Catalog

Yeni kaynak arayışı ve tasarruf de kullanüan filtre ve dıger teknık donanım, antma tesıslenndekı buhar odalalannda kullanüanlardan daha kuçuk Aynca ters osmoz tesıslen hem daha derh toplu, hem de daha az enerjı tuketmesı bakımından daha ekonomık ve kullanışlı Ne var kı ters osmoz tesıslennde kullanılan zarlar uzun sure kullanüamıyor, çunku polyamıd lıfi veya seluloz asetat tabakadan yapüdıgı ıçın dayanüdı degü, maksımum omurlen 3 yü Aynca antüan sudakı klor rrukrop gıbı yabancı maddeler potyamıd veya seluloz gıbı malzemelere zarar venr Bu nedenle antma aşamasına geçmeden once bır on fltrasyon gerekır Son gunlerde polyamıd tabakalardan yapüan zarlar bu sorunlan ortadan kaldınyor Bu zarlar da sudakı yabancı maddelerden etküenır ancak filtrasyon kapasıtesı daha fazladır ve en az 10 yü dayanır Bugun en 1yı tahmınle dunyadakı ıçme sulannm yuzde l'ı 12 500 antma tesısınden saglarayor Şuphesız bu yalnızca bır başlangıç Gelecekte bardagımızdakı su buyuk bır olasılüda denızlerden saglanacak de kapasıtesı bunlann 10 katı olan bırkaç balon prototıpı daha uretu Nordıc ıse geçngımız yıl 8 mılyon galon (30 283 ton) su taşıyabılen balon ımalatına başladı Balonlar tankerlere gore daha ucuz bır alternaüf sunuyor Ancak bazı teknık sorunlar halen çozum beklıyor Denızlerdekı su basıncına dayanıklı buyuk balon uretımı ıddıalı bır iş Yunan adalanna ve Kıbns'a su taşırken yaklaşık 100 kılo metrehk bır mesafenın aşüması gerekır Aynca lıman ıle su depolan arasına su borulan doşenmesı malıyete bınen ekstra yuklerdır Bu arada kotu haber Son gunlerde dogal koşullann etkısıyle taşıma sırasında bazı balonlar patladı ABD'den T»rry G.Spragg adındakı bır uçuncu şırket sorunlara farklı bır çozum onenyor Büım adamlannın yardımlanyla Spragg ozel feraıuarlar gebşurdı 2 5 santim buyuklugunde dışlere sahıp olan bu fermuarlar su balonlannı bırbınne kılıtleyebılıyor Şu anda deneme aşamasında olan bu teknolojı yakında uygulamaya sokulacak Ne var kı bu pahalı taşıma yontemı şımdüık bazı bolgelenn tek şansı I.Yöntem: Yenl kaynaklar bulmak Çok eski bir teknlk olan deniz suyundan tatlı su elde etme yöntemi günümüzün yüksek teknolojisinin katkısıyla yeniden ivme kazanıyor. Sularla kaplı bır gezegende su süanusının çekümesı çelışkı gıbı gorunse de susuzluk Dunya'nın bugun karşı karşıya kaldıgı sorunlann en buyuklennden bın çunku Dunya'dakı sulann yuzde 97'sı ıçüemeyecek ve sulama yapüamayacak kadar tuzlu Denız suyunu tuzundan anndırıp tatlı suya donuşturme ıslemı bugun Ortadogu Karayıpler ve Akdenız ulkelennde uygulanıyor Bu yontemın malıyetı gıderek duşerken, suya olan talep yukselıyor Bu durumda ılıman bolgeleıdekı ulkeler büe bu yontemden yararlanmanın yollannı anyor Oyle kı su kaynaklan bakımmdan en zengın ulkelerden bın olan ABD'de büe genış olçeklı tuzdan anndırma tesıslen kuruluyor Bu çabalann alhnda yatan en onemlı neden tukenmekte olan yeraln sulannı yuzeye çıkartma ışlemıne son verme arzusu Insanlar yuzyülardır ıhüyaçlan olan suyu sağlamak ıçın okyanuslaıdan su çekerek son derece ılkel yontemlerle tuzu anndırmaya cabakyor Bu yontemlenn ıüa ve en onemhsı suyu buharlaşurma Buharlaşan suyun ıçındeka tuz ve kırlüık yaratan bıleşımler tortu halıne gehrken, kaçmakta olan tatlı su buhan yakalanıp yeniden su hahne genrüıyor Bu ıslem her zaman olumlu sonuçlar vermekle bırlıkte yuksek ısı enerjısı gerektırmesı ve ancak Kuveyt ve Suudı Arabıstan gıbı zengın ulkelenn karşüayabüecegı kadar yuksek yannm gerektırmesı nedenıyle yaygın bır şekılde kullanılamıyor Işlemın daha ekonomık koşullarda gerçekleşmesıra hedefleyen modern antma tesıslerı buharlaşma aşamasındakı ısıyı yeniden devreye sokmanın yollannı anyor Tuzlu suyun kullanılabılır su halıne donuşturulmesı ışlemını daha ucuz ve daha pratık hale getırmenın bır yolu da "Zar antması" adı verılen teknık Halıhazırda bu ıslemle elde edılen temız su dogal kaynaklardan elde edılen sulann ancak yuzde 0 2 sını oluşturuyor Zar antması