Catalog

TVBELGESEL ILGİNC SORULAR ISTemmuzCumartesi TV 100.03 Belgesel "Nostradamus" TV 2 10.30 Belgesel "Dreams of Flight" TV 2 15.20 Belgesel "Perspektif" TV 2 01.25 Belgesel "Dört Mevsim llgaz" HBB 17.00 Checkup; Sağlık konusu Kavanozda mavi renk oluştu! SORU: Daha önce toz kahve dolu olan bır kavanoza, kahve bıttıkten sonra tuzlu fıstık doldurdum. Fıstığı da tukettıkten sonra bu kavanozu yıkarken çok garıp bır duruma tanık oldum. Kavanozu yıkamadan önce dibınde bır mıktar fıstık kalıntısı vardı. Kavanozu, limonlu bir deterjan karıştırdığım bulaşık leğenine daldırır daldırmaz çok ılgınç bir renk degışıklığı oldu. Kavanozun içine giren su çok hoş bır mavıye donuştu. Aynı şartlar altında bunu tekrar denedım ama bır turlü mavi rengi yakalayamadım. Bu durumun hangı kımyasal reaksıyonla ilintili olduğunu açıklayabılır mısınız ? YANIT 1: Bence gozledıgmız bu du rumun nedenı, çozunemeyen fıstık tozlarının suda asılı kalmaları Mavi rengın kaynağı da kavanoza gıren ışığın bu parçacıklar tarafından çeşıtlı şekıllerde kırılması Kırılma oyle bır şekılde ger çekleşmış kı, sız ışık tayfının sadece mavi kısmını gormuşsunuz Aynı deneyı saf su ve kahve kreması karışımıyla da yapabılırsınız Az mıktar da kahve kremasını suya karıştırırsanız mavi rengı yakalayabılırsınız Krema mıktarını arttırırsanız yeşıl, sarı ve kırmı zı renklerı de elde edebılırsınız Gokyuzunun guneş batarken kızıllaşması da aynı optık sureçle ılgılıdır Kahve kremasının su ıçınde oynadıgı rolu atmos ferde toz su buharı ve dığer parçacıklar ustlenır Bu parçacıklar guneş ışınlarının atmosferde ızledıklerı yolun uzamasına neden olurlar YANIT 2: Mavi renk, fıstık kavanozunun dıbınde kalan tuzlu artıkların ıçındekı sodyum hegzosıyanoferrat (sodyum ferrosıyanıd) denen bır maddeden kaynaklanıyor Bu madde bırçok tuzlu kuruyemışte katkı maddesı olarak bulu nur Bu maddenın oranı çok azdır, fıstıktakı tuz kutlesının sadece mılyonda bır ya da ıkısı bu maddeden oluşur ama oldukça kalıcıdır Mavi renk buyuk olasılıkla, asıtleşmış hegzosıyanoferrat solusyonunun çozunmuş ferrık klorıd ıle karışması sonucunda ortaya çıkan ferrık ferrosıyanıd adlı kımyasaldan kaynaklanmaktadır Ferrık klorıdın oluşması ıçın ortama çok az demır karışması bıle yeterlıdır YANIT 3: Mavi renk mavi fenolden kaynaklanıyor olabılır Mavi fenol, kavanozun kapağındakı fenolle deterjanın ıçındekı bır amının fıstıktakı bır peroksıtle reaksıyona gırmesı sonucu oluşmuş olabılır Blraz karışık gorunse de oldukça muhtemel bır reaksıyon 14TemmuzPazap TR 2 9.00 Hayvanlar Alemine Bir Gezinti TV 2 Kasiope/ belgesel Dunyanın oluşumu ele alınıyor TV 2 21.25 Cumhuriyet'e Kanat Gerenler Kanal 6 11.30 Bilgfsayar Çağı TGRT 12.20 Bilım Magazın TV 3 14.50. Bilim ve Teknoloji TV 2 16.35 Doğa Serüvenleri Akdenız kıyılarında