yuksekliğı yaya olarak tırmanmasındaki güçlüğu duşunüyoruz. Yeşillikler arasında sevımlı bir yeı olan Meryem Ana oldukca lenha. Meryem Ana'nın evının eevresinde koşusturan çocukları uzaklaştırmaya valışan Fransız Rahibe, kötu bir Turkçeyle, "A>agı>a, aşagıya" diye bağırarak, elleriyle de cocukla ra aşağıya ınmeleıı getektiğinı anlatmaya çalışıyor. Bir papaz ve ıkı rahibeye, yaz döncmiııdc katılmak ıii'ere gelen yeni rahibe, dolmustaıı bavuluyla indi. Böyle bir hayatı secen bir rahibe ıçin, dunyanın bir ucundaki bu sessız, sakin ve sevımlı ko>e, yaşaması guzel bir yer olmalıydı. Meryem Ana'yı ve Efes'ı arkamızda bırakırkcn, Selçuklu kadınlar antik kentin duvar kalıntıları arasında ot topluyorlar. Gorkemlı Efes kentinın uygarhğından şimdı burada yaşayanlara, bir turızıne katkısının kaldığım cluşunuyoruz. U Liman dolmuş, Efes de bitmiş... 'un çevresinde "Menad" adı veriUn kadmlann silah olarak kullandıklan bitküer fışkınyor. lanıbntş. Efes'in 24 bin kişilik Büyük Tiyatro'sunun iki bın yıl önce koro elemanlarınm sırayla gırdikleri kapısından, son model kameraları vc fotoğrat' makineleriyle ona ya^lı >ık turistler çıkıyorlar. 3 ve 4. yu/yıllarda gladyatör ve vah^i hayvan dövüşlerini i/leyen hlcslılerin yerınde, genç bir çift oturmuş dinleniyor. En tepcdekı ı/leyici yerlerıni bir nefeste çıkmaya çalışmış olmalılar. Haziran ve temmuz aylannda, yaşayan bir kerrt görunılmüne bürıinen Efes, şimdi sessız ve sakin. Tek bir araba gürultusu, korna sesi duyulmuyor. Bir /amanlar lıman olan sazlık yerden ve çcvredeki ağaçlardan kuş ötu^leri duyuluyor. Gözlerinizi kapatıp, daha sonra arenaya dönüştürulen Buyuk Tiyatro'dan yukselen kalabalığın coşkulu bağırışlarmı hayal edebilirsinb. Sonra tiyatronun seyırcılerin girdıği kapısından çıkıp, merdivenlerdcn Liman Caddesi'ne inebilirsiniz. Lıman Caddesi, eskıden limana açılırken, şımdı dcnızin yerini alan kuçuk sa/hkh bir gölcüğe açılıyor. Imparator Hadrian'ın kente iki