Catalog

11 Cumhuriyet ENERJİ G 1 Şubat 2011 21 Çözüm Afşin Elbistan’da Ömer ÜNVER Eski TKİ Genel Müdür Yardımcısı Gültekin TÜRKOĞLU Eski TEK Genel Müdürü NÜKLEER SANTRALIN ELEKTRİK KRİZİNE YETİŞME OLANAĞI YOK... osyal ve ekonomik yaşantımızın sürdürülebilirliği, elektrik enerjisinin kaliteli, güvenilir ve devamlı olarak sağlanmasına bağlıdır. Uzun dönemde elektrik arz projeksiyonuna baktığımızda, elektrik enerjisinin sağlanmasında ileride sıkıntılı bir döneme gireceğimiz görülmektedir. Global ekonomik kriz sürecinde elektrik talebinde yaşanan daralma sonucu şimdilik talebin karşılanmasında bir sorun görülmemekte ise de krizin etkisinin azalmasıyla talep tekrar yükselmeye başlayacak ve bugün yaşanan rahat durum sürdürülemeyecektir. Enerji Bakanlığı’nın 2008 yılında 207 milyar kilovat saat (kwh) olarak tahmin ettiği elektrik talebi 198 milyar kwh, 2009 yılında 195 milyar kwh olarak gerçekleşmiş, 2010 yılında ise 208 milyar kwh olmuştur. TEİAŞ’ın 2008 Haziran ayında yayınladığı Uzun Dönemli Arz Projeksiyonu Raporu’nda belirtildiğine göre yıllık yüzde 6 ile 7 arasındaki talep artışlarını 2011 yılından itibaren karşılamanın mümkün olamayacağı belirtilmiş olmasına rağmen yaşanan ekonomik kriz nedeniyle bu durum birkaç yıl ertelenmiştir. Kriz döneminde yaşanan bu talep azalmasından yararlanarak önümüzdeki kısa ve orta dönemde oluşacak elektrik taleplerini karşılayacak elektrik üretim projelerinin bir an önce ele alınmasında zorunluluk bulunmaktadır. Hal böyle iken bu alanda nükleer santrallar dışında sektörde başkaca bir hareketlilik görülmemektedir. Oysa nükleer santralların uzun süren yapım sürecindeki elektrik talebini karşılamak için baz güçte elektrik santrallarının yapımına hemen başlanması gerekmektedir. Nükleer güç santrallarının inşası oldukça uzun sürmektedir. İnşaat sürelerinin öngörülenden daha uzun olmasının nedeni; projelendirmedeki olası değişikliklerdir. ABD’de inşa edilmiş olan nükleer santrallar genellikle 10 yıl, bazı durumlarda da 15 yılda tamamlanabilmiştir. Finlandiya’da dünyada ilk defa yeni nesil bir nükleer santral yapımına 2005 yılında başlamış olmasına rağmen bu proje halen 3.5 yıl gecikme ile inşaatı devam etmektedir. S Türkiye’nin, ekonomik kriz nedeniyle ertelenen elektrik açığı sorununu içinde bulunduğumuz yıldan itibaren hissetmesi bekleniyor. Ancak yapımı daha uzun zaman alabilecek nükleer santral ön plana çıkarken, Afşin Elbistan termik santrallarında bir hareketlilik gözlenmiyor. Afşin Elbistan’a öncelik Baz yük özelliklerine sahip üretim tesisi olarak AfşinElbistan linyit santralları diğerleri arasında önceliğe sahiptir. Şöyle ki, AfşinElbistan santrallarında kullanılacak yakıt yerli kaynağımız olan linyittir. Elbistan Havzası’ndaki linyit rezervi kapsamında, son rezerv artışları ile beraber 10 bin megavat (MW) gücünde elektrik santralını besleyecek miktarda linyit varlığı hazır bulunmaktadır. Santral projesinde de durum linyit madeninden farklı değildir. Daha önce Elbistan Havzası’nda 4x340 MW gücünde AfşinElbistan A Santralı ile 4x360 MW gücündeki AfşinElbistan B santralı tesis edilmiş ve yeterli tecrübe elde edilmiştir. Böylece gerek madenin gerek santralın