Catalog

EĞİTİM Lise ağırlıklı yerleştirme tbrahim Semiz* 1. özel dersanelerın, lıse sıstemıne alternatıf halıne gelme surecını önlemek ıçın tersıne çevırmek 2. Çoktan seçmelı testlerın klasık sınavlardan daha önemlı hale gelmesı surecını onlemek ve tersıne çevırmek 3. ÖYS'dekı uç saatlık performansın oğrencı ıçın hayatı önemını ortadan kaldırıp, üniversiteye gırış ıçın değerlendırılen performansı lıse oğrenımı suresıne yaymak 4. Mevcut ÖSYM altyapısını korumak Mevcut ÖSYM sıstemındekı Ortaöğretim Başarı Puanı'nın (OÖBP) Matematık, Fen, Turkçe, Sosyal Bılımler ve Dıl ağırlıklı OÖBPJ'ler olarak genelleşıp, lıseler arasındakı duzey farklılıklarını gozonune almak amaçlı bır Lise Ağırlıklandırma Işlemı nden (LAİ) geçırıldıkten sonra, üniversiteye gırış puanlarının en onemiı kısmını (orneğın % 75) oluşturması ÖYS performansları ıse, lıselenn LAl'de kullanılacak verılerı oluşturmak ıçın kullanılacak, ayrıca oğrencılerı de gırış puanlarının gerı kalan kısmını (% 25) oluşturacaktır Boylece ÖYS, Öğrencıler arasında olmaktan çok, lıseler arasında bır mucadele olacaktır Mevcut ÖSYM sıstemındekı gıbı Matematik, Fen, TurkçeMatematık, TurkçeSosyal ve Dıl ağırlıklı yerleştirme puanlarının hesaplanabılmesı ıçın, oğrencılerin F, M, T, S ve D standard OÖBP'lennın hesaplanması gerekır Bunun içın, lıse derslerı, ÖYS'dekı beş teste paralel gruplara ayrılır, bu gruplara gırmeyen dersler de "dığer" adı altında toplanır Bu derslerın notları, lıse sıstemıne gore haftalık ders saatlerı veya kendılerı ıle, çarpılarak ağırlıklandırılır ve böylece her öğrencı ıçın altı adet (M, F, T, S, D, Genel= G) ağırlıklı ortalama hesaplanmış olur Sonra bu ortalamalar mevcut sıstemdekı yöntemle "Standart OÖBP"lere donuşturulur LAY (Lıse Ağırlıklı Yerleştirme) onerısının ana fıkrı, üniversiteye yerleştırmede öğrencının kendısının elındekı en onemiı faktorun, hsedekı başarısı olmasıdır Fakat, değışık lıselerarasındakı duzey farklılıklarının, yuksek duzeylı lıselerdekı, ozellıkle duşuk ortalamalı oğrencılerı mağdur etmemesı ıçın, lıse faktorunun de hesaba katılması gerekmektedır Bu amaç ıçın kullanılacak verıler, soz konusu lısenın öğrencılerının ÖYS performansları olacaktır önerdığım LAİ mekanizması aşağıdadır Her lısenın öğrencılerının, gırdıklerı sınavda ve son ıkı yılda ÖYS'de aldıklan M, F, T, S ve D standart puanlarının or Türkiye'de üniversiteye giriş mekanizması için yeni öneri: A. Amaçlar talamalan (LO) ve standart sapmalan (LSS) bulunur (Turkıye çapında hesaplanırsa, tanım gereğı 50 ve 10 çıkacaktır, fakat bellı bır lıse ıçın, ozellıkle ortalamaların farklı çıkması tabııdır) Ayrıc g puan turunde kullanmak uzere bu orta lamaların ortalaması ve standart sapmaların ortalaması bulunur "Lıse ağırlıklı OOBP"ler (LAOÖBP), altı turun her bın ıçın şöyle bulunur (örnek, Fen) OÖBPF 50 LAOÖBPF = LOF + x LSSF 10 B. Önerilen çözüm (LAY): C. OÖBP'ler Böylece, bır konuda lısesıne göre tam ortalama olan bır öğrencının LAOÖBP'sı, o lısenın öğrencılennı o konuda son uç yılda (yanı o öğrencının lıse hayatı suresınce) almış olduğu standart puanların ortalaması olmuş olur Bu ışiemın ıstatıstıkı sakıncaları olduğu durumlarda, örneğın ÖYS kılavuzunun 3 113 maddesınde soz edıldığı gıbı, öğrencı sayısının az olması, ortalamadan uç standart sapmadan daha fazla farkı olan puanlar ve benzer durumlarda, aynı yerde bahsedılen ve benzer