Catalog

TartışmaEditöre Mektup yetmez B er bilim için bı im yapılmazsa refah için bilim 'tanıtmalıklar n? Bir soru sormak istiyorum: llaç kutularını açtığınız zaman, içlerinden çıkan "tanıtmalıklar kimin içindir? Gördüğünüz gibi, son derecede basit, sıradan, neredeyse cahilce bir soru bu. Soruyorum; çünkü yanıtını bilmiyorum. Anlamaya, bir yanıt bulmaya çok çalıştığım halde, bilemiyorum. Danıştığım kimselerden de açık seçik bir yanıt alamadım. vet, bu tanıtmalıklar kım du? şunulerek hdzırlanmı$tır Kım 'anlasın" dıye kaleme alınmış ? tır' llasta mı? Doktor mu Eczacı ? mı Ben doktor değılım Eczacı da değılım Tıp bılgım de, kımva bılgıın de haylı zayıf Ben zaman zaman ılaç kullanma durumunda kalan tıpık bır hastayım, siradan bır yurttas A/ buçıık okur yazarlıgım var Be:j on terı ta" ıçın değıl Hasta anlasa da olur, anlamasa da Hasta "ıtılıp kakılacak bır et parçasıdır" sankı Hastanın kendı bedenme .sahıp çıkmayı ıstemesı gereksızdır Onun ılaç denılen olguyla anlama ve kavramaya dayalı (doğrudan doğruya) bır ılışkı gelıstırmesı onemsızdır Hastanın, kullanıcının "bılgılenme hakkı" dıye bır kavram soz konusu olamaz Bu tanıtmalıkların hedef kutlesı doktordur, ectanıtmalıkları o ulkelerde çok daha kolay anlaşılıyormuş Bunun ıkı nedenı varmış Bır tıbbı terımlerın onemlı bır bolumıı gunluk dıle mal olmuş zaten Ikı Sozeuklerm seçımının de otesınde anlatımın 'anlaşılır" kılınmasına ozen gosterılıyormuş Yurdumuzdakı ılaç endustrısının ıçını dışını ıyı bılen bır dostum, sektorde kımı zaman boylesı bır duyarlıkla hareket edenlerın gklığını, bu alanda onemlı lyıleştırmeler yaptıklarını, ancak çevrelerınm onları genelde "eksantrık" buldukldrmı ve kısa zamanda bu lyılestırmelerı yok ettıklerını anlattı Bu tanıtmalıkldrın yabancı dılden çevırısını yapan bır tanıdık da "firmalar metınlerı bıraz daha açarak anlatmaya yonelmemızı îstemıyorlar, teknık terımlerı vabanci dıldekı bıçımlerınde oldugu gıbı kullanmamızı ıstıyorlar" dıye yakındı Başka bırı de, ornek vererek durumun facıa yd dd fdrs boyutunu vurguladı, "kontrendıkasyon sozcugu bazen halk arasında tam terM anlamında anlaşılabılıyor" dedı Yukarıda sordugumu "basıt bır M)ru' dıye tanımlamıs,tım Aslında hıç de basıt değıl Haylı karmasık bır konunun ıçındeyız Neredeyse "Pan dora'nın Kutusu"nu açan bır sorun salla karşı karşıyayız Bu kutunun ıçınde etık sorunldr buluyoruz Doktor, ılaç endustnsı ve hasta ılışkılerı gelıyor elımıze Hastayı "ıtılıp kakılacak bır et parçası" gıbı algılayan bır anlayış çarpıyor gozumuze Kutunun daha da dıplerınde "ıletısım" denılen olğuyu kavramadakı yetersızlığımız ve cahıllıgımız yatıyor Konuyu burada noktalamak ıstıyorum Şımdılık kaydıyla Benım cahıllığıme yanıt ve recekler, benı aydınlatma ıncelığını gosterecekler çıkar umııduyla Atila Alpöge alpogeĞPiuperonlme com ılım bılım olmaya başlayalı berı bunu kımı Thales'e goturur, kımı ıse ılk ınsanın ayağa kalkışına, sız ıstedığınız yere goturun onu bugıınku duzeyıne merak, yanı sorgulama ıle alın terı getırdı Tabıı kı adlarınd "mucıt" dedığımız çok değerlı kışıler, ya da "simyacılar"la ' ınuneccımler/astrologlar"ın da c,ok onemlı katkılan olmadı dıyemeyız Ancak