projelendirilmesinde ve yapımında bir güçlükle karşılaşılmayacaktır. Havzanın bütününde önceden kurulmuş olan (A), (B) santrallarına ek olarak kurulması planlanan her biri 4x360 MW gücündeki (C), (D), (E), (F) santralları tam kapasitede yılda 6500 saat çalıştırılacağı hesabı ile 37 milyar 440 milyon kwh elektrik enerjisi üretebilecek kapasiteye sahiptirler. (A) ve (B) santralları ile birlikte üretilecek elektrik enerjisi miktarı 55 milyar 600 milyon kwh’e erişecektir. Azami 10 yıllık bir süre içerisinde tamamlanması mümkün olan bu projeler ile elektrik üretiminde doğalgaza olan bağımlılığımız büyük ölçüde azalacağı gibi bölgede önemli istihdam olanağı da yaratılmış olacaktır. AfşinElbistan termik santrallarının inşası ile ülkemizin en önemli ekonomik ve sosyal problemi olan istihdama yeni imkanı yaratılmış olmakla sınırlı kalınmayacak, elektrik üretimi için gerekli linyitin üretimi ile yaratılacak katma değer yurtiçinde kalacak, ekonomide gelişme hızlanacak, böylece toplumun tüm kesimlerine ekonomik faydalar sağlanmış olacaktır. En ekonomik proje Bu karşılaştırmadan da görüleceği gibi AfşinElbistan Projesi yapılması olası diğer üretim projeleri içerisinde her bakımdan en ekonomik proje olarak gözükmektedir. AfşinElbistan A Termik Santralı’nın rehabilitasyonu ve baca gazı arıtma tesisi inşası, Elbistan B Termik Santralı’nı besleyecek kömür madeninin yatırımı ve yukarıda belirtilen (C), (D), (E), (F) linyit santrallarının inşası ve sisteme bağlantı için gereken iletim hatları, kabaca 15 milyar dolara mal olacaktır. Bu proje yalnızca elektrik üretimi ile sınırlı olarak düşünülmemeli; bir havza geliştirme projesi olarak ele alınarak Güneydoğu Bölgesi’nin sosyal ve ekonomik kalkınması için bir kilit proje olması sağlanmalıdır. Bu nedenle bu projenin rödövans yöntemi ile yapılması uygun değildir. Gerektiğinde özel sektör ile de işbirliği sağlanarak, kamu yönetiminde ve denetiminde yapılması ve çeşitli kamu kuruluşları ile özel kuruluşlar arasındaki koordinasyon ile gerekli finans temini için Hazine garantisinin sağlanmasını teminen gerekiyorsa bu projeye özel bir yasa çıkarılmalıdır. Elektrik Şyatları düşürülebilir Tesis sürecinde yapılacak faiz ödemeleri ile 1000 MW’ı 3 milyar dolar olarak hesapladığımız AfşinElbistan Termik Santralı’nın elektrik üretim maliyeti yakıt ile birlikte 3.54 sent/kwh olacak ve elektrik fiyatlarının ucuzlamasında büyük bir rol oynayacaktır. Halen verimli bir şekilde çalıştırılan AfşinElbistan B Termik Santralı’nın işletme maliyeti 3 sent/kwh’i aşmamaktadır. Bu termik santral Türkiye’de en düşük maliyetle elektrik üretimi yapan termik santraldır. 1000 MW gücündeki nükleer santralın tesis bedeli nükleer tesis kuran kuruluşların bilgilerine göre inşaat dönemi faiz ödemeleri hariç 5 milyar dolar olarak ifade edilmekte, faiz ödemeleri dahil olduğunda 7 milyar dolara çıkmakta, elektrik birim maliyeti de 10 sent/kwh’den aşağı olmamaktadır. Genellikle bir nükleer santralda elektrik üretim maliyetinin 3’te 2’sini sabit tesis yatırımı oluşturmaktadır. Elektrik üretim maliyeti nükleer santral yapım maliyeti, tesisin inşa süresi ve finansman masrafları ile yakından ilgilidir.