Catalog

Dîl AraştırmalarıHayvanlar lar getırdı Mesela prımatlarda hareketlerı kontrol eden ve gırtlak kaslarını çalıştııan beyın bol^elerı arasında dogrudan sınır bdğlantıldrı eksıktır Ay r ı L a kopek ve may munun gırtla gı daha yukarıdadır Bu yuzden hayvanlar ınsandan farklı ola rak bebeklık do n e m ın de n Rlco, Alman televizyonundaki yarışma programında. ıtıbaren aynı anda soluk larda rastlamamış 'Rıconun kelımelerı oğrenalıp yutabılıyorlar ama gırtlağın yukarıda bulunme yetısı prımdtldrınkııu aşıyor" dıyor Yale Unı nidbi dıle benzer seblerın çıkarılmasına engeldır versitesı dılbılımcii>ı Paul Bloom ve kopekler psı Ibte bu nedenle Lorıot çızgı fılmındekı "kokologların yenı şcmpan/elerı olmaya aday nuşan kopek' soyledıklerını 'ho ho ho" şeklınde Bu goruşe uzıın yıllardan bu yana beyın ıfade etmek zorundaydı gelışımının dılle hağlantısını ardstıran Terrence Deacon (Kalıfornıya UnıversıteM, Berkeley) da katılıyor "Dıl konusunu kopekler ve hatta daha bıı\ok tur uzerınde araştırabılırız " Bununla bırlıkte ınsandakı ıletışım Mstemının ne şekılde ortaya (.ıktığı hala bır bılmecedır Yabanı kopekler gıbı toplu lıalde avlanma kadar buyuk maymunldrın gelışmış beynı de dılın oluşumunu leüklemış olabılır dıyor Deacon Bıyolojık evrım kadar sos>yolojık evrım de onemlı bır rol oynamıştır Buna gore kopek RILO ozel yetısını yuz bm yıl kadar devam eden ayıklanma sureune bor^lu olabılır Kopek 15 000 vıldan bu yana ınsanla bırlıkte yaşıyor Bıvolog Kamınskı bu yıızden ın san dılıne karşı duyarlılıjîın evcılleştırmeyle ılgılı olabıleceğını duşunuyor Gönülden Bilime Ahmet Inam w ~ Felsefi Yürüyüş " Üstüne FOKLAR VE İNSAN DİLÎ Bugune kadar konuşmaya en yakın seslerı çıkaran yetmışlı ve seksenlı yıllar arasında Boston akvaryumunda yaşayan fok olnıuştu 0 tarıhlerde Harvdrd Unıverbitebi'nde gorevlı olan anlropolog Deacon, fokun "konuşma sesini" duydugunda hayretler ıçınde kalmış Gerçı Hoover adlı fokun soyledıklerı 'hello there" veya "Hoova Hoova hey" ıle sınırlıydı ama Hoover gı bı konuşan yenı bır menıelı lıayvan bulana dek o ılgmt, bır fenomen olarak kalacaktır, dıyor De aıon Bu konuda kolları sıvayan evrım bıyoloğu Tecumseh Fıtch, şımdı Iskoçya dakı St Andrew Unıversıtesı'ndekı bdzı oğrencılerden genç fok larld konuşmaldrını ıstedı Hoover de zaten birf bebeklıkten ıtıbaren bır balıkçı tarafından yetıştırıldıgı ıçın konuşabılmıştı Foklar ınsan dılını taklıt edebılıyorlar ve bu amaçta aynı beyın yapılarından yararlanıvor lar dıyor Fıtch Bu nedeııİL foka konuşmavı og retnıek ınsan .seblerını anatomık nedenlerden dolayı taklıt edemeyen şempanzelere ogretmekten daha akılcı Felsele bıryolculuga bıryuruyuşe benzetılır Bır arayış yolculugudur Kımılenne gore bıtımsız bır yolculuktur Bu yuruyuşte nıce lelsefe tutkunu olup gıtmıştır