Catalog

dugmelennden tam olarak kapatüan aletler rnanyeük alan yaymazlar, ancak fişlen takılı oldugu surece elektrık alanı oluşturmaya devam edebüırler. Geleneksel ampullerın alanlan duşuktur ancak floresan vb lambalar ıçın aynı şeyı soylemek mumkun degüdır 50 Hz manyetık alan kaynaklarının ıçınde en az dıkkat çeken ama en sorunlusu duvarlann ıçınden geçen tellerın dogrudan yol açngı alanlardır Dogru tesısat ılkelerme sıkı sıkıya bagh kalınarak yapılmış bır elektrık donanımı çok duşuk manyetık alanlara yol açar Ancak, pahalı ınşaatlar da dahü, çogu bınada bu ılkelere uyulmamaktadır Bu nedenle, gereksız yere yuksek alanlar oluşmaktadır Bazen bu alanlar bınanın sadece bazı bolgelerınde etküı olabılır Bu durumda yaülan veya sureklı oturulan yerlerın degıştırümesı sorunu çozebılır Ancak çogu zaman alanlar her tarafa hâkım oldugu ıçın, tesısatı uygun şekılde duzeltmekten başka kalıcı bır çozum yoktur Ancak bu çozum çogunlukla pratık degüdır 50 Hz manyetık alanlardan korunmada en buyuk yardımcı bu alanları olçebılen bır alettır Gehşmış ulkelerde çok yuksek olmayan bır fiyata boyle bır alet sata ahnabüır ve tum kaynaklann yol açtıgı alanlann toplamı ıncelenebüır Boyle bır aletle, ınsanlann uzun vakıt geçırdıklerı yerlerde olçumler yapılıp, yuksek alanlar bulundugu tdkdırde mumkun olan onlemler varsa ahnabıhr Bu tur aletler olmadan alınabılecek pratık onlemler sınırhdır. ridır Cep telefonu kullanmak zorunda olanldi olası zararlı etküen aşagıdakı onlemlen alarak azaltabüırler Mumkun oldugu kadar az kullanm, ozellıkle bır defada konusrugunuz sureyı en aza ındırmeye çahşm Mumkun oldugu kadaı uzagında durun veAreya kapalı tutun Kışıyı korudugu ıddıa edüen alet lerın, bu yazann bügısı dahüınde hıçbın arüamlı bır koruma sagla mıyorlar Ancak bazı cep telefonu uretıcüerı daha duşuk alanlan olan telefonlar tasarlamak ıçın çalışmalar yapıyor Başkalan yakıranızda cep telefonu kullandıgı zaman uzakta durmayı tercüı edebüırsınız ama ara sıra kısa surelı olarak maruz kalmanın olasüüda bır sakıncası olmayacağı duşunuldugunden bu ve benzer durumlarda fazla endışelenmeyın ve kendınızı guçluğe sokmayın Cep telefonu kullanmak, sıgara ıçmek güoı tercıhe baglı oldugu ıçın, kışısel bır ya rar/zarar konusudur Ote yandan, her yere düden çok sayıdakı cep telefonu yeı anten lerı bu telefonlardan yararlanmayanlar ıçın de bır rısk oluşrurmaktadır Bu antenler ge nellıkle uçlu veya uçgen şekhnde bır yapıda olmakta, kısa kulelere veya bına tepelenne veya etraflanna monte edümektedır Genel olarak, karşıdan bakan bınsı ıçın büe, bunlann bırkaç yuz metre uzagında olmak yeterınce uzak kabul edüebüır Ancak, sureklı bannüan veya çalışüan bır ortamın karşıdan bakan bır antene yuz metreden yakın olması rahatsız edıcı bır durum olarak gorulebüır Radyo ve mıkrodalgalardan korunmanın en etkın yolu yıne dalgalann gucunu olçmek ve sozu edüen hedef eşık değenyle karşüaştirmaktır Ne yazık kı bu tur aygıtlara, gehşmış ulkelerde büe yaygın olarak ulaşüa mamaktadır Geçıcı dahı olsa bır eşüc değer uzennde anlaşma saglanmah ve bu antenlerı kuranlara ınsanlann yaşadıgı hıçbır yerde bu eşıgın aşümamasını saglamak yukumlulugu getırümelıdır BILGISAYAR EKRANLARININ YOL AÇTIĞI ALAN VE DALGALAR Kannaşık elektronık aygıtlar olan bılgısayarlar elektromanyetık spektrumun çok degışık