Catalog

31 MART 2024 2 EditördEn ata yapmakla ilgili günümüzde şöyle bir H söylem var: “Hata yapmaktan korkmayın.” Kimileri için geçmişte yaptıkları hatalar ve yanlışlar bile çok değerli. Ben de buna katılıyorum. İnsan için hata yapma alanı bulmak öğrenmek açısından oldukça önemli. Ancak bu konu çerçevesinde itiraz edeceğim iki başlık var. HHH Birincisi, hata yapma özgürlüğünün öz disiplini yok edecek seviyeye Temiz hava ulaşması ki bu özellikle özkaynaklara dayanarak İnsan bedeninin solunum filtresini gelişimi amaçlayan kurum aşabilen zararlı parçacıkların (PM ve yapıların sık sık başına gelen bir durumdur. 2.5) miktarı tüm dünyada kaygı HHH verici bir artış gösteriyor. Sabır ve disiplini bitiyor birleştirmek aslında işin püf noktası gibi görünür oysa itirazım olan ikinci konu da burada devreye girer. Günümüz ortamı ne iş ne ava kirliliği küresel ölçekte Dairese L verilerini özetlemektedir. Öne çıkanlar Hava kir LiLiği Ne de özel yaşamda hataya pek en ciddi çevre sorunlarından şöyle: FLora de yer bırakmıyor. biri. Erken ölümlerden u Dünyada yalnızca yedi ülke karşı a LıNabiLece k Özellikle gençlerin yaşamsal bedensel sorunlara DSÖ’nün yıllık PM 2.5 kriterini karşıladı yaşadığı, gözle görülür Hkadar insan sağlığına (yıllık ortalama 5 µg/m3 veya daha az): ö NLemLer bıkkınlık ve umutsuzluğun yoğun olumsuz etkileri olan hava kirliliği Avustralya, Estonya, Finlandiya, u yenilenebilir enerji girişimlerini kökeninde de bunun yer konusunda İsviçre merkezli hava kalitesi Grenada, İzlanda, Mauritius ve Yeni finanse etmek için kaynak yaratmak. aldığını düşünüyorum. teknolojisi şirketi IQAir tarafından “2023 Zelanda. u Toplu taşımada yenilenebilir, temiz Şöyle düşünelim, Dünya Hava Kalitesi Raporu” yayımlandı. u Veri alınan 134 ülke ve bölgeden enerjiyi yaygınlaştırmak. boş zamanlarımızı Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen toplam 124’ü (yüzde 92.5) DSÖ’nün u Temiz hava araçlarının değerlendirmek için en sık metreküp başına düşen ince parçacıklı ayÇa yıllık PM 2.5 kılavuz değeri olan 5 benimsenmesini teşvik edecek başvurduğumuz alan sosyal madde (PM 2.5) yoğunluğu ölçümleri ele µg/m3’ü aştı. ceyLaN programları uygulamaya koymak. medya. Yani bir anlamda alınarak hazırlanan rapordaki veriler ne u 2023 yılında hava kalitesinin u yaya hareketliliğini artıran altyapı çoğumuzun eğlence yazık ki pek de açıcı değil. en kirli olduğu beş ülke sırasıyla: projelerini desteklemek. ve rahatlama amacıyla İlk olarak PM 2.5 ile başlamak isterim. Bangladeş (DSÖ yıllık kılavuzundan u araçlar ve sanayi için havayı kirleten kullandığı bir ortam. Yaşamak için nefes almaya ihtiyacımız var. 15 kat daha yüksek), Pakistan (DSÖ yıllık emisyon sınırlamalarını güçlendirmek. HHH Nefes alırken soluduğumuz hava içerisinde kılavuzundan 14 kat daha yüksek), Hindistan DSÖ u o rman yangını riskini azaltmak Ancak bu ortamda politik ise çeşitli gazlar, su buharı, toz ve kimyasal yıllık kılavuzundan 10 kat daha yüksek), Tacikistan için orman yönetimi stratejilerini doğrucu ve her kesimin bileşikler bulunur. Her soluk alışımızda bu yapılar (DSÖ yıllık kılavuzundan 9 kat daha yüksek) ve benimsemek. hassasiyetine dikkat edecek bedenimize büyüklükleri oranında dahil olurlar. 