Catalog

sendıkalann, kooperatıflerın ve benzerı kurumlann yapısına ve yonetım organlannın belırlenışınde yaşdnan olaylara baktığımızda bu konuda çok ıyımser olamayacagımız asıkârdır Unıversıtelerımızdekı soruıüaıı ta mamen YOK sıstemme ve bugunku yoneücüenne yıkmak çozumu de her şeyın parmak hesabı ıle belırlendıgı bır "demokrası" anlayışında aramak çok kolay ve o denlı de yanlış bır çozum olacakur Unıversıtelenmızdekı sorun, yoneucüerın ne şekılde belırlendığınden zıyade, ogretım uyelennın goruşleruu üetebıleceğı karar mekanızmalanrun olmamasından, vaı olanlann da gereğınce çalışmamasından kaynaklanıyor Halen yunırluktekı YOK yasasında bu anlamda var olan bazı boşluklar olumsuzluklara neden oluyoı Ornegın, bır maddede fakulte yonetım kurulu dekana unıversıte yonetım kurulu da rektore yardımcı organlar oldrak tanımlanmıştır ve yoneücüer, buna dayanarak, uygun gormedıklerı takdırde yonetım kurullanrun aldıgı kararlan uygulamdyabılmektedır Aynı yasanın başka maddelerınde yonetım kurullarına bır çok konuda karar alma yetkı ve sorumlulugu yuklenmışür Yasadakı bu durum yonetıcılere begenmedıklen kdrarlan uygulamama luksu vermedığı halde, denetım olmaması nedenıy le, yonetıcüer keyfı davranabuıyor Ayrıca, unıversıte senatosu, unıversıte yonetım kurulu, fakulte kurulu gıbı denetım gorevı yapması gereken organlann uyelerının çogunlugunun lektor veya dekan tarafindan atanan ve ıcraattan sorumlu kışılerden oluşması da en onemlı yapısal sorunlardan bırısıdır Dolayısıyla, bu kurulların gerçek an lamda bu ıç denetım gorevıru yerıne getırmesı soz konusu olamıyor ve YOK başkan lığından aşagıya dognı emırkomuta zıncırı ıçınde çalışan bu yonetım modelının hakımıyetı, sorunun esas kaynagını oluştuıu yor Ekonomi bilimi toplumsallaşıyor mu? Krizler, ekonomi biliminin toplumsallaşmasının dramatik yönünü tem5/7 eder. Toplum, ekonomi biliminin yanlış, eksik ya da tutarsız uygulamalarının sonucunda patlak veren her krizle biraz daha bilinçleniyor. Irfan Kalayo(*) la toplumsallaşmak zorunda kaldığının başka gerekçelen de vardır D.Buradakı toplumsallaş(tır)ma, populerleş(tır)me ya da avamldş(tır)ma sozcuklerıyle de ıkame edüebüır Her bınnın ozel anlamlan bır yana bu sozcuklerle şunlar sorgulanmak ıstenıyor Ekonomı bılımı halka ustten mı bakıyor, seçkıncı bır bılım mı' Tbplumun gerçek sorunlan olan ışaş sorunlarına karşı sıhırh formullere sahıp mı? Toplumda saygınhğı ne ıle olçuluyor' Sıyasetçı topluluğunun demagojılerı yuzunden ıtıbar kaybedıyor mu' Kaymak tabaka kapıtalıstler ıle emegıyle geçmen (kendrdakı) ınsanlann oluşturdugu toplumun neresınde duruyor9 Evet, ekonomi bılımı, her bılımdekı evrensellık ozellığını taşıdıgı hdlde herkese hızmet edebılıyor mu' Pekı, ekonomi bıümını kım toplumsallaştıracak, toplumun kendısınden başka 9 Belkı de çoktan başlamış olan toplumsallaşma surecınde asıl ekonomıstler ne yapıyor9 6 . H e r toplumsal bılım gıbı ekonomının de laboratuvan doğa degıl, toplumdur Laboratuvan toplum oldn bır bıkme, eger bır toplumsallaşma sorunu atfedılecekse cıddımi bılımı ıçın de bır parça geçerlıdır Ornegın yem ekonomi teorüerı, genellıkle matematıge ındırgenıp teknık yaymlar ıçıne sıkıştınlardk toplumun açık, kolay ve hızld anlaması engellenmektedır Dolayısıyla, bu bılım dah hakkettıgı genış toplumsdl tdbanı bulamamaktadu O> Ekonomi bılımını toplumsallaştırmakla toplumdaia her bıreyı ekonoınıst