Catalog

Uyku Aı Gece uykularının yerini r Koşullar izin vermediği için uzun gece uykulanndan yoksun kalan insanlar, gün boyunca hafif, kısa uykularla performanslarını düşürmeden yaşamlarını sürdürebilirler. Şekerleme olarak bilinen bu kısa uykulann süresi ve zamanı, kişiden kişiye ve koşullara göre değişir. A tlas Okyanusu'nun ortasında teknesinin su alıp yan yatmasıyla ölümle hımın buruna gelen ünlü yat yarışçısı Nick Moloney, teknesinin sotı anda düzelmesiyle na.sıl kurtulduğunu şöyle anlatıyor: "Kolum kırılmış, ciğerleri su dolmuştu. Ölmekte oldugumu hissedecek kadar hilincim yerindeydi. Mücadeleyi bırakmak uzereydim. Ancak son aııda nıucizevi bir şekilde yaşama geri döndüm." Bu olay 1999 yılıııda yaşandı. Avustralyalı yat yarışçısı Moloney başına gelen bu felâketleri uykusuz kalmasına bağlıyor. Tek başlarına yat yanşlanna katılanlar günlerce, hatta haftalarca uykusuzlukla baş elnıek zorundadır. Yapacakları tek şey 20 dakikalık kestirmelerle uyku ihtiyaçlannı gidermektir. Çünkü buz dağları gibi engellere çarpışmamak için sürekli olarak ufku gözlemek zorundadırlar. Ne var ki Moloney, söz konu.su yarışla zaınan kazanmak için kendini hiç uyumamaya şartlamıştı. Ancak uykusuz geçen S.günün sonunda yorgunluk ve uyku.suzluktan bilincini yitirmek üzere olduğunu hissetti. "Çok aptalca bir hata yapnııştım. Bir ara yelkenlinin nasıl kullanılacağını bile unuttum." Yelkenlinin direği kırılmıştı. Bir noktada yelkenli geri geri gitmeye başladı . Çok iri bir dalganın çarpmasıyla kendini sağlama alamayan Moloney, denize düştü. Ölümden kıl payı kurtulan Moloney, bu deneyden dersini aldı. Böylece tek başına yarışmak zorunda kaldığı durumlarda uyku.suzlukla nasıl mucadele etmesi gereküğini oğrendi. Son birkaç yıl içinde bilinı adamlarına başvurarak nasıl bir uyku rejimi uygulaması gerektiğini araştırdı. En son 2002 yılındaki iki hafta sıiren transatlantık yarışında uyguladığı stratejı sayesinde birinci gelmekle kalmadı, ünlü yarışçı Kllen MacArthur'un rekorunu kırdı. UZUN UYKULAR YERİNE ŞEKERLEME Tek başına denize açılan denizcilerin yaşadığı uykusuzluğa çok az insan dayanabilir. Ancak hepimiz denizcilerin uykuyla mucadele yöntemlerinden bir şeyler öğrenebiliriz. Kısa ve hafif uykular olarak tanımlanabilecek şekerlemenin süresi ve ne aralıklarla yapılması gerektiği konıısunda yapılan bilimsel çalışmalardan son günlerde ilginç sonııçlar alınıyor. Hu araştırmalar özellikle havacılık sanayı tarafından desteklenıyor, çünkü murettebatın uyanık kalması bu sektörde ölünıkalını beselesidir. Bu bilgiler, vardiya usulü çalışan işçiler, uzun yol sürücüleri, jetlag sorunu yaşayan uçak yolcuları, hatta yeni doğum yapmış anneler için de çok yararlıdır. Bu insanların içinde bulundukları koşullara uygun bir uyku düzenini nasıl tutturacaklarını ögrenmeleri vücut ve akıl saglığı açısından gereklidir. Moloney'e uyku düzeni konusunda antrenorluk yapan Massachusselts'deki Nevvton Kronobiyoloji Araştırma Merkezi'nden Claudio Stampi, "Uyku yönetimi konusunda herkes kendine uygun bir yöntem geliştirebilir" diyor. Beyin dalgalan: • REM Uykuları ni anlamak için once gece boyunca tipik bir insan beyninin hangi uyku aşamalarından geçtiğine bir göz atmak gerekir UYKUNUN EVRELERİ (Bknz.grafik). I ler faz farklı beyin dalgalaŞekerlemenin insanı nasıl etkilediğirı üretir. Bu farklı beyin dalgalan kafa derisine iliştirilen elektrotlar ile ölçüBeyin gece boyunca, çeşitli uyku evrelerinden geçer. lür. Bu işlemin sonucunda elde edilen verilere • REM olmayan tıyku elektroensefalogram (EEG) denir. Gece, uykuya geçiş fazı olan birinci evre ile başlar. Bu evre birkaç dakika sonra ilk, asıl uyku dönemi olan 2. evreye geçer. 15 ile 25 dakika içinde beyin, 3.ve 4 evre (yavaşdalga uykusu) olan derin uykuya geçer. Bu evrede insanların soluğu tekdüzeleşir ve kalp atışları yavaşlar. YaZaınan (saatler) 923/1227 Kasım 2004 vaş dalga uykusu 3050 dakika sürdül sonra beyin yeniden 2.evreye geçnıt' ö'nce 510 dakikalık RKM (hızlı göz h ketleri) uykusunu yaşar. KEM uykusu rüya görülür ve beyin lıcınen heıııeıı nıktır. Dalıa sonra döngü yeniden başl İlginç olan, uykunun bu evreleı ne işe yaradığı konusunda bilimin he bir görüş birliğine varmamış olmasıdır. cak pek çok bilim adamı yavaşdalga u sunun eıı önemli evre olduğunu düşı yor. Bu evre gece boyunca eşit bir şeU dağılım göstermez; çogunlukla ilk ya yoğunlaşır. Dolayısıyla önceliğin bu evrede o ğu düşüncesi kesinlik kazanıyor. "Eğeı ce uykunuzu üç saatlik bir süre içine s tırmak zorundaysanız, ihtiyacınız olan vaşdalga uykusunu almış olursunuz" konuşan İngiltere'deki Loughboro Üniversitesi Uyku Araşürmaları Me zi'nden Jitn Horne, "İnsanlar uykudaı