Catalog

kazaları neden olur? Kazanın suçlusu, sorumlusu ve nedeni aynı değildir! Cumhur Aydm (*) Y ıllardır kamuoyu trafık kazalarmda kusurlular ve kusur pdylarını tartışagelmektedır Mevcut ıstatıs tıb bılgılerle (1997) süriicü, yaya ve yolcu ola rak ınsan faktorunun % 98'lerı aşan oranlarda kazalara neden olan kusurlularının başmda yer aldıgını goruyoruz Aıaç ve yol kusurları yuzde bırlerın bıle altında seyretmektedır Ozellıkle yol kusurlarının bu derece az olması basında eleştırılmekte ve bu değerın dıger bazı ulkelerde oldugu gıbı yuzde yırmıler mertebesınde olması gereklüıgı savlanmaktadır Turkıye'de bu degerlendırmlere konu olan ıstatıstıta bügıler, trafık polısınce kaza sonrası doldurulan Trafik Kazası Tespıt Tutanak'larındakı verılerden derlenmektedır Gorevlılerın kazanın oluş nedenlerını ıncelemelerı sırasındakı teknık yoterlılıklerı bır yana bır başka devlet kurumunu kusurlu gostermede de çekımser davrandık ları ızlenmektedır Ancak butun bunların otesınde ulke mızde kazdlarm oluşmasına neden olan faktorler bır zın cır ve olay butunlugu ıçınde derınlemesme ele alınma rnakta ve bu duıurn ıstatıstıkı sonuçların guvenırlılıgmı olumsuz etkılemekte ve çmum onerılerıne goturebüecek geıeklı lekrak aynnüları verememektedır 3050) trafıkte seyrettıgı Turkıyede konunun daha agırlıklı onemı oldugunu belıılemek gerekıı Belırtılen tabloya onlenemeyen aşırı yukleme ve yı ne baglı son derece duşuk seyır hızla rı (ozellıkle tırmanma egımlerınde) kayıtlı araçlann yansının rutın muaye neye gıtmemesı ve gıdenlere de hıç bır cıddı tetkık yapılamaması da eklenınce, durumun ne kadar cıddı oldugu ortaya çıkıyor Yol kullanıcıinsan faktörü Kazaların oluşmasında tartışmasız en onemlı neden ınsan faktorudur Bu faktor ıçmde agırlıklı olarak surucu davranışlarmdakı eksıklıklerden ve kusurlardan soz etmek olasıdır Aşırı hız yakın takıp, yol vermeme, yanhş sollama gıbı trafık kural ıhlallerı başlıca kaza nedenlerı arasındadır Insan faktoru ıçınde ıkıncı buyuk grup hatalar algüama ve karar vermede eksıklık ve yanlışlıklardan ortaya çıkı yor Algılayamama yanlış karar verme dıkkatsızlık bu alanda ılk akla ge lenlerdır Kaygan yolda panık halde frenleme bu gruba verılebılecek bıı ornektır Nıhayet uçuncu bır grupla mayı da yme ınsan faktoru ıçerısınde AITUCU yetenek ve algüamasını olum suz etkıleyen alkol vb kullanüması yorgun ve uygusuz olarak araç surulmesı şeklınde yapabılırız Trafik kazaları çok faktörtü olaylardır Bır kazanın bır nedenı/sorumlusu olamaz Kazanın oluşmasına goturen çoklu nedenler soz konusudur Her neden setı tekıl ve ozgundur ve bu yaklaşımla her kaza da tektır Dıger yandan her durum setı ayrı ayrı ıncelen dıgmde, nedenlerm aşagıdakı uç temel grup ıçıne gırdıgını goruruz • Yol ve çevre eksıklıklen , • t , • Araç kusurları " 00 kaza için kaza faktörleri Yol kullanıcı 94.75 (Toplam) Trafik kazaları neden olur? • Yol kullanıcı kusurları Yol ve çevre Yol ve çevıe eksıklıklen kazanın oluşmasmı kolaylaştırabılır, zemın hazırlarlar Elvenşlıuygun olmayan yol projelerı/kesımlerı suruculerın dıkkat gostermedıklerı durumlar ya da hatalı davranışlarıyla bırleşmce bazı kaza lann olusması kaçınılmazdır Bu durumlar suruculerın bır kısım hareketlerı yapmakta zorlandıkları kesımlerdır Çok sıklıkla suruculerın bu tur kesımlerde yeterlı sayıda ve yeterlı açıklıkta olmayan uyarıcılarla yatay ve duşey trafık ışaretlerı karşılaştıklarını goruyoıuz Olumsuz yol dızaynının tek başına kaza nedeni oldugu çok sınırlı sayıda ka za meydana gelmektedır Araç Uygun ve duzenlı bakım gormeyen araçlar da dıger bır kaza nedeni olabüırler Araca baglı kusurlann ozellıkle lastik ve fren donanımlanyla ılışkılı oldukları ızlenıyor Ancak yuk taşımacüıgını % 95 oranında karayollanyla yapan ve buna baglı olarak, dıger bazı ulkelerle karşüaştınlmayacak oranlarda agır taşıtın (kamyonTIR vb % 0.25 şerıt 626/20 2.5 araç kusuru Bu sorunun yanıtını bır ornekle vermeye çaüşalım Sekız yaşındakı bır ılkokul ogrencısının ındıgı okul sennsının onunden cadderan karşısına geçmek ıçın yola fırladıgmda bır aracın kendısıne çarptıgını duşu nelım Bu kazanın kusurlusu/suçlusu ılk bakışta trafik kurallanna dıkkat etmeyen ilkokul öğrencisidir. Ancak olayın orgusu ıncelendıgınde dıger bazı aşama ve faktorlerden soz etmek olasıdır Çocugu çarpan araç okul ser vısını sollamıştır ve hız lımıtlermın ustunde seyretmektedır Şımdı yera ve hatta bırıncı derecede kusurlu başka bır ınsan faktoruyle karşı karşıyayız Ogrencı servls aracının arkasında, arkadan takıp eden araçları sollama yap mamaları yonunde uyaracak "dur" ışaretının (Karayolları Trafık Yonetmelıgı, Madde 147) bulunmadıgmı ya da etkın alıştırılmadıgını duşunehm Bu durumda yenı bır sorumludan soz etmek olasıdır Servıste yıne ügılı yonetmelıkte şart koşuldugu uzere bır rehber kişi ya da öğretmen bulunsaydı ve bu ogrencıye yardımcı olsaydı kaza meydana gelır mıydı7 Şımdı yenı bır sorumluyla daha karşı karşıyayız Ornegın olay yerıne beşon metre uzaklıktakı trafik polisinin aslı denetleme gorevı yerıne kavşakta araçlan yonetmekle zamanını geçırdıgını ekleyerek sorumlular lıstesıne bır ısım daha ekleyebılırız Nıhayet, servısm her zaman durdugu guvenlık ce