2.5 Burkina Faso (DSÖ yıllık kılavuzundan 9 kat daha bir farkındalıkta olarak mikrometreden küçük çapları ile solunabilir ince yüksek). Siz ne paylaşım yapmak eğer parçacıklar olarak tanımlanan PM 2.5 ise bedenin u Raporun tarihinde ilk kez Kanada, Kuzey anonim değilseniz sizden filtreleme sistemini geçerek solunum sisteminden Amerika’nın en kirli ülkesi oldu ve bölgenin en yapabilirsiniz? beklenen bir şey. Yoksa dolaşım sistemine dahil olabilir. kirli 13 kenti bu ülkenin sınırları içinde yer aldı. Bireysel olarak kısa mesafedeki hızlıca afişe edilip lince yılda 5 milyon öl Üm yerlere yürüyerek gitmek, bisiklet tercih maruz kalmanız mümkün. Gözlemsel ve modelleme çalışmalarına göre etmek ve toplu taşıma araçlarını kullanmak, Bu da ister istemez enerji tüketimini azaltmak, gereksinimler hava kirliliği küresel ölçekte yılda 5.1 milyon düşüncelerin azaldığı doğrultusunda satın almak ve geri dönüşüm, ileri önlenebilir ölümden sorumlu olarak gösteriliyor. ezber kalıpların çoğaldığı dönüşüm gibi araçlarla mevcut öğeleri yeniden Dünya Sağlık Örgütü PM 2.5’in hava kalitesi bir söylem kültürünü kullanmak. değerlendirmelerinde önemli bir gösterge olduğunu beraberinde getiriyor. ifade ederek bu partikülü 2013 yılında kanserojen Aslında iş yaşamının ve Gaziantep. Aynı zamanda raporda Avrupa ilan etti. PM 2.5’in antropojenik kaynakları ağırlıklı bizden beklediği bölgesinde incelenmesi sonucu Iğdır, PM 2.5 olarak yanmayla bağlantılıdır. Motorlar, endüstriyel kalıplaşmış davranış ortalaması 47,2 µg/m3 ile Avrupa’nın havası en işlemler, enerji üretimi, kömür ve odun yakma, alışkanlıkları gibi değil mi? kirli kenti oldu. Iğdır’daki hava kirliliğinin başlıca tarımsal faaliyetler gibi... Doğal kaynaklardan Ne kadar çok tekrar o kadar nedenleri kentin coğrafi konumu gereği çevresini kaynaklı PM 2.5’in nedenleri arasında ise toz az hata, ne kadar çok ezber ığdır avrupa’nın havası En kirli kEnti saran dağların hava sirkülasyonunu yavaşlatması, fırtınaları, orman yangınları ve kum fırtınaları o kadar az yanlış! kentteki plansız büyüme ve fosil yakıt kullanımı. Türkiye ise 20.3 µg/m3 ile en kirli havaya sahip bulunur. Dolayısıyla bireylerin Ülkemizdeki en temiz hava ise 3.2 ile Konya’daki 44. ülke. Ülkemizde hava kirliliğinin en yoğun “2023 Dünya Hava Kalitesi Raporu”, 134 ülkeyi güvenli alanlarının Kuyusebil’e ait. olduğu dört kent sırasıyla Iğdır, Osmaniye, Hendek kapsayan 7 bin 812 kentin PM2.5 hava kalitesi böylesi kalıplar üzerine oturtulduğu ve alkışı farklı olana değil ezbere yönelten yankı odalarından İnsan ve makine arasındaki bilişsel farkları ayırt etmek zor olabilir ama insanın farkı sistemin dışına çıkabilmesidir oluşan topluluklar içinde yaşadığımız Babbage’ın tasarımına göre Peki insanlar bir sistem bir dönemdeyiz diye bu makinenin bir deposu ve bir içindeler midir? Kuşkusuz evet. düşünüyorum. değirmeni yani karar alma birimi Doğduğumuz an itibarıyla dil HHH olacaktı. Arkadaşı Lady Ada üzerinden örüntüleri inşa edilen Böylesi bir ortamda Makineler Lovelace (Lord Byron’un kızı) o sistemin adı kültürdür. İnsanın kim neden hata yapmaya işte bu makineye bir algoritma yapıp etmelerinin tamamını gönüllü olsun ki? Hepinize yazmıştır. Lovelace’ın analitik kapsayan şey anlamında kültür, iyi pazarlar... makine için yazdığı algoritma biz doğmadan bizi beklemektedir. tarihte