Catalog

Cumhuriyet Ankara 280/13 Kasım 2009 T Hipotiroidi nedir? Nedenleri, belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıldır? (Tiroid Hormonu Yetersizliği Tiroid Bezi Az Çalışması) iroid bezinin az çalışmasına ve tiroid hormonlarının eksikliğine hipotiroidi adı verilir. Vücudumuzdaki tüm metabolik olaylarda yavaşlama ile seyreder. Daha önce Tiroiditler bahsinde ayrıntılı bahsettiğim Hashimoto tiroiditi, tiroid bezi yetersizliğinin en sık görülen nedenidir. Bebeklerde ve çocuklarda hipotiroidi, zihinsel geriliğin yanı sıra, fiziksel büyüme ve gelişmede belirgin yavaşlamaya neden olur. Hipotiroidi kadınlarda daha sık görülür, yaşın ilerlemesiyle birlikte sıklığı artar. Tiroid bezi yetersizliği, tiroid bezinin aşırı çalışmasından (hipertiroidi) daha sık görülür. Nodüler guatrdan sonra en sık görülen tiroid bezi hastalığıdır. Hipotiroidi vakalarının çoğunluğunu tıpta subklinik hipotiroidi diye adlandırılan tiroid bezinden salgılanan sT3 ve sT4 hormonlarının henüz normal olduğu ama üst merkez hipofiz bezinden tiroid bezini hormon yapması için dürten, uyaran TSH (TSH hormonu tiroid bezi çalışması ile ilgili, tiroid statusunu gösteren en önemli hormondur) hormonunun yüksek olduğu hafif derecedeki veya başlangıç halindeki tiroid bezi yetmezliği oluşturur. Tam gelişmiş hipotiroidide sT3 ve sT4 hormonları düşük, TSH ise çok yüksektir. Hipotiroidi, hastalığın yerine göre 2 şekilde oluşabilir: I Tiroid bezindeki hastalık, sorun sonucunda oluşan hipotiroidi tablosu (Hipotiroidi vakalarının yüzde 95’ini oluşturur.) I Üst merkezlerhipofiz bezi veya daha yukarı merkezlerdeki hastalıklar nedeniyle TSH veya TSH’nin öncül hormonlarının yeterince yapılamaması sonucunda tiroid bezinin uyarılıp hormon üretememesiyle oluşan yetersizlik tablosu (Hipotiroidi vakalarının yüzde 5 kadarını oluşturur.) ÖNCE SAĞLIK Tiroid Bezi Hastalıkları (7) DR.ŞEN ILGIN Endokrinoloji,MetabolizmaveİçHastalıklarıUzmanı email: [email protected] yükselmesi, kalp atım hızının (nabız) belirgin yavaşlaması, kolesterol düzeylerinde aşırı artış hipotiroidinin sık görülen belirti ve bulgularındandır. Hastalarda bu şikâyetlerin hepsinin olması gerekmez. Yukarıda sayılan belirti ve bulgular, yalnızca tiroid bezi yetersizliğine özgü olmayan, birçok hastalıkta görülebilecek türde şikâyet ve tespitlerdir. Bu nedenle bu tarz şikâyetleri olanlarda da mutlaka tiroid bezi yetersizliği vardır, denemez. Hipotiroidi’de teşhis nasıl konulur? Hasta, şikâyetleri ve fizik muayene bulgularıyla birlikte değerlendirildiğinde hipotiroidi düşünülerek gerekli kan tetkikleri istenir. TSH, sT3, sT4, Tiroid antikorları (anti TPO ve anti Tg) tetkikleri kandan bakılır, tiroid ultrasonu istenir. Subklinik hipotiroidi durumunda yalnızca TSH yüksek ve sT3 ve sT4 normalken, aşikar hipotiroidi vakalarında TSH yüksek, sT4 düşük, sT3 normal veya düşük bulunur. Serbest tiroid hormonları istenmelidir! Tiroid hormonları ölçülürken, serbest tiroid hormonları istenmelidir. Total T3 ve T4 bakılmasının artık günümüzde değeri ve önemi kalmamıştır. Tiroid antikorları eğer çok yüksek çıkarsa (yüzlübinli sayılarla ifade ediliyorsa) Hashimoto tiroiditine bağlı hipotiroidi gelişmiş, demektir. Tiroid ultrasonda heterojen diye belirtilen kaba bir yapı hakimdir. Çoğu zaman gerçek nodül (yani normal tiroid dokusundan belirgin sınırla ayrılan tiroid içi topaklar) yoktur, yalancı nodüler görünüm hakimdir. Bazı vakalarda tiroid bezinin boyutları çok küçülmüş, hiç çalışmayan atıl bir doku haline gelmiş olabilir. Kansızlık