Catalog

Aktif öörenmedeki 'aktif kavramı... üzerine ^/ Kamile Un Açıkgoz* S on 30 yüdu ogıenme ve ogretme pa iddıgmalannda onemlı degışıklıkler yaşandı Geleneksel olarak ogretme ne yuklenen bügı aktarma ve oCjrencının ogrenmesını yonetme rolu ogrencımn oğ renrnesını kolaylaştırmaya donuştu Gele neksel olarak aktanlarüann pasıf alıcısı gı bı davıanüan ogrencüerın ashnda ogrendıkleıını yemden ureten aktıf bügı ışlemcı ler oldugu arüaşüdı Beym araştvrmdlan ak tdiüarüan ezberlemerun ve aynen tekrarla manın beyrun çalışmasına aykrrı oldugunu ortaya çıkardı Ote yandan bügı' toplumlarrnda yaşam boyu ogrenme nın onemı ve okulla nn çocuklanmızı çok yonlu geuştırmelen ne üışkın beklentüer arttı Okullann yalnız ca akadeiTuk amaçlara hızmet edıp ogren cüere konu alarüanna üışkm bügüer yukle mesı yetmez oldu Bunun yanı sıra problem çozme duşunme ogrenme bügıye ulaşma ve kullanma karar verme kendını gelıştırme gıbı zıhınsel üetışım çatısmala nn çozumu gıbı kışüerarası üışküer yurt taşlık bürncı ahlaklüık vb toplumsal amaç ldi da vurgulanmaya başlandı Kuşkusuz bu beklentüerı ogrencüeruı anlatüarüan tekrarlamasına ve hatta ez berlemesuıe dayanan ogrencüerın ogren mesı üe ügüı kararlan oöjetmenın aldıgı geleneksel ogretun yontemlerı karşüaya mazdı Egıümde yenıhk arayışlan hızlandı ve aon gelinen nokta aktif öğrenme oldu Aktıf ogrenme yukandakı gereklüıklerı yeruıe getırmenın yanı sıra etküüıgı üe de dıkkaü çekü ve egıüm dunyasında hak ettıgı ügıyı gormeye başladı Bu ılgının nedenı aktıf ogrenmenın yalnızca ogıencüe nn akademık başansını degü aynı zaman da ozguvenını gudusunu ogrenmeye yo neük olunüu tutumlannı sınıf dtmosfenne üışkm olunüu algüarını da artrnyoı olması dıı Ulkemızde de aktıf ogrenmeye gosterüen ügınuı gıderek arttıgı gozlenmektedır Belkı de eöfitun sıstemımızın soıunlaı yu nıagı olması nedenıyle aküf ogrenmpye en çok bızun gerekrınımımız vaıdıı Bundan dolayı aktıf oojenmenın bızun okulldrumz da da uygıüandıgını gormek bızun en bu yuk hayalunızdır Bunu yapmarun ük koşulu ıse aktıf ogrenmenın dogru arüaşürnasıdu Bu yapümayınca dküf ogrenme adma bır çok yanlış uygulama yapüabılmekte ve olumsuz sonuçlaı aktıf ogrenmeye yuklen mektedır Bu noktadan haıeketle bu yazı da dktıf ogrenmede yanlış anlamalara yol açan aküf kavramuun açıklanması amaçlan mdktadır yapılan araştırmalarda (orn Peterson ve Swıng 1982) derslere aktıf olarak katüdıgı gozlenen bazı oöjencı lenn aslında başka şey duşundugu ıçm büışsel olarak katılmadıöjı ve bunu kendüennın de açıkça ıfade etücji sap tdiıdı Boyle durumlar da yeteneklı ogrencüe nn büe bdşarısız oldu gu ortaya çıkanldı yenlı denklemın çozumu bır büınmeyenlının çozu muyle üışküendınldıgmde daha kolay ogıeruhr ve daha kalıcı olur Brr hastalıgın nedenlen