yap mış olmazsıraz Zaten toplumsallaştırmada " boyle bır sav da yoktur Toplumsallaştırmayı gereklı ve sureklı kılan temel dınamık, top lumsal yaşamdakı sorunlann ekonomi alanında odaklanmış olması ve bu sorunlann ekonomının yontemlenyle çozulmesıne yonelık ınançur Zıra bır alanda ne kadar çok sorun varsa, o alan dıgeılenne gore daha fazla toplumsallaşacaktır 9 . Ekonomi büımının Turkıye'de toplumsallaşmasını zorunlu küan bazı gerekçeler / gelışmeler soz konusudur Bırıncısı, ekonomi oğreümının yaygınlaşması, üancısı de ekonomık krızlerın patlak vermesıdır a. Unıversıtelerımızın pek çogunda ekonomı alanında lısans ve lısansustu derecede ogreüm yapümaktadu Bunun bır nedenı, reel ve malı sektorlerının ekonoınıst ıstüv dam etme gereksınımıdır En populer anlayışla, "para nasü kazanılır / kazandınlır" ya da "paraya donuşturulen / paradan donuştunien kaynaklar, üıüyaçlann karşüanması surecınde nasü yonetüır" sorulanna yanıt verebüecek tek büımın ekonomi oldugu duşunuldu gunde, onun, toplumun uzenndekı tılsımı daha ıyı anlaşüabüır b. Toplumun bır ekonomık krız bekle yışı ıçıne gırmesı, hatta somut bır ekonomık krizle karşüaşması da ekonomi büımını toplumsallaştırması ıçın yeterlı bır nedendır Ekonomının konusu olan uretım ve ıstıhdam, gelırler ve boluşumu, ortdlama fıyatlar dış odemeler, nufiıs büeşımı, vb parametrelerın krizler sonucunda dengelerınden saptığı herkesçe ızlenıyor Ekonomık kıızleı, toplu mu, ekonomık sorunlannı ırdelemesıne, sorumlulardan hesap sormasına, çozumde baskı oluşturmasınd yoneltmesı açısından olumlu ve pedagojık bır ışlev gorur Ancak her knz paüadıkça, toplumun buyuk çoğunluğu "kemer sıkma polıtücalan" yuzunden daha fazla yoksullaşır kuçuk bır azınlık da "servet transferlerı" sayesınde daha çok zengınleşme fırsatlan elde eder Ügınçtır la, her knzle bırlikte toplumun ekonomi sozluğu de genışlemektedır 1 Ne yapılmalı? • Oncelıkle, unıversıteler ıçın duzenleme yapılııken unıversıtelen sıyaset ustu bır kurum olarak muhdfdza etmeye ozen gostenlmelıdır Unıversıtede çalışan kışüerın sıyası tercıhlerı olması ıle bu tercıhlenn kurumlann ışleyışınde etkılı olmasmı bırbırıne kanştırmamak gerekır • Unıversıteler duşunce ve ıfade ozgurluğunun en genış şekhyle uygulanaca gı kurumlar olmalıdır Unıversıtelerın toplumlara yol gosterme, ulkenın onunu açma, geleceğı kurgulama ışlevlerını yerıne geürebümesı ıçın bu anlamdakı ozgurlukler unıversıtelerın olmazsa olmaz kurallandır Bu modellen oneren ve savunan ınsanlar, baü unıversıtelerını ornek gostenrken batı toplumunun kulturel yapısını ve ozellıkle o ulkelerdekı sıyası etık kuralldnnın nasıl ışledıgını unutmamalıdır Her turlu eksıgıne ve kusurlanna rağmen unıversıtelenmız ve çaksanlarının ulke genelınde elıt bıı yapı olduğuna ınanıyorum Umversıtelerırruzde reform yapma ya soyunan sıyası ıktıdarlar, once kendüerını batı dunyasındakı sıyasehn sevıyesıne çıkarma çabalarını gostermelı veya en azından boyle bır nıyet taşıdıklannın ışaretlerıru veımelıdır kı guven yaratabüsınler, ve bırlıkte çalışma ortamı doğabılsın Prof Dr A. Hamlt Serbest Ekonomi bır toplumsal bılım olduğuna gore, ük bakışta onun toplumsallaşma gıbı bır sorununun bulunmadıgı, en dzından bulunmaması gerektıgı ılen surulebılır Ekonomının, toplumsal büım kımlıgıne karşın gerçekten bır toplumsallaşma sorunu varsa, bu, yadırgatıcı olacaktır Turtaye ozelınde, salt ekonomık