ton balığı avı anlatılıyor Cine 5 20.00 Belgesel "Mavi Sessizllk" görünmeyen bir maddenin üzerinde donuş yapan plak ığneleri neden kısa zamanda kullanılmaz oluyor ? YANIT 1: Oda sıcaklığında elmas hıç de dayanıklı değıldır Elmasın dırenç kazanması ıçın sıcaklığın 800 derece gıbı yuksek değerlere ulaşması gerekır Pıkap ığnelerınde kullanılan elmasların zaman ıçınde kullanılmaz hale gelmelerının nedenı dayanıklılıkla ılgılı bır şey değıldır, sorun yağ ve pıslıkten kay naklanır Elmas uç, bır uzunçalar uzerınde donerken ısı oluşur, zıra sanıyede 0 5 metre hızla donen ığne, plağın yuzeyındekı bır yarıgı ızler Bu ısı, zaman ıçınde, ortamdakı yağın ığneye yapışmasına neden olur Yağla kaplanan ığne hassasıyetını yıtırır, plak ıçındekı mı nık gırıntı ve çıkıntıları hıssedememeye başlar ve sonuç olarak ses kalıtesı duşer Özellıkle yuksek frekans ve yuksek genlıklı seslerde (orneğın bır soprano nun sesınde) ses lyıce bozulur, çunku yagla kaplanan ıgne bu gıbı seslere kar şılık gelen yerlerden geçerken, ıçınde ılerledığı yarıgın uzerınde sekmeye başlar Boyle durumlarda yapılacak en akıllıca ış ığneyı değıştırmektır, bozuk bır ığne plagı da bozabılır YANIT 2: Eğer eskı plak ığnenızı yakından ıncelersenız elmasa hıç bır şey olmadıgını gorursunuz Iğneyı kullanılmaz kılan, plaklar uzerınde yapılan bınlerce donuş sonucunda ıgnenın et rafında toplanan vınıl tabakasıdır Bu vınıl tabakası, ığnenın bıre bır sınyaller uretmesıne engel olur löTemmuzPazartesi TV217.05Deniz Fransa sahıllerındekı gecekondulaşma. TV 2 21.20 Tarihten Günümüze Kahvehaneler Galata Köprusunun tarıhçesı ve Köprualtı kahvesı tanıtılırken, kahve ve tutun tanıtılıyor Ayrıca nargıle yapımı, kullanımı ve ya^gınlaşmasının oykusu anlatılıyor TV 3 11.35 Köprüçay Serüveni TV 3 13.10 Suyla Gelen Kültür TV 3 14.00 Belgesel "Colomb'un Yumurtası" Sentetık kumaşlar ve yataklar hakkında bılgı verılıyor TV 3 15.15 Söylenceler, gizemler, gizemcilik, Kutsal Kose Kalesi TRTINT 12.30 Belgesel "Ardanuç" SORU: Elmas, söylendiği kadar sert bır maddeyse, vinil gibi yıpratıcı Elmas sert bir madde mi? Önlenebilir bir zekâ geriliği iliği Şııknı llatıın* SAGLIK 7 16TemmuzSalı TV 2 11.35 Belgesel "Deniz" Yuzerek Atlas Okyanısını aşmaya çalışan adam, pedallı tekne ıle ordek avı TV 3 11.35 Yerli Belgesel "Karadenizli Takalar" TV 3 13,30 Belgesel "Bilimci Gözüyle" TV 3 20.20 Merhaba Çağdaş Türkiye 17TemmuzÇarşamba TV 2 17.05 Deniz Fransa'nın kuzeybatısında bulunan bolgedekı guçlu gelgıt'ın dunyadakı değlşıklıklerın ınsan yaşamını nasıl etkıledığı anlatılıyor TV 3 12.30 "Dünya ve Gökyüzü Turu" Nevton Ingıltere'de evrensel çekım ve teleskopla ılgılı buluşlarını yaptığı sırada, Hındıstan'da Jaı Sıngh dunyanın en büyuk gozlemevını ınşa etmıştır Şubat 1996 gunu Kanal D haber lerını