beürülen ve tedavı yontemlerı üe bırlrkte kavranması da bügırun bu tunleşürümesuıe ıyı brr ornek olabüır Bilgiyi bütünleştirmek Bügüerın butunleştuümesı ogrenılerüerın ıçselleştırümesıne ozumsenmesme ogrenene aıt ve otomatık olarak kulldnüıı hdle gelmesıne yardrmcı olur Ornegın kalarüı bolmeyı her ışlemuı nasü ya püdıgını tek tek duşunmeden yapabümek onunla ügüı ışlem yolu bügüenrun butunleşmesıyle olur Ogrenüenlerın butunleştırürnesı ıçın zamana ve ogrencüerın onlar uzennde çalışmasına gereksuum vardır Bu sure ıçınde ogrencüer ogretüerüen anlamaya onlarla ügüıalışüımalaryapmaya onlan orgutlemeye çalışır Bu aşamada işleme stratejüen, gozunde canlandırma gorsel ımge yaratma gıbı etkmlıkler ogrenüenler arasındakı bağlan ve kahcüıgı artınr Omegın boyle stratejüere dayalı olan ve yabancı dıl sozcuklenn ogretümesınde kullanılan bellek destekleyıcı anahtar soz cuk (BDAS) yontemı ulkemızde de denenmış ve haürlama oranının yuzde yuze çıkü gı gorulmuştur (Açıkgoz 1984) Bunun nedenı yenı ogrenıleceklerın on bügüere bdğlanrruş ve gorsel ungeyle ışlenmış ol masıdır Aktıf ogrenmede ogrencüerın ogrendıklerrnı butunleştırmelerrnı sağlayacak bırçok teknık ve ogreümsel ış vardır So Asu olan ogrencının derse aktıf olarak katılıyor gorunmesı degü kendını derse büışsel olarak vermesı ve oğrenme surecının sorumlulugunu taşımasıdır Aktıf ogıenmedekı aktıflık bu bag lamda duşunulmelıdır Aktıf ogrenmede ogrencüer ogıenrıe surecıne ya da derse aktıf olarak katılmakla kalmayıp kendı og renmesını yonlenduuleı ve yogun bır büıs sel katüım ve kendını verme surecını de ya şarlar Aktıf ogrenmede ogrencüerın anla tüanları anlatüdıgı bıçımde pasıf olarak al ması yanı ezberlemesı soz konusu degüdır tezler degerlendınr sınıfiandrnı kdrşılaş tınr ve yenıden yapüandırır Ogıenüen kav ramsa onun arüanıı zengınleşır ılke ya da kural ıse kullanım sıkhgı artar ve uygulanması akıcüaşır Hatta ogrenüen bu becen ıse onu kendımıze ozgu bır bıçımle gos termeye başlanz Yenıden uretme surecının sonunda ogrenüenler sındınlmış ve bı ze aıt hale gelmış olur Bu meslegı oc]renıp onu kendıne ozgu sırülerle uygulayan usta lar ogrenılerüen yenıden urerümeM ıçın ıyı ornekür Omegın ustdbeıbeıleryadausta terzüenn hepsı ustadır ancdk heı bınnın kendıne ozgu bu sıtüı vardır Bunun nedenı ogıendüderıru kendüerıne ozgu stratejüerle ışlemış ve kendüerıne ozgu bu bıçımde yenıden uretmış olmalandır Ogrenılenleruı kullanunı ogrenme surecının sonuncul amacıdu Oğıendıklerı mızı bazen başka ogrenmelerı kolaylaşür mada bazen karşüasüan pıoblemlen çozmede kullanınz Zaten kulldnmayacaksak ogrenmeyız Asknda ogrenüenlen kullan mak ınsanm ogrenme surecının doğasında vardu Bu brr gereksımmdır Kuçuk çocuk lann konuşmayı oğrenırken yenı yenı ogrendıklen