Catalog

27 ikem 2024 5 Mehmet Özgür, ilk Teosofi hareketi Türk operası Özsoy’un nasıl ortaya ve sonuçları çıktığını anlatan Günümüzde kitlelerin giderek daha fazla ilgi gösterdiği ruhçuluk filmde rol yaklaşımıyla kaçış alanlarının filizlenmesinde o başroldeydi: Helena alıyor. Blatavasky, Batı dünyasında en çok ilgi gören spritialistler arasında. lahi bilgelik” Blavatsky, Batı’da kendisinden anlamına gelen önce başlayan teosofi teosofi, 1960’larda hareketlerini eleştirirken onların gündeme gelen ve öncelikle okült geleneğine ilişkin “İbugün hâlâ etkisini bilgiden habersiz olduklarını dünya çapında gösteren “new iddia eder. “Gizli”, “saklı” age” (yeni çağ) hareketlerini anlamına gelen “occultus” anlamak için önemli olan kelimesinden türetilen okült sözcüklerin başında gelir. aYşE acar kelimesinde örtülü olarak Klasik anlamıyla teosofi, çeşitli ima edilen şey Tanrı, evren, dini ve felsefi geleneklerden insan arasındaki doğaüstü bazı öğeleri bir araya getirip karmaşık olduğu iddia edilen ilişkidir. Tarot, olduğu düşünülen yaşam sorunlarına hermetik bilgi, kabala gibi öğretileri açıklama getirmeyi hedeflemiştir. içinde barındıran bu geleneğin klasik Çağdaş teosofi 19. yüzyılda bu anlayışın ruhçuluktan son derece farklı olduğunu içinden filizlenip ABD ve Avrupa başta savunan Blavatsky aslında bu iki akımı olmak üzere tüm dünyayı yeni nesil bir sentezleme işine girişmiş kişidir. spiritüalizm/ruhçuluk ve onun inşa Günümüzde insanların astroloji, ettiği bir kültürle etkilemeyi tarot, karma, olumlu-olumsuz başarmıştır. enerjiler, evrene mistik bir Helena Blavatsky, Henry kimlik atfetme gibi hızla ‘Bir Cumhuriyet Şarkısı’, kuruluşun ilk yıllarını farklı bir açıdan konu ediyor Steel Olcott ve Annie artış gösteren eğilimlerini Besant gibi başat figürler sosyolojik olarak anlamak tarafından kurulan Teosofi ve değerlendirmek Cemiyeti ile birlikte çağdaş istediğimizde konuya teosofi, anlam arayışı içinde 1960’larda Batı’da filizlenen olan insanların kolayca teosofi hareketlerini öncelikli sığınabildiği bir dünya olarak dikkate almakla helena ‘İmkânsız ile Blavatsky görüşü durumuna gelmiştir. başlamalıyız. Blavatsky önde Reenkarnasyon, karma gibi temel olmak üzere teosofinin bir dünya iddialar anlam yitimi sorunuyla boğuşan kültürü inşa edebilmesinin nedeni insanların kolayca dikkatini çektiği ise materyalizme karşı bir tür kitlesel gibi sinemadan sanata pek çok alana da başkaldırının hali hazırda var olmasında teosofik yaklaşımlar sunmuştur. aranmalıdır. Bu hareketlerin bugün genç mücadele nesiller tarafından ilgi uyandırmasının Gizli öğreti bir başka nedeni ise iklim krizinin Çağdaş teosofi tarihi dediğimizde tetiklediği “geleceği distopik bulma” karşımıza çıkan ilk isim Helena Petrovna ve temelde bu somut sorundan kaynaklı Blavatsky’dir. 1831’de Rusya’da olarak yaşanan psikolojik sağlamlık doğan Blavatsky genç yaşlarından (rezilyans) sorunudur. beni etkiledi’ itibaren doğaüstü konulara ilgi duymuş Son olarak şunu da belirtmekte ve okült geleneğini anlamak için yarar var, ruhçuluk çalışmalarını Hindistan başta olmak üzere çeşitli batı felsefesiyle, özellikle Platon’la umhuriyet henüz yeni, düşündüğümde karakterin ülkelere geziler yapmıştır. 1873 yılında sentezlemeye çalışmanın Platon devrimler aralıksız sürüyor; imkânsızlıklar içinde, imkânsız ile teosofi faaliyetlerine yön vermek için felsefesinden çıkışla sonuçlanacağı düşünün, daha Soyadı olan mücadelesiydi beni etkileyen. Amerika’ya gelen Blavatsky kısa sürede bilinmelidir. Platon felsefesinin merkezini Kanunu yeni çıkacak. “10 u Zannediyorum ki elinizde çok fazla bu konuda yürütülen çalışmaların oluşturan kavramların bir “gizli olanı Cyılda her yaştan 15 milyon referans yazı hatta görsel bile yoktu. merkezinde yer almaya başlamıştır. açığa çıkarma” eylemine (aletheia) genç” yaratılmış, Türkiye arkasına Dönem filmlerinde karakterleri nasıl ele Kendisinden önce yürütülen teosofi katkı sunduğu açıktır ancak Platon’un bile bakmadan ilerliyor, gelişiyor, alıyorsunuz? çalışmalarına eleştirel yaklaşan bu eylem için bize önerdiği yöntem modernleşiyor. Mustafa Kemal O döneme ait okumalar yaparak Blavatsky’nin cesur, heyecanlı, hoyratça bütünüyle “diyalogos”tur. Sophos Atatürk’ün aklı ise askeri ateşe olarak bir yoğunlaşma süreci yaşıyorum. konuşan ve maceraperest bir kadın (bilge) ile philosophos (filozof) arasında