tedbırler alınabılır "Lıse ağırlıklı ÖYS puanlan" ıse (mevcut sısteme uygun olması ıçın) şu şekılde hesaplanır "Buradakı ornek, Fen puanı) LAF = 2,7 x LAOÖPF + 1,7 x LAOÖBPM + 1,1 x LAOÖBPT + 1,7 x LAOÖBPG Burada, son terım (1,7 x LAOÖBPG), mevcut sıstemdekı OÖBP ve ÖSS puanlarının yerını tutmaktadır öğrencının sınavda elınden gelenı yapması ıçın, kışısel sınav performansının da sonucu, az da olsa, etkılemesı gerekır Bunun ıçın yerleştirme puanına duşuk (% 25) ağırlıkla katılacak bır ÖYS puanı hesaplanır Bu da, mevcut sıstemın, yalnızca OÖBP ağırlığının testlere dağıtılması şeklınde yapılacak kuçuk bır değışıklığı ıle sağlanabılır örneğın, ÖYS Fen performansı, ÖYSF = 3,0 x F + 1,2 x T + 0,5 x ÖSSSAY şeklınde bulunabılır (Burada F, T, M, ÖYS'dekı Fen, Turkçe ve Matematık testlerınden alınan standart puanlardır Ayrıca H 1, H 2 ve H 3 maddelerıne bakınız) Nıhayet, yerleştirme puanlan, LA ve ÖYS puanlan % 75 ve % 25 oranlarında bırleştırılerek elde edılır örneğın FY = 0,75 X LAF + 0 25 x ÖYSF LAY yontemı, lıseden mezun olmak uzere olan adaylar duşunelerek dızayn edılmıştır Bu gruba gırmeyen adaylar, orneğın lıseden mezun, fakat bır yukseköğretım kurumuna yerleştırılmemış olanlar, bır yuksekoğretım kurumuna yerleştırılmemış olanlar, bır yuksekoğre E. Yerleştirme puanlan tım kurumunda öğrencı olanlar, lıseyı dışarıdan bıtırenler ve dığerlen ıçın özel hukumler getırılmesı gerekecektır Bu hukumler, yerleştirme puanlan hesaplanırken kullanılan 0 75 ve 0 25 katsayılarının zamana bağlı olarak değıştırılmesı şeklınde olabılır Aşağıda bazı ozel durumlarda uygulanabılecek onerıler verılmıştır Yerleştirilmemış mezunlar. Yerleştirme puanlan hesaplama katsayıları, mezun olunan yıldan başlamak uzere, (0 75, 0 25), (0 75, 0 25), (0 74, 0 25), (0 71,0 27), (0 67, 0 30), (0 60, 0 38), (0 50, 0 49), (0 40, 0 60), 0 30, 0 70) ve daha sonra (0 00, 1 00) olarak uygulanabılır Bu uygulamada, adayın mezunıyet yılında ve sonrakı yılda olmak uzere ıkı kez normal ağırlıkla ÖYS'ye gırış hakkı vardır Hem yerleştirme puanının çoğu LA puanlardan geldığı ıçın fazla bır değışıklık olmayacak olması, hem de uçuncu yıldan sekızıncı yıla kadar toplam ağırlığın duşuk olması, adayları sınava tekrar tekrar gırmekten caydıracaktır Bu arada, ortaoğretım başarısının onemı azaldığından, LA puanlarının katsayısı gıderek azaltılıp, onuncu yıldan ıtıbaren, sıfır olarak uygulanır Yanı az sayıdakı, mezunıyetı uzerınden on yıl veya daha fazla zaman geçmış adayın yerleştirme puanının tamamı sınav performansından gelır Yerleştırilmış adaylar. Mevcut sıstemde, yerleştırilmış adayların OÖBP katsayısı olarak 0 6 yerıne 0 3 kullanılması, bu adaylara % 4'un uzerınde bır dezavantaı getırmektedır Bundan yola çıkarak, bu adaylar ıçın, bır ust paragraftakı katsayıların her bırınden 9 2 çıkartılarak kullanılabılır Ayrıca ÖSYM'ce son yerleştırılışlnın uzerınden dört yıl geçmış bır oğrencıye yerleştırılmemış muamelesı yapılır Okul değıştıren öğrencller. Bu durumdakı oğrencıler ıçın kullanılacak LO ve LSS'ler soz konusu lıselenn LO'larının ve LSS'lerının o lıselerde geçırılen zamana göre ağırlıklandırılmış ortalaması olabılır G. Tedbirler D Lise Ağırlıklandırma Işlemi LAY'da, yerleştirme puanlarının en onemiı gırdısı lıse notları olduğu ıçın olası suııstımallere karşı tedbır alınması gerekır Bunun ıçın standart OÖBP'ler ıle ÖYS standart puanları