sozcuklen olur olmaz her yerde kullanmaya çalışmalannın nedenı budur Ogrenme ogretme sureçlennde kul lanma fırsaü bulamddıgımız brr ogıenmeyı daha sonra da kullanamayız Ulkemızde 6 yü yabancı dıl okumuş olan bse mezunlan nın bır turıstle karşüaşınca bu yabancı ul keye gıdınce üeüşım kuramıyor okudukla nnı ve dınledıklerını anlayamıyor olmasının nedenı budur Oyleyse yapüması gereken ogrenme ogretme sureçlennde ocjrencüe re ogrendıklennı kullanma frrcatlanrun venlmesıdrr Ogrencüer ogrendüdennı once ogretmen ya da bırbırının gozeturunde daha sonra bagımsız çauşmalarda kullanmahdır Aktif öğrenme ve bilgi işleme Aktıf ogrenmeyı edügın ve etküeşımlı ogretme bıçenüermden farklı ve etküı kı lan onu aktıf ogrenme yapan ust duzey bı lışsel sureçlen harekete geçırıyor olmasıdır Aktıf ogrenme surecınde edügın ogret me bıçemlerınden fdikh olarak (a) arüdin çıkaıma (b) ogrerulenlerı buturüeştırrne (c) ogrenüerüeııyenıdenuretme (d) ogre nüenlcrı kullanma sureçlen yer ahr Anldin çrkarma geçırdıgımız yaşan tüan kendımıze ozgu stratejüeıle ve o ana kadarkı bırıkırnımız dogrultusunda yoıum lamaktu Aynı olaya tanık olan hşüeıın bu olayı faıkh arüamalannm ve ondan faıkh et küenmelennın yanhş anlamalann nedenı buduı nuç çıkarma, analoji kullanma, yansıtma, kavram haritalama, kavram ağı, birleştirme, günlttk tutma, karşılaştırma, onem sırasına koyma, ogrenme galerisi vb bu baglamda akla ük gelen aktıf oö^ıenme ışı ve teknıklendır Ogrenılenlen yenıden uıetme etküı ve kdücı ogrenmeler ıçm vazgeçümezdır Etkılı ogrenme ıçm ogrerulenlerı anlamak oncekalerle ve bırbırıyle buturüeştırerek depoldinak yetmez Onlan oylece sakla maktansa yenıden ureterek ve kullanarak onlan netleştvrmek gelıştumek gerekrrse degıştırmek kendımıze aıt hale geürmek ve onlan aşnidk gerekmektedır Bu nedenle ogrencüeıe ogrendüderrnı yenıden uretmelerını kolaylaştıracak firsatlar sunulmalıdu Geleneksel ogretım de her şey soylenıp ya da konuşulup geçüdıöiı ıçın ogrencüer dunıp ogrendıklerı hakkmda duşunmeye zaman bulamaz Ak üf ogıenme ışlerı ve tekruklerı ıse bu ursatları otomatik olarak saglarlar Aynca aküf ogrenme teknüden bü gınm yenıden yapüandırümasını gereküre cek bıçımde rasarlanmıştır Omegın Birleştirme tekniği konunun nasü ogretılecpgını tasarlamayı ve bu: başkasına ogret meyı gereknnr Sonuç Çocuklanmızın aktıf ogrenmeden yararlanabümesı ıçın onu dogru anlayıp dogru uygulamak zonındayız Düegımız uzmanlar tarafından yunıtulen progrdmlar la hemen aküf oc/ıenmeye geçışın başlatıl ması ve aktıf ogrenmenın bızun okullan rrazda da uygulanmasıdrr Boylece oöjen cüere anlam çıkarma ogıerıdıklennı bu tunleştırme ogrenüenlerı yeruden uıetme kullanma ve kendı ogrenmesıyle ügılı ka rarlan almada aktıf olma fusdtı veıümış ola caktrr Çotuklanmız ancak o zaman yukle nen tonlarca bügıyı alıp ıstıfleyen depolar olmaktan kurtulabürr ve oQıenmenın geuş menın doyumsuz tadını alabıur Kaynaklar A(,ık(juz K IJ (1904) Ydb.