frekanslarında (veya dalgaboylarında) alan ve dalgalar yayarlar Bunlaı ıçınde en çok endışe yaratan duşuk frekansk elektrık ve manyetık alanlardır Bu alanlar, bır oncekı bolumde anlatılanlara benzerler, farklan daha karmaşık bır frekans yapısına sahıp olmalarıdır Bugun, duşuk elektrık ve manyetık alanlan olan bügısayarların yaygınlaşması nedenıyle bılgısayarlar onemk bır elektromanyetık alan kaynagı olmaktan çıkmıştır Aşagıdaküere uyuldugu takdırde fazla endışelenmek ıçın neden gorunmemektedır En onemlısı, bügısayarınızdan ve ozellıkle de ekıanınzdan mumkun oldugu kadar uzak oturmaktır Mumkun oldugu kadar buyuk fontlar üe çahşın Ekranınız 17 ınç veya uzeıınde ıse en az 70 santımetre, 1415 ınç ıse en az 60 santımetre uzagında olun Alanlar uzaklık ıle buyuk olçude duşmektedır Bu uzaklıktan ekranı rahat goremıyorsanız veya başka engeller varsa, fazla endışelenmeyın ama yıne de mumkun oldugu kadar uzakta oturmaya çalışın Duşuk elektrık ve manyetık alanlan olan ekranlan tercıh edın Bunun ıçın oncehkle TCO ama en azından MPRII olarak nıtele nen ekranlan kullanın Bügısayannızın dogru topraklanmış olmasına dıkkat edm Ekran fütrelerı goruntu kalıtesıne ve goz yorgunluguna ıyı gelebüır, ama ancak topraklı fütreler elektrık alanlannı keserler ve bunlar dahı manyetık alanlan kesemezler Ekıanlann yanlannda ve arkalanndakı manyetık alanlar çok daha yuksektır Degı şıklık gostermekle beraber genel olarak bu yuzlerden en az 80100 santımetre uzaklıkta kımse bulunmamalıdır Işyerlerı buna gore tasarlanmalıdır Manyetık alanlann duvarların ıçınden de geçebüdıgı unutulmamalıdır Bılgısayan kullanmadıgınız zaman ekranının açmakapama dugmesınden kapatarak veya yanından uzaklaşarak gereksız yere alanlann ıçmde durmayın Ekranın oto matık olarak kararması alanlann kayboldugu anlamına gelmez ancak enerjı tasarrufu saglayan bazı sıstemlerde ekran çok duşuk enerjı harcayan bır konuma geçer Genellıkle bu durumda alanlar da buyuk olçude azalır (Bu durumdakı bır bügısayar, fare ellendıgınde veya bır ruşa basüdıgında hemen degü, bırkaç sanıye ıçınde gerı gelır) Yassı (LCD vb) ekranlar da elektnk ve manyetık alanlara yol açarlar Genel olarak bu ekranlann yol actıgı alanlar daha duşuktur ancak daustu bılgısayarlarda oldugu gıbı bu ekranlara genelde daha yakın duruldugu ıçın sonuçta daha buyuk alanlara maruz kahndıgı dunımlar olabılır Bu alanlann şıddetı marka ve modele gore çeşıtlüık gosterdıgınden genelleme yapmak kolay degıl dır Sureklı bügısayar başmda çahşmarun goz uzennde yarattıgı etkıler fizıksel ve psıkolojık stres ve sureklı aynı parmak hareketlennı tekrarlamaktan kaynaklanan rahatsızlıklar bu yazırun kapsamı dışında bırakümak la beraber bügısayar kullanıcılarını olumsuz etküeyen dığer bazı sorunlardır Bılgısayann ve ekranlannın ergonomık açıdan daha gelıştınlmelerı gerekmektedır vardır Evde radyo dalgası veya mikrodalga yayan bırçok aygıt olmakla beraber, bunlann yaydıklan alanlar genellıkle çok yakın çevrelerıyle sınırlı olup sakınca teşkü etmez Mikrodalga fmnlarını çahştırdıktan sonra mutfaktan çüanak veya bırkaç metre uzagına gıtmek yeterlı bır orüem sayüabılır (Mıkrodalgalann yıyecekler uzenndeb olası ve tartışmalı etküerı burada goz onune almadıgımız ayn bır konudur) Radyo ve mikrodalga kaynaklarının çogu, açık alanlarda yer alan çeşıtlı amaçlı