ızleyenler 16 yaşında oldugu halde 3 yaşındakı bır çocuk gıbı gorunen ve ağır derecede zekâ gerılıgı olan bır hastanın dramatık goruntulerıyle karşılaştılar Haberı sunan spıker ço qu sağlık haberınde olduğu qıbı "korkunç ıhmal' benzerı nıtelemelerı bolca kullanırken, çocuktan yansıyan dramatık goruntunun nedenlerıne ve arka planına hıç degınmedı Ustune ustluk ha berde hastaya "kemik guatrı" gıbı tıp kıtaplarında olmayan tuhaf bır kanı kon dugundan bahsedılıyordu Aslında hasta o yaşa kadar tedavıden yoksun kalmış bir Konjenital Hıpotıroıdizm vakası ıdı ve ulkemizin gerı kalmışlığını bır kez daha yuzumuze vuruyordu. ıçın), 1974'ten itibaren Kanada ve ABD'den başlayarak birçok ulkede tarama programları başlatılmış, bu sayede hastaların ılk ay ıçınde saptanması ve tedavisi mümkün hale gelmıştır. Bu tarama programlarında bebegın topuqundan alınan bır damla kan ıle konjenıtal hıpotıroıdizm tanısı konulabılmektedır Gunumuzde gelış mış ulkelerın hepsınde ve bırçok gelışmekte olan ulkede tarama programları yurutulmekte ve boyle bır programın varlığı ulke sağlık duzeyı ıçın onemlı bır gosterge kabul edılmektedır Ülkemızde durum ve önerıler Hacettepe Çocuk Hastanesı Pedıatrık Endokrınolo|i Unıtesı'nce yapılan ve ılk bulguları 1994'te yayımlanan araştırmanın sonuçlarına gore ülkemızde konjenı tal hıpotıroıdizm sıklığı 2736 canlı dogumdd 1 dır Ülkemızde her yıl 1 5 mılyon canlı dogum olduğu dıkkate alınırsa, bu çocuklardan 500 tanesının konjenıtal hıpotıroıdızmlı olarak dogdugu soylenebılır Yıne Hacettepe Çocuk Hastanesı'nın verılerıne gore ulkemızdekı konjenıtal hıpotıroıdızmlı çocukların yuzde 50'den fazlasına ıkı yaşından sonra tanı konabılmektedır Bu veriler dıkkate alındığında ulkemizde lyımser bır tahmınle her yıl 250300 çocuk zekâ geriliği rıskı ile karşı karşıya buyumektedır. Oysa tarama programları sayesınde bu çocukların hepsının sağlıklı buyumesı sağlanabılecektır. Ulkemızın bazı bolqelerındekı (Karadenız, Iç Anadolu gıbı) orta veya agır derecedekı lyot eksıklıgı hem doğrudan hem de konıenıtal hıpotıroıdızmın zararlı etkılerını arttırarak zekâ gerılıgı rıskını arttırmaktadır Ülkemızde bazı pılot ve sınırlı çalışmaların dışında konjenıtal hıpotıroıdizm ıçın bır tarama programı bulunmamaktadır Bu nedenle ülkemızde bazen TV haberlerıne konjj olabılen, hekımlerın ıse karşılaştıklarında buyuk uzuntu duydukları hastalar hâlâ gorulebılmektedır Ulkemi7e yakışmayan (belkı de yakışan) bu sorunun 20 yuzyıl bıtmeden çozul mesı ıçın aşağıdakı onerılere kulak verecek ve gereğını yapdcak yetkılılere ıh tıyaç vardır 1. Kademelı olarak ulke duzeyıne yayılacak bır tarama programı çalışmaları Konjenıtal Hipotiroıdızm nedir? Konjenıtal hıpotıroıdizm, boynun on kısmındakı tıroıd bezının doğumsal bozukluklara bağlı yetersız veya hıç