ını ı dıl i t v uklc ııııııı «."Jn IIÜIK suıdt ln,llek destekleyıcı m ılıı u <wı ıık yurılı ııııııııı f Ih leıı Yayunhnmınuş Doktor ı IV/ı Aıık ıı ı 11 u etlept Urıı versıteiı Açıkgoz K II (199^) b lt(.ds o( mnemonır kpyword rtıı I ho<i orı lı i( htng Lııylısh vo^abulaty lo TVırkısh uudf ııls Hii'muiuqu Lseı Ll T d n d i o a c h e ı 1Ydinıtı<]iıılhı Ankara Bntısh Councıl Yayını 1 / H( Açıkgoz K U (1002) Işhıılıklı <*)if>nnn> Kıınnı aıa^tımıa v e u y g u h m ı Mal.ılyı llıjuıı I Malbı<tsı Açıkgoz K U (1998) Ltkül oğrerıme vt 0(311 lıııı Kanyılma7 M ılb 11 >ı A(,ıkqoz K II (^003) Aktıf ogrenmp ( lım Dunyanı Yayuıları Marzaııo R J (199<!) A dıfleıenl kınd ol ı laasıoom Ibaı. luııg wıth dunpnsıons üfleaınuıg Alt xaııdua VA ASCD rt>lerson PL Swınr) S R (14H?) Beyond lıme on lask l Anlam çıkarmak bon zamanların en populer kuramla ırndan yapılandırmacılığa gore anlam çıkdima ogrenmenın kendısıdır Anlam çıkarmadü<çd okudukldnmızı ızledüdorımı zı ve dınledıkleıımızı ogrenemeyız Oırıe gın maddenrn ozellüdennı kıtaptakı gıbı anlatan toplamı verılen ardışık çıft sayılan 'toplama üa ekleyıp ıkıye bolme kurdhna gore bulan ogrencüeı anlam çıkaımafıısa tı olmadıgı ıçın ogretılenleıı ezberlemış demektır Aktıf ogrenme bunu reddedeı oo; rencüenn ogrendıklerrnden kendme ozgu anlamlar çıkaımasını bügıyı kendısınm keşfetmesmı ve derınlemesıne kavramayı savunuı Aktıf ogrenmeye gore ogrenme surecının en değerb anlan ocjrenenın kav rarnaya başladıgı "Evet, tamam, anladııtı" dedıgı anlardır Slogan bulma anah taı sozcuk çıkarma poster hazırlama gıbı bırçok aktıf ogıetımsel ıs soru agı dedüco du pazar yerı gıbı bırçok aktıf ogrenme teknıgıyle ogrencüere eşsız anldm çıkar ma fırsatlan sunulabüır Ogrendıklennı butunleştırme o<5ıe nüerüenn oncekı bılgüerle ve bııbııleııylp üışküendırümesıdu Ornecjın ıkı büınme Aktif Öğrenme katılım Yanlış anlamalann en yaygın olanı aktıf ogrenmenın ogrencüeruı soıu sorma açıklama yapma vb davıanışlan üe gozle nebüen aküf katüım üe ozdeşleşünlmesıdır Brr çok ogretmen derslerınde aküf kaüü mm fazla olması nedenıyle aküf ogrenmeyı uyguladıgına uidnmaktadır Aktıf katüım aktıf ogrenmenın bıı parçasıdu ancak aktıf ogrenme aküf katı lımdan ıbaıet degüdır Ogrencüeruı derste aküf katüma davranışlan gostermesı onlann büışsel katüımını garantüemez Nıtekun IDOsvl 1/mıı tgı B L I I ) I ııııı Özgün stratejiler Bu teknıkler uygularuıken ogrencüer onn"enme malzemesını ışler çozumler sen Students reports of ih( ıı ıhought p ı o f e s s e s durmq rlas.s room ınsıructıon Hementaıy Schooljournal b 48O4MI 849/12