bu kımselerın "bır şey' elde etmek için yaptıkları, eger "bılımı bılım ıçın yapanlar" olmasaydı, kopuk kopuk ve ayrık bulgular olarak kalacaktı Evet bılımın sonucu refah olabılır hatta keşke yalnız refah olsa ama bunu yapanların tck kaygiM doğanın nasıl çalıstığını anlamak Burada yalnızca Meraktan, yanı sorFEN bilimleri söz gulamadan dogan bılım konusudur Ûlkemi .sel "keşıf'lerle, gereksinımlerın goturduğu zin bir bilim politi "ıcaf'Iar arasındakı farkı, kası tabii ki olmalı; ve bunların bırbırlerıne nasıl destek olduğunu ama bu politika gosteren çok sayıda oreğer bilimi bilim nek verılebılır Bu arada için yapanları dış sunıı eklemem gerekır kı larsa "çağdaş uy eğer "mucıtler" olma.saydı "kâşıfler" onların yerıgarlık düzeyini" aş nı doldurabılırdı, ama tersmden emın değılım mak hayâl olur, E çünküyetişmek için yalnızca taklit edecek bilgi gerekir; bu bilgiyi aşmak için ise "sotgulamak" zorunludur. Her neyse, sozun ıızunu ınsanın ahmagına soylenırmış, en "cahıl (bırkaç yıl ılkokul otesı egıtımı olmayan bır cıltçı çıraklığmdan gelmıstı)" unlu bılım kışısı, Krallık Enstıtu.su'nun Başkanı Mıchael Faraday'ın soz lerıyle bıtırelım (aynı sozlerı yıllar once gene bır okuyucu mektubunda yazmıştıın) Faraday elektromanyetızmayı manyetızmanın elektrıksel etkısı yenı bulmuş, oyuncağımsı basıt ay gıtlarla bunu sergılıyor, bunları gormek ıçın laboratu arını gezen devrın Brıtanya Başbakanı soruyor "VVhat ıs ıt good for'/Bu ne ışe yarar?" Faraday "I knovv not Sır, but I vvager Your Excellancy'b government pretty soon would tax ıt Bılemem Efendım, ama emınım Ekselanslarının Hukumetı pek yakında onu vergılendırır" (Faraday'ın aynı soruyu soran daha sıradan kımselere verdıği yanıt da "Yenı dogmuş bebek ne ışe yarar kı?" olmaktaydı) Bu sozlerım 'ulkemızın bır bılım polıtıkası ol masın' demek değıldır, ama bu polıtıka eger bılımı bılim ıçın yapanları dışlarsa "çağdaş uygarlık duzeyını" aşmak hayal olur, çunku yetısmek ıçın yalnızca taklıt edecek bılgı gerekır, bu bılgıyı aşmak ıçın ıse "sorgulamak" zorunludur Eğer "bılımı bılım ıçın" yapanlar yoksa sorgulayanlar ve de sorgulamayı oğretecek olanlar da yoktur. R. ömür Akyüz mı şoyle boyle anlayacak kadar da yabancı dıle yatkııılığım var Ben, bu tanıtmdlıklara el attığım zaman bunalıma gırıyorum, çun ku anlamıyorum Ne kadar boguşursam boğu^ayım, demek ıstedıklerını kavrayamıyorum 0 zaman da kendı kendıme "acaba ulkemızın 60 70 mılyon nufusunun ıçınden %95'ı bu durumda ne yapıyor1'" dıye duşuntelere dalıyorum Eger, o yuzde 95 de benım gı bı, o tanıtmalıkların karşısında kendını çaresız hıssedıyor.sa, yukarıdakı sorunun yanıtı verılmış oluyor Demek kı, tanıtmalıklar ' has925/20 11 Aralık 2004 zacıdır (Hemşıreler bu kutleden sayılıyorlar mı? Onların anlaması ıstenıyor mu? Bilmiyorum) AVRUPA BİRLİĞİ NE DİYOR? Konuyu danıştığım bazı kimselerden gelen bılgıler keyfımı daha da kaçırdı Bunları şoyle sıralayayım Anla^ılan Avrupa Bırlıgı'nın çerçevesı ıçınde bu konunun tanımı resmen yapılmış ve "Tanıtmalıklar hasta ıçındır" denılmış Yanı bunların .sıradan yurttaş tarafından anlaşılacak bıçımde hazırlanması ılkesı ortaya konul Bu nedenle yabancı ılaçların