Felsecıler olur fılozoflar da beden olarak felsefeler olur Felsefe olmez Insan yaşadığı surece Bılımın, sanatın ınancın kesıştıgı dlanlarda kendı geleneğı geleneklen ıçınde geleceğe taşınır felsefe felsefe gonullulennın yuruyuşuyle Bu yuruyuş dunyayı yaşamı anlamaya doğru yapılan yuruyuştur Duşuncenın kavramların gbruşlerın tutumların kuramların ınançların, degerlerın sorgulanması çozumlenmesı yorumlanması yenıden kurgulanması, eleştırılmesı, yenı ufuklar ıçınde, yenı açılardan betımlenmesı çabalarını ıçerır Farklı yollarda yurunebılır yurunuyor Aynı yollarda larklı yuıuyuşler de yapılabılır Fenomenoloıınin ya da analıtık felsefe yollarında farklı bıçımde yuruyen fılozoflar vardır Yollarda kendı başına yuruyemeyıp bır felsefecıler topluluguna katılmak ısteyenlere rastlayabıldığımız gıbı olduğu yerde durup gelıp geçen fılozolları seyredenlerı de gozlemleyebılırsınız Yolda rastladıkla rı hanlarda kalanlar, artık son duraga geldıgını duşunup yolun kıyısında evını yapmaya çalışanlar da vardır Hıç yurumemış, yurumekten korkanları da gorebılırsınız Yuruyenlerden haber alır raporlar, tarıhler, makaleler yazarlar Yuruyenlerın bulguldn amustune kala yorarlar dedıkodu yaparlar '10 Derste Felsefe Yürüyüşlen" gıbı kıtaplar yazarlar Ulkemızde de yeterınce çok sayıda rastlayacağımız mız mızlar topluluğunda olanlarsa boyuna yakınırlar Işlerın son derece kotu gıttığını felsefenın çıkmaza saplandığını savunurlar Reçefe sunanları olduğu gıbı yakınma dan payalan yakınarak vurulmaya çalışanları da vardır Bır lelsele gencıne yakışan yuruduğunde coşku duyacağı, yaratıcı atı lımlar gerçekleştırebılceğı yolları yuruyuş bıçımlerını keşfetmektır "Yolculuk've 'yolcular ustune yaptığım kırk yıldan fazla suren gozlemlerde yollarda perışan olan yılgın, korkak, tembel başvermış çok ınsanla karşılaştım Yanlış yollarda yanlış yuruyuş denemelerı yapıyorlardı Bıkkın, yorgun olanları vardı Kendı ruhsal sorunlarıyla yaşımla gırıştıklerı amansız mucadele gerılımıyle yuklu oldukları ıçın yolun başında kalakalmış nıcelerını gordum Uyanık akademısyen olanları, hıç yurumedıklerı halde yuruyormuş ızlenımı yaratmaya çalışıyorlardı Kımısı tarıh boyunca yapılmış yuruyuşlerın kaydını dokumunu çıkarardk felsefi yolculuguna çıkacaklara hızmet etmeye çabalıyordu lekı gudumlu yuksek duzeyde entellektuel olmaya çabalayanlar, ıkın cı uçuncu elden kıtaplar okuyup felsefe seruvenı ustunde ahkâm kpsıyorlar dı Felsele seruvenınde tehlıkeler yaşamayı goze almaktan korkan seruven deneyımını hıç yaşamadıkldn hdlde kıldvuzluk yapmaya kalkan çogu akademısyen bu tutkulu ınsanlar bır açıdan turıst rehberlerıne benzıyorlardı1 Ogrencılerı tıpkı turıstlpr gıbı otobuslere bındırıp yurune yurune dşınmış yolldida, çoktan kurumuş muzeleşmış duşünceler dunyasında gezdırerek, burası