tumuyle ters osmoz prensıbıne dayanıyor Bu ışlemde ınce ve yan geçırgen bır zar tuzlu su ıle tatlı su arasına yerleştınlıyor Tuzlu su tarafindakı basınç arnnlınca su molekullerı tuz ve dıger maddelen gende bırakarak tatlı su tarafına dogru kaçıyor Bu sıstemın ozunde tatlı suyun tuzlu suyun ıçınden çıkartlıp alınması yaüyor Son yıllarda antma konusundakı çakşmalar ozellüde ters osmoz teknıgı uzennde yogunlaşıyor çunku bu sıstem731/14 2.Yöntem: ,,;; f Kaynaklarm yeniden paylaşımı Içme suyunu devasa balonların içinde bir yerden başka bir yere nakletmek belki de sanıldığı kadar "uçuk" bir fikir değil... Su borulan tatlı suyun kara yoluyla uzak mesafelere taşınmasında en etkm yoldur ancak ıkı nokta arasına okyanuslar gınnce durum degışır Denızaşın mesafeleıde romorkörlenn çekngı su geçırmez plasuk konteynırlar şımdüık en ıdeal çozum olarak goruluyor 1997 yüından başlayarak Aquanus Water TYadıng and Transportatıon Ltd ısımlı Ingılız şırken Itananlstan ıle Ytaan adalan arasında devasa polıuretan balonlann ıçınde su taşıdı TVınzm sezonunda artan ıçme suyu ıhnyacı ancak bu şekılde karşüanıyordu Nordıc Water Supply admdakı başka bır Norveç şırken ıse Ttirkly* üe Kumy Kıbnt arasında benzer yontemlerle su taşıdı Ilk balaşta gerçekleşmesı zor gıbı gorunen, balonlarla denızden su taşıma yontemı 198O'lı yıllarda başladı Amaç çok pahalb bır yontem olan tankerlerle su taşıma ışme son vermektı Bahamalar, Kıbns ve ıçme suyu sıkınnsı çeken dıger adalar az mıktarda ıçme suyu elde etmek ıçın petrol tankerlennden bozma su tankerlenne yuklu mıktarda para odemek zorunda kalıyordu Tkıkerler aynca kısa surelı kuraklık veya 1995dakıKo b e depremınde oldugu gıbı dogal felaket sırasmda da ıçme suyu ıhuyacını karşılıyordu Aquarıus 8 adet 790 tonluk ve üa adet de 2 200 tonluk balon urettı Bu sonuncusunun taşıma kapasıtesı yanm mılyon galon (1893 ton) cıvannda Aguanus aynca son gunler 3.Yöntem: Talebi düşUrmek New York kentinde her gün yaklaşık 3.800.000 ton su tüketiliyor. Ancak bunun bir damlası bile ziyan edilmiyor... Dunyanın en kalabalüc metropollennden bın olan New York kentinde su tuketımının dışında her turlu ısraf soz konusudur 10 yü once başlatüan "Sn Urafin* «on" kampanyası çerçevesınde akıtan her musluk, su kaçıran her rezervuar ve elek halıne gelmış su borulan onarüarak her yü müyonlarca ton su gen kazanüdı 199O'lı yülarda New York kentı çok buyuk bır su süannsı üe karşı karşıya kaldı Rezervuarlann her çeküışınde dışlenn her urçalanışında susuzluk bıraz daha kotuye gıdıyordu Kent nufusunun her gun bıraz daha artması ve susuz geçen ydlann bırbınnı ızlemesı sonucu kente her gun 350 000 ton ekstra su gerekıyordu Hudson nehnnın kenanna 1 müyar dolara mal olacak yenı bır su pompalama ıstasyonu kuracaklanna, kent beledıyesı daha ucuz bır alternatıfe yeşü ışüc yaktı Çozum, halıhazırdakı su kaynaklan uzenndekı talebi duşurmekü Kentın su kaynagı ıse Catskül Dağlan ıdı Beledıye yetküüerı New Yorklulan su tasamıfuna ıkna etmek ıçın bazı olanaklar sağlamalan gerektıgını duşunduler Bu olanak tuvaletlenn bedelsız olarak yenüenmesıydı 295 müyon dolar yatınmla kentın tuvaletlerının uçte bın yenüendı Aynca n s e r v n a r l a n n an kapaaiteıi duşuruldu Daha once her sefennde 18 lıtre su harcayan rezervuarlar 6 litre tn üe çalışmaya başladı New Yorklular tasarruf tedbırlenne ıtiraz etmedüer Pek çok ınsan tuvaletlerının degışmesı ıçın kendüığmden başvurdu 1997 yüına gelındıgınde 110 000 bınadakı aşın su harcayan 1 33 müyon tuvalet duşuk kapasıtelı tuvalet üe degışunldı Sonuçta su tuketımınde yuzde 29 oranında tasarruf saglandı Ne var kı tasarruf yalnızca tuvaletlen kapsamıyordu Sudan alman ucret polıtikasında da degısüdıge gıdüdı Daha once mulkun buyuklugune gore alınan su bedelı daha sonra bınalara yerleştınlen su saatlenne gore abnmaya başladı 1998 yılmda New York'takı tum bınalara su saatı taküdı Su faturasını duşuk tutmak ısteyen New Yorklular beleYaıımn dcvamı 21. sayfada