arasında bır korelasyon aranabılır, örneğın LAOÖBPF eğer F'den en az 15 puan (1,5 standart sapma) daha yuksekse, FY hesaplanmaz F. Özel durumlar Bu kısım, yukarıdakı ÖYS onerısınden tamamen bağımsızdır ÖSS konusunda çeşıtlı seçenekler vardır örneğın, 1. ÖSS açısından, mevcut uygulamaya devam edebılır, yanı ÖSS hem bır baraj sınavı olarak uygulanır, hem de ÖYS puanlarına katkısı olur Bu durum II. ÖSS da E maddesındekl ılk formul, kullanılır 2. ÖSS yalnıza bır baraj sınavı olarak uygulanabılır ve ÖYS puanlanna katkısı olmaz Bu durumda da E maddesındekl ilk formul yerıne, şu formul kullanılır ÖYSF = 3,5 x F + 2,3 x M + 1,4 x T yanı mevcut sıstemdekı ÖSS puanları, test ağırlıklarına dağıtılır 3. Yukarıdakı ÖYS sıstemının veterınce seçıcı olduğu duşunulerek ÖSS tamamen kaldırılabılır Bu durumda da, bır ust pargraftakı formul kullanılır Yukarıdakı ılk şıkkın uygulanması, yanı mevcut ÖSS uygulamasına devam edılmesı, LAY'ın A maddesınde belırtılen amaçlar ıle fazla çelışmemektedır Mevcut ÖSS sınavını geçemeyecek bır öğrencının yerının zaten unıversıte olmadığı veya zaten takvıye kursa ıhtıyacı olduğu soylenebılır ÖSS'yı kolaylıkla geçebılecek durumdakı bırçok oğrencı ıse, ozel dershanelere ya gıtmeyecek, ya da gıtse bıle, lısesıne daha fazla onem verecektır ÖSS'yı korumak, fakat onda da LAİ uygulamak fıkrı ıse, yersızdır, çunku bu durumda ÖSS sonuçları ÖYS sonuçlarına benzer çıkacaktır Halbukı mevcut ÖSS ıle ÖYS'nın olçtuğu şeyler, farklıdır ÖYS'de yapılacak LAİ, aşağı yukarı, oğrencılerın ozel dershanelere gıtmemelerı ve psıkolojık olarak sınav rahatsızlığı duymamaları durumunda zaten ÖYS'de alacak olduğu puanlan vereçeğı halde, ÖSS ıçın bu doğru değıldır Bır başka deyışle, ÖYS adayların lısede oğrenmelerı beklenen bılgı ve becerılerı, ÖSS ıse çoğunlukla adayın lıse oncesı, hatta okul dışı oluşan formasyonunu olçmektedır Dolayısıyla LAl'den geçırılmış LAOOBP'ler stressız, özel dershanesız ve klasık yöntemle yapılan bır ÖYS'nın yerını tutabılır, fakat OSS'nın yerıni tutamaz Bu yuzden, LAl'yı yalnız ÖYS ıçın önerıyorum ÖSS yalnızca bır baraj olarak uygulanırsa, gerçekten ıhtıyacı olan oğrencıler dışındakı adayların özel dersaneye gıtme motıvasyonu çok azalır LAY, A maddesınde belırtılen amaç ları sağlayacağı ıçın, ÖSS'nın artık gereksız olacağı duşunulerek kaldınlması yoluna da gıdılebılır Bu ozellıkle, ıkı aşamalı sınav sıstemının bır amacı öğrencıdekı sınav stresını bır sınavdan ıkı sınava yaymak olarak duşunuluyorsa, geçerlıdır, çunku LAY, zaten belırleyıcı performansı uç yıla yaymaktadır Benim ÖSS önerım, OSS'nin baraj olarak kullamlmasıdır. Eskısı gıbı genel yetenek sorulannın da sorulması yerınde olur Ayrıca ÖSS'de Use 3 mufredatı ıle ılgılı hıçbır soru olmaması sağlanıp, sınav ders yılı başında yapılırsa, yılın gerı kalan kısmında oğrencılerın, ÖSS'yı kazansın veya kazanmasın, lıse derslerıyle daha fazla ılgılenmesı sağfanmış olur Bırçok lyı öğrencının lıseye başlarken, ÖSS'yı geçebılecek durumda olduğu da bır gerçektır Dolayısıyla ÖSS'ye Lıse 1 ve 2 öğrencılerının de gırmesıne ızın verılırse, geçenler yıne ders'erınde konsantre olabılır.geçemeyenler de tedbır almak veya meslek eğıtımıne geçmek yolunu seçebılır Bu durumda ÖYS'ye gırmenın şartları arasında ÖSS ıle ılgılı olanı, ÖSS'yı son dört (beş) yıl ıçınde geçmış olmak olacaktır * Dr. Doğu Akdeniz Unlversitesı Fizik Bölümü 4402