ilk algoritma olarak anılır. ayşe acar Dil aracılığıyla kültür insanı inşa dEniz ÜlkÜtEkin Ne yazık ki Babbage kendisini eder. Bir sistem olarak kültür zeki midir? deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr son derece heyecanlandıran içinde doğal olarak bulunduğumuz analitik makineyi inşa edemeden ölmüştür. bir şeydir. ascal ve Leibniz 17. yüzyılda Yakın çevresine şöyle dediği bilinir: “500 Makineler de insanlar da sistem toplama ve çıkarma yapan yıl sonra dünyaya gelip yeni çağda üç içindedirler. Ancak makineler sistem makineler tasarlamışlardı. gün bulunmak için yaşamımın geri kalan içinde mekaniktirler. Aynı şeyi tekrar Ancak bu makinelerin belleği bölümünü seve seve feda edebilirim.” tekrar yapabilirler. Bunu insanlar da Pyoktu yani programlanabilir O ve Lovelace için makineler otonom yapabilir ama insanlarla makineler değillerdi. Makinelerin bu potansiyelini olarak herhangi bir şeyi yapabilecek arasındaki fark, makineler o şeyi Galeati Yayıncılık kavrayan ilk kişi Charles Babbage’dır şeyler değildir, onlar yalnızca insanın sıkılmadan yaparken insanlar sıkılırlar (1792-1871). kendisine emrettiği şeyleri yapabilir. Bu ve sistemin dışına çıkabilirler. Hiçbir şey Babbage ilginç bir karakterdi. Gürültü yapay bir zekânın mümkün olmadığı fark etmeden hareket etmek makineler için kirliliği sorununu dünyada ilk gündeme anlamına geliyor ama bugün “yapay mümkünken en azından bazı insanlar için getiren kişi oydu. Londra sokaklarında zekâ” teknolojileri yaşamımızın her bu mümkün değildir. özellikle laternacıların (laterna bir alanını kuşattı. Yine de sormalı, makineler O halde şunu söylemek mümkün, KARGO DAHİL 175 ¨ KARGO DAHİL 150 ¨ org türüdür) gürültü kirliğine neden gerçekten zeki mi? sistem dışına çıkabilme yetisi yani olduğunu gündeme getirip kampanyalar zekâ makinelerde şimdilik var değildir. zEkâyı bElirlEmEk düzenlemiştir. Laternacıların onu İnsanlarda bilincin doğal eğilimi olarak kızdırmak için gece gündüz demeden Bilgisayar bilimi ve yapay zekâ zekâ vardır ancak sistem içinde kalınan evinin sokağında serenat yaptığı, konusunda çalışmalarıyla bilinen aynı durumlarda zekâ kullanılmamaktadır. Babbage’ın sokağa inip onları kovaladığı zamanda bir felsefeci olan Douglas Çocuklar yetişkin bir insana göre daha R. Hofstadter’a göre bir şeyin zekâya söylenir. zekidir. Bir sistem olarak eğitim yaygın KARGO DAHİL 175 ¨ KARGO DAHİL 75 ¨ İcat ettiği ilk makineye “fark makinesi” sahip olduğunu söyleyebilmek için o olarak onları sistem içine uyumlama 4 KİTAP, KARGO DAHİL 575 ¨ YERİNE ismini koyan bu büyük deha onu şeyin gerçekleştirdiği görevden çıkıp ve dolayısıyla zekâlarını matlaştırma tamamlamadan daha heyecan verici bir ne yaptığını inceleyebilmesi gerekir. girişimidir. ¨ 500 fikre kapılır ve “analitik makine” gündeme Eğer “sistem”i bilgisayarların yapmaya gelir. Bu makine için şöyle der: programlanmış olduğu şey olarak +90 539 669 60 69 “Ona varmak için izlediğim yol düşünürsek bir bilgisayarın o sistemden Kaynakça www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 muhtemelen insan zihninin şimdiye kadar çıkma yeteneğine sahip olmadığını kabul * Douglas R. Hofstadter, Gödel, Escher, Bach, bildiği en karmaşık ve en dolaşık yoldu.” etmemiz gerekir. * Alfa Yayınları. ayca_ceylan