saptanabilir. Demir, B12 ve folik asit düzeyleri düşük olabilir. Prolaktin hormonu ve kas enzimi olan CK, hipotiroidide yüksek olabilir. AST, ALT; GGT gibi kandaki karaciğer enzimlerinde yükseklik saptanabilir. Tiroid Bezi Yetersizliğinin Nedenleri Nelerdir? rülen nedeni, Hashimoto Tiroiditidir. Hashimoto hastalarında genellikle hipotiroidi kalıcıdır. Daha önce de bahsettiğim gibi, bağışıklık sistemindeki bir bozukluk nedeniyle tiroid bezinin vücudumuza ait değilmiş, yabancıymış gibi algılanması sonucunda, tiroide karşı antikorların üretilip tiroid bezinin tahrip edilmesiyle tiroid bezi yetersizliği gelişmektedir. I Tiroiditler bahsinde anlattığım diğer tiroiditlerden, Doğum Sonrası Tirodit ve Subakut Tiroidit seyri sırasında da hipotiroidi gelişebilmekte ve vakaların bir kısmında kalıcı olabilmektedir. I İyot eksikliği tek başına veya diğer I Tiroid bezi yetersizliğinin en sık gö faktörlerle birlikte ülkemiz açısından önemli bir hipotiroidi nedenidir. Vücudumuzun iyot havuzu tiroid bezidir. Yiyeceklerle ve suyla alınan iyot miktarı günlük gereksinimimizin çok altında ise yeterli tiroid hormonu yapımı sağlanamaz ve hipotiroidi oluşur. I Selenyum eksikliği de hipotiroidiye neden olabilmektedir. I Graves Hastalığı tedavisi için verilen radyoaktif iyot tedavisi ile tiroid hücrelerinin hasarlanması sonucunda yeterli hormon üretilemeyip hipotiroidi gelişebilir. I Graves hastalığının tedavisi için yapılan tiroid ameliyatı sonucunda tiroid bezinin tümünün ameliyatla alınması veya bir kısmı bırakıldıysa da, bırakılan dokunun vücudun ihtiyacını karşılayacak doğrultuda yeterince hormon salgılayamaması nedeniyle hipotiroidi gelişebilir. I Daha önceden Hashimoto Tiroiditi olduğu bilinen hastaların aşırı miktarda iyot almaları, tiroid bezinde hormon yapımının duraksamasınaönlenmesine ve dolayısıyla hipotiroidiye neden olur. Kalp ritmi bozukluğunda kullanılan Amiodarone, psikiyatrik rahatsızlık olan bipolar hastalığın tedavisinde kullanılan Lityum, karaciğer hastalıklarından hepatit tedavisinde verilen interferon gibi bazı ilaçları kullananlarda da tiroid bezi yetersizliği görülebilir. Tiroid Bezi Yetersizliğinin Belirti ve Bulguları Nelerdir? Halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma, isteksizlik, unutkanlık, hatırlama güçlüğü, konsantre olamama, dikkatini toplayamama, yavaş konuşma, hareketlerde yavaşlık, depresyon, çevrede olan bitenle ilgilenmeme, kuvvetsizlik, cilt kuruluğu, soğukluk, ciltte kaba görünüm, göz kapakları ve göz çevresinde şişlik, üşüme, terlemenin azalması, yüzde şişlik, saçlarda kalınlık, seyrekleşme, azalma, kaşların dış kısımlarında dökülme, ciltte solukluk, sarımsı görünüm, kabızlık, iştah azalmasına rağmen kilo verememe, kilo alma, ses kısıklığı, seste kalınlaşma, kas krampları, nefes darlığı, efor kapasitesinde azalma, adet zamanlarının bozulması bazan adet görmeme, gebe kalamama, cinsel arzuda azalma, erkeklerde cinsel güç azalması, kan basıncı (tansiyon) Hipotiroidinin tedavisi nasıldır? Hipotiroidi tedavisinde LThyroxin etken maddeli ilaç ile yerine koyma tedavisi yapılır. Amaç TSH hormonunu 12 U/L civarında tutabilecek düzeyde ilaç ile devam etmektir. Tedavi, ömür boyu her gün şeklindedir. İlaç, sabah mutlaka aç karnına alınmalı, başka bir ilaç ile birlikte alınmamalıdır. İlacı her gün benzer saatlerde almaya özen göstermelidir. Ameliyat veya radyoaktif iyot tedavisi yapılmaz. İlaç tedavisinden başka tedavi şekli yoktur. (Haftaya: Nodüler guatr) Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21