çdlış maması sonucu gelışen bır hastalıktır Hastalığın buyuk çoğunlugunda ya tıro ıd bezı yoktur ya da bozuk gelışmıştır Hastalıgın sıklığı 1/2500 ıle 1/4000 arasında degışmektedır Tıroıd bezınce uretılen hormonlar (Tıroıd hormonları) gerek beyın gelışmesı gerekse vucut buyumesı ıçın gereklı hormonlardır Bu nedenle hastalığın en onemlı zararı ze ka ve gelı^me uzerıne olmaktadır Birçok araştırmacı konjenital hipotiroıdızmı onlenebılır zekâ gerılıklerın en önemli nedenı saymaktadır. Konıenıtal hıpotıroıdızmlı dogan bebeklerde hastalık bulguları (uzamış sarılık dıl buyukluğu, emme zorluğu, çok uyuma kalın sesle ağlama vb) yaşamın ılk ay larında genellıkle belırsızdır Bu nedenle hastalık hem aılenın hem de hekımlerın gozunden kaçabılmektedır Tıroıd hor monları yenıdogan donemınden ıtıbaren beyın gelışmesını etkıledıgınden tanı ve tedavıdekı her gecıkme zekâ gerılıgı ıçın onemlı bır rısk oluşturmaktadır Erken tanı (yaşamın ılk üç ayında) konduğunda ise hastalar kolaylıkla tedavı edılmekte ve gelışmelerı normal olmaktadır. Işte bu nedenlerle (hastalığın tanısını tesaduflere bırakmamak 14 yaşında konjenıtal hıpotınodılı bir çocuk. hemen başlatılmalıdır Bunun ıçın once lıkle "Ulusal Komıte" oluşturulmasına ıhtıyaç vardıı Daha once başlatılan ve Prof Dr Imran Özalp ve ekıbının ozve rılı çalışmaları ıle surdurulen fenıl Keto nurı Tarama Proqramı lyı bır ornek olarak bıze yol gostermektedır 2. Boyle bır programın yurutulmesını sağlayacak bılgı, deneyım ve altyapı ul kemızde mevcuttur Butun ulkelerde bu tur tarama programlarının masrafı hukumetlerce karşılanmaktadır Onemlı bır çocuk sağlığı sorunun çozumunu saglayacak boyle bır program ıçın Sag lık Bakanlığı'nın kaynak yaratması gereklıdır Dileğimiz önemli bir uygarlık adımı olacak boyle bır programın başlaması ve surdurülmesi için herkesin elbirlığı ıle çalışmasıdır. 1 Hatun Ş Tu^ıç T Kon|onıtal Hıpolıroıdı Yenı gelışmeler Çocuk Saglıgı ve Hastalıkları Dergısı 1994 37 335 353 2 Tarım OF YordJtn N Cünycnıtdl hypothy roıdısm ın Turkey a retrospectıve evaluatıonof 1000cases Turk J Pedıatr 1992 34 197 202 3 Yordam N Çalıkoglu AS Hatun Ş et al Screenıng tor congenıtul hypothroıdısm ın Tur key Eur J Pedıatr 1995, 154 614616 18TemmuzPerşembe TV 2 17.05 Deniz. Barış antlaşmasından sonra ozgurluğe kavuşan Gazze şerıdınde denızın, Fılıstınlılerın yaşamında yol açtığı değışıklıkler. TV2 19,20ÇevrePaneli TV 3 12.30 "Düş Değil Gerçek" TV 3 13.30 Hayvanlar Dünyası TV 3 19.00 Omni Science. Gozun yapısı, goz hastalıkları, sebeblerı ve tedavısı Kaynaklar 19TemmuzCuma TV 2 17.05 Deniz. Akdenız'ın dıbındekı arkeolojık hazıneler TV 3 11.35 Motlflerin dili TV 14.30 Savaşa giriş * Doç. Dr. Kocaeli Tıp Fakultesı Çocuk Saglıgı ve Hastalıkları Anabılım Dalı Buyume ve Endokrınolojı Unıtesı 486 10