görev yaptığı Bulgaristan’da yıllarca Bu da karakter ile ilgili arayışlarımda olduğu belirtilmektedir. O, böyle gerçekleşen bu diyalogda gündeme alınan önce dinlediği doğruya yakın sonuçlara ulaşmamı anılmayı pek istemese de aynı zamanda konuların teosofinin ana kavramları Verdi operasında sağlıyor. Bu filmde de aynı yolu bir medyum ve sihirbazdır. olmadığı da mutlaka dikkate alınmalıdır. kalmış. Yakınlarına takip ederek yazılan iz üzerinden bir “Balkan Savaşı’nda yoğunlaşma süreci ile o döneme bir tür neden yenik transfer olarak adlandırdığım hayali bir düştüğümüzü daha yolculuk yaptım. Bu süreci yaşamadan iyi anlıyorum” karakter ile alakalı yargılar kurallar diyor hatta. Tarih 1934’ün mayısı, oluşturmam ki bu beni kısıtlayan bir hale dönüşür. bir aydan kısa süre sonra İran orhun Şahı Rıza Pehlevi Türkiye’ye ‘öNeMli Ol AN DeNGeYi KOrUMAK’ atmış gelecek. Atatürk, onun gelişinde u “Bir oyuncu için rol yapmayı bilmeyen bir insanı sahnelenmesi amacıyla Münir oynamak daha zordur” diye bir klişe duyarız hep. Doğru Hayri Egeli’den bir opera yazılmasını istiyor, hatta mu? Sizi bu rolde en çok ne zorladı? operanın ele alacağı konuları da kendi yazıyor. Egeli Sinema zaten bir hiçbir şey yapmadan bir şey yapma o zamanlar Fransa’dan eğitimini yeni tamamlayıp sanatı değil midir! Rol yapamayan birini oynarken dönmüş 27 yaşındaki Ahmet Adnan Saygun’a giderek de rol yapmamanız gerekir, bir zorluk varsa o da bu görevi sunuyor. İşte bir ulusun ilk operası “Özsoy” dengeyi koruyabilmeyi bilmektedir. böyle doğuyor. BKM’nin yapımcılığını üstlendiği, u Elbette her oynadığınız karakter bir şey katmıyordur 25 Ekim’de sinema salonlarında vizyona giren “Bir ama bir şeyler öğrendiğiniz filmler vardır. Bu film size neler Cumhuriyet Şarkısı” filmi de Özsoy operasının kattı? Daha önce bilmediğiniz ne öğrendiniz? yaratılış sürecini anlatıyor. Film, bir ulusun yükselme Her filmde oyunculuk adına keşifler yaşıyorum azmiyle yokluklardan nasıl sıyrıldığını ve tüm kendi içimde öğrenmek de denebilir gelişmek de. Daha imkânsızlıkların üstesinden çalışarak nasıl gelindiğini önce bilmediğim değil ama bildiğimi 1930’ların Türkiye’sine ayna sandığım bazı anların daha farklı tutarak gösteriyor. Hatta ‘Risk, koyduğunuz kodlar ile daha küçük anlar halinde filmin bugünlere esin veren bu daha büyük etkiler yaratabileceğini tarafı Yağız Alp Akaydın’ın hedeflerle ilgilidir’ fark ettim. yönetmenliğiyle öne çıkıyor u Filmografinize bile denebilir. O döneme ilişkin u Özsoy’daki sahne kostümünüz baktığımızda gişe yapan bilmediğimiz birçok detay ağır mıydı? Makyajınızla birlikte filmlerin yanı sıra daha öğreniyorsunuz. Çoğu zaman hazırlanmanız ne kadar sürdü? bağımsız sinemanın başarılı güldüren filmin tüyleri diken Kullanım açısından oyuncu çok örneklerinde, örneğin diken ettiği ve duygulandırdığı kolaylayan kostümlerdi. Uzun süren Emin alper filmlerinde rol anlar da az değil. Filmde Ahmet bir hazırlık süreci sadece makyaj aldığınızı da görebiliyoruz. Adnan Saygun’a Salih Bademci, kısmında oldu ama o fason derece Bu filmlerde oynamak Münir Hayri Egeli’ye Ahmet gerekliydi, yeri gelmişken emeği bir oyuncu için risk mi? Rıfat Şungar, Mustafa Kemal geçen tüm emekçilerin ellerine Yoksa senaryolara mı Atatürk’e Ertan Saban, Saygun’un yüreklerine sağlık. inanıyorsunuz? eşi Mediha Hanım’a Melis Sezen, u Rol aldıklarınız arasında İnandığınız, doğru deşifre Nimet Vahid’e Birce Akalay, televizyonda denk geldiğinizde ettiğiniz hiçbir senaryo Osman Zeki Üngör’e Okan izlemeden geçemediğiniz dizi ya da film hiçbir karakter risk taşımaz Yalabık hayat veriyor. var mı? oyuncu için, risk hedefe Filmde Mehmet Özgür ise Denk geldikçe ayırt etmeden koyduklarınız ile alakalıdır. yokluğun üstesinden azimle, izlerim. (Gülüyor) Yer alacağınız işleri çalışarak gelme örneklerinden ekonomik kaygılarla ego u Oynadığınız karakterler arasında birini veren veren Süleyman ya da kariyer kaygıları ile hâlâ unutmadığınız, aklınıza gelen, karakterini canlandırıyor. Biz de sevdiğiniz bir replik var mı? hırslarla seçerseniz büyük usta oyuncuyla konuştuk. riskler almış olursunuz ve Buna son filmimizden bir replik ile u Bu rolde yer almanızda en etkili muhtemelen de risklerin cevap vermek isterim: “Sahi Adnan olan düşünceniz neydi? altında ezilirsiniz. Bey, bir opera eseri ne kadar vakitte O dönemin şartlarını hazırlanır?” (Gülüyor)