krızleıe kalsa büe eko nomı büımı kolayca ve hızla toplumsallaşmalıdır 2 . Ekonomi büımı, varlığını borçlu oldugu şu teonk sorudan hareket eder Sonsuz ınsan (yurttdş) ıhtıyaçlan doganın (devletın) tat kaynaklanyld opümal nasü karşüanabüır' Bu sorudakı anahtar terım "kıüık"tır Ozu ıtıbarıyle ekonomi, htlüctan bolluk yaratma arayışının büımsel adıdır Bu bılımın ışı, toplum üe doga arasmda kuı ulmuş üışküerı "Ihtıyaçkaynak denklemı" üe tahbl etmektır Boyle bır denklem olmasaydı, msanoğlu ne uretım yapacaktı, ne de tuketım Bınlennın yapacagı her hangı bır harcama dd başkalan ıçın ge lıre donuşemeye cektı Ekonomının kurallan çerçevesınde ve yıne ekonomi nın karar bınmlerı (aüeleı, ışletmeler, devlet) tarafindan doğru çozulebüdığı oranında, bu denklem, toplumsal yararlar açısmdan ışlevsel olabılmektedır 3 . Dückat edüırse, pıyasalardakı mal ve parasal akımlar sayesınde ekonomık yaşam zaten toplumsallaşmışür Çunku "nımetleı" ve "kulfetler" toplumda eşıtsız/dengesız de olsa paylaşümaktadır Bu nıtelıkte bır paylaşımın kokenınde, butun karar bırımlerının en az kulfet (ozven/malıyet) üe en çok rumet (fayda/kâr) peşmde koşmalan, yanı rasyonel davranışlan yatmaktadır Buna gore ekono mı, nımetkulfet hesabına dayalı ekonorruk yaşamın rasyonel yonettmıyle ügüı bır toplumsal büım bıçımınde de tanımlanabüır • î Ekonomi, herhangı bır su alıduze ne sokulmadan belırtüırse, toplumsal büımler dızgesınde en etküeşımlı (etküeyen ve etküenen) olanıdır Toplumsal yaşamın ekono nuk kurgusu ekonomi büımıne dayanır Ekonomi büımının onemını ve değennı tarnşmasız küan, onun, dunyarun çarkını donduren "para" üe ozdeşleştırümesıdır Kuşkusuz, ekonomının nıçm dığer büımlerden daha faz 4 ye alınmdlıdıı Ozellıkle bu, ekonomi bılımı ıse1 Dogrusu ekonomi bıknının "flu" goru numlu bır toplumsallaşma sorunu vardır, ancak bunu kavramlaştırmak pek kolay değıldır Ama yıne de, ne zamankı, toplumu kendı ekonomık sorunlan ve çozumlen konusunda bügılendırme surecıne sokuyor, toplumekonomı banşıklığını saglıyor, dahası bıreylere bır ekonomık babş açısı ve ekonomık yaşayış tarzını gelıştırmede seçenekler sunuyorsa, ekonomi büımının toplumsallaşmasından sozedılebılır HatırlanmaLdır kı, bu bılım, toplumun ekonomık davranışlannı gozlemleyerek ve teorısını kurarak ortaya çıkmıştır Ekonomi büımının ıçınden çıküğı toplumu donuşturmesınden ve boylece toplumsallaşmasından daha doğal ne olabılır' Gece rahat uyumak 1 0 . Şu kotu ekonomık koşullann egemen oldugu ulkemızde, ekonomısüıkıçın toplum adına devletten hak ve yetta alan hıçbır ekonomısün uyku uyumaması gerekır Çunku toplum ve devlet, ekonomıstlere şu gorevı yuklemıştır Toplumsal duzenı kaosa çevıren, yuksek ışsızük, yüacı enflasyon sı nıflar arasındakı gelır uçurumu gÜDi başat ekonomık sorunlaı ıçın çozum projelerını uretme ve bu projelerle sıyaset kurumunu harekete geçırme Pekı hangı ekonomıstler sozu edüen gorevı yerıne geürecekür'' a. Devletın unıversıtelennden mezun olup "Hazıne'den geçınmelı" olduklan halde, serbest pıyasacüıga / ozelleşürmecılıge so Yazının devamı 14. sayfada 830/15 Bilim ne için? / . Ekonomi bılımı raçın toplumsallaş sın' "Bılım, büım ıçındır" ve "Bılım toplum ıçındır" aynşması noktasında, boyle bır soru guncellık kazanmaktadır Her bılım toplum ıçındır, ama toplumun taleplennı karşüayamayan dolayısıyla halen toplumsallaşamamış bır çok bılım vardır Bu saptama, ekono