kenf" muzesı, "şurası Frage", "ışte Schellıng, "buyurun Spınoza" sözlerıyle lelselı etkınlığı başarılı bıçımde gerçekleştırdıklerını duşunuyorlardı Ben hıç yolculuğa çıkmadım Hazırlık yaptım yalnızca Farklı yolları yuruyuşlerı tanıdım Garnopın Hıntıkka'nın Russell'ın Ayer'ın uuıne'ınmetınlerını buyuk bır coşkuyla okuyabıldım yorumlayabıldım yıllar suren bılım lelsefesını analıtık lelsefe gozlemlerım Schopenhauer la Hegel'le Kıerkegaerdla Sartrela Heıdegger ve Levınasla, Deleuzele Derrıda ıle dostluğunu engpllpmedı Bızım kulturde benım gıbı ınsanlara ılk yapılan ıltıfat, kata karışık lığı'dır Yolun kenarında durup yolculuk hazırlığımızla alay pdprler Dudak larında çok bılmış gulumseme vardır Oysa hazırlık bıtmek uzeredır Yolculugu ancak agıı bır hastalık ve ölum engelleyebılır Yolun başında, sızden once yurumuşlerın yalnı/lıgını ve acısını duyarsınız Ayak ızlennızın çok hızlı sılıneceğını duşunduğunuz bu bılınmeyenlerle dolu yol, sızı çağırmaktadır Yazgınızı karşılayabılecek cesaretınızle hazırsınızdır Hazıran 2004, Istanbul "MIZ MirCI FELSEFECILER İNSANSI DAVRANIŞLARI GELİŞMİŞ Kamınskı daha oncekı araştırmalarında da kopeklerın ınsansı davranışldrı, maymunldrı kıdaha ıvı kavra dıklarını saptamış Bır kopek, kerıdısıne Kçinde ma FELSEFE TURLARI RENKLERİ AY1RT EDİYORLAR Insan seMiıın en lyı taklıtcıleıı kuşlardır Anıerıkalı araştırmacının grı papaganı Alex, yuz kelıme bılıyor ve araştırmacı ona farklı boy ve renklerde ıkı kap gosterdığınde buyuk kabın ne renk oldugunu soyleyebılıyor ' Alex'ın de hızlı sınıflandırma ılkesını kavrayabılecegını tahmın edıyorum' dıyor Fıscher Araştırmacı bundan sonra Rıco nun ibtibna olup olmadıgını araştıracak Gorme engellılere yardımcı olan kopekler ortalanid olarak 40 komutu bılıyorlar kı bu da ılke olarak Rıco'nun yetısıyle karşılaştırılabılır, dıyor Kamınskı de Rıco ayrıta oyuncak îbimlerını 'bul getır' oyuııu dışındd dd anlayıp anlamadıgını gosterecek Kopek yetenegını kanıtlayacak ılk sınavı başarıyla geçtı bıle Rıco ısımlerı GS veya BJK olan yaklaşık 20 topu bırbırınden ayırt edebılıyor Nilgün Ozbaşaran Dede Spıegel 25/2004 903/710 Temmuz 2004 ma bulu nan bır ka bın got>terılmehi hdKonuşmaya en yakın sesler ı, n de du çıkarabilen fok Hoover. he r u m u men kavrıyor. Oysa maymunlar bunu hıçbır zaman anlamıyor dıyor Kamınskı Rıco'nun yetısı, konuşulanları anlamamıza ızın veren mekanızmalann sanılandan çok daha once gelışlığıııı kanıtlamakta Konuşulanları anlamak ıçııı mutlakd konuşmak gerekmıyor Doğada yaşayan Macaca sylvanuh maynıunları da ınanılmayacak kadar çok seM bırbırınden ayırt edebılıyorlar Bu durumda gerıye gerçek dili geliştirenin neden sadece insan oldugu soru.su kalıyor Orgdnızasyonldr ve hayvdnsdl ıletışım araçlarının anatonıiM bu konuda bazı açıklama V