antenlerdır Bunlardan yayüan dalgalar bınalann ıçıne gırerken degışık oranlarda guçlerını kaybederlerse de, bır bınanın ıçınde olmak yeterlı koruma saglamayabüır Metal kalkanlar bu dalgalan degışık oranlarda engelleyebdır ama evlerın veya ışyerlerının bu şeküde donatüması her zaman pratık olmadıgı ıçın, çogu zaman etkın de degüdır Yıne de eger evınıze karşıdan bakan bır anten varsa o cepheye bıüşü< odalarda degü de daha ıçte veya dıger cephelere bakan odalarda daha çok vakıt geçırmenız ya da hıç degüse çocuklann bu tur gorece korunmuş odalarda yaünlması faydaL olabüır Radyo ve televizyon antenlerı genelde şehnn yuksek tepelerınde veya kulelerde olurlar Genel olarak, küometrelerle ıfade edüen uzaklıklarda dalgaların gucu buyuk olçude duşmuş olur En yuksek guce maruz kalınan durum, antenlere yakın mesafede karşıdan bakan bır yerde yaşamaktır Antenın çok yakınında ama alçagında ıse durum oldukça kanşü<ür, buralarda hem çok yuksek hem de duşuk alanlara rastlanabürr (antenın dıbmde kaldıgı ıçın) Gucun hangı mesafede yukarda sozu edüen hedef eşıgın alüna duştugu antenın gucune ve bu gucun ne kadar odaklanmış olduguna baglıdır Radar ve knk ıstasyonlan genelde çanak antenlere sahıpür (Verıcı olmayan, sadece alıcı olan antenlenn herhangı bir sakıncası yoktur) Bu antenlenn etrafında bazen radom denen kubbeler bulunur Bu antenlerden yayüan dalgalar gorece kolay engellenır Ornegın, oldukça yakmdakı bır bınada büe, arka tarafa bakan daıreler çok daha az etküemrler Ancak bu antenlenn doğrudan goruş sahası içınde olanlar çok yuksek guçlere maruz kalabürrler Gunumuzde en çok kışının en yaygın olarak karşüaştıgı müaodalga kaynagı, cep KORUYUCUURUNLER Ozellüde de gehşmış ulkelerde, ınsanlan elektromanyeük alanlardan korumak ıçın burada sayamayacagımız çeşıthhkte ururüer satümaktadır Bunlann çogu ınsanlann korku ve bügısızhgını somuren kışüerın pıyasaya surdugu yararsız veya yaran sınırh aletlerdır Soyledıgımız gıbı, korunmada en onemh unsurlar maruz kahnan sureyı kısaltmak, kaynaklardan uzakta olmak ve olçum yaparak gerekh onlemlen almaktır Dektromanyetk alan ve dalgalan engelleyen alet ve malzemeler olmakla beraber, bunlar genelde pratık veya etkın degüdır ve ozelhkle de olçum aletlennın yardımı olmadan anlamlı bu koruma saglamayabüırler. RADYO DALGALARIVE MIKRODALGALAR Çogu radyo ve televizyon vericileri, radarlar, telsizler, mikrodalga fınnlar, cep telefonlan ve bırçok başka aygıt kabaca 1 MegaHertz (MHz) = 106 Hz üe 10 GıgaHertz (GHz) 10 x 109 Hz arasında degışen frekanslarda dalgalar yayarlar Bu frekanslarda elektrık ve manyetık alan ayınmı yapmak gereklı degüdır, çunku bunlann arasında daıma sabıt bır oran vardır Uygun eşık degerın ne olması gerektıgı yıne kesın olarak büınememekle beraber, 1 mıcroWatt/santımetrekare (uW/cm2) = 102 Watt/metrekare (W/m2) guç mıktan hedef olarak ahnabılır Ancak, bundan çok daha duşuk mıktarlann büe zararlı olabılecegım ıddıa edenler oldugu gıbı daha yuksek mıktarlann bıle zararlı olmadıgını soyleyenler de SONUÇ Modern dunyada elektromanyeük alan ve dalgalann etkısmden tamamen kaçmak mumkun degüdır Ancak, bu alanlann rruktan ve ınsanlann bu alanlann altında geçır düden zaman, bırçok durumda yuksek mahyetler soz konusu ohnadan buyuk olçude Yazının devamı 18. sayfada 680/15 telefonlan ve cep telefonu yer antenle