Catalog

BİLGİSAYAR DÜN YASI Bilgisayarla doğa koruma Çevreciler bilgisayarı doğa korumacılığında etkin bir duruma getirdiler ve onu bir "doğasayar" yaptılar. Der: İsmail Murat ilgisayar ve doğa koruması, ilk baI kışta birbirine yabancı kavramlar. Bilgisayar sözcüğü, bize ileri teknolojiyi, elektronik aygıtları. klimalı büroları, kravatlı adamları çağrıştırıyor. Oysa doğadan söz edildiğinde gözümüzde güneş, akarsular, çıçekler ve spor ayakkabılar canlanıyor. Ne var ki gerek bilgisayar gerekse doğayla ilgili bu klişeler artık gerçeği yansıtmıyor. Çunku çevreciler bilgisayarla tanıştı: Bilgisayar doğanın kucağına taşındı, doğa ıse bılgisayarın belleğine girdi. Belkı artık doğaya giren bilgisayara "doğasayar'' diyebiliriz. Bundan böyle yeşili sevenler ve doğa korumacıları bilgisayarsız edemeyecek. Etkin bir doğa koruma ağı oluşturmak isteyenler, çevreci tezlerini politikacılara ve yetkili kişilere akılcı bir şekilde anlatmak isteyenler, ekosistemin karmaşık yapısını çözmek iste. yenler bilgisayara başvurmak zorundalar. Kısacası çevreyle ilgili atılan her adımda, elektronik yardımcılar söz konusu olacak. Incelenen ekolojik sistemin karmaşıklığına göre, kullanılan bılgisayarın niteliği küçük bir dızüstü bilgisayarlardan dev kapasiteli süperbılgısayarlara kadar değişiyor. Berlınli çevreciler bölgelerindeki kırlarda ve ormanlarda 1987de başlayan "Kırmızı Llste" uygulamasında bilgisayardanyararlanıyor. Almanya'da türleri tehlikeye giren bitkiler "kırmızı listeye'alınıyor. Bu bitkilerin bulundukları yerler ve bunlarla ilgili sayısal bılgiler sistematik olarak toplanarak bilgisayar yardımıyla değerlendiriliyor. Kırmızı listeye alınan bitki türlerinin sayısı 1200 'ü geçmekte. Çevreciler "kırmızı liste" uygulamasında "dBase" veri tabanı programını kullanıyorlar. Bu programda çeşitli verı grupları ıstenildiğinde yeni bakış açılarından birbirıyle bağlanabilıyor. Bilgisayarlı çevreciler dBase programı ile verileri denetlemenin yanı sıra programı kendi isteklerıne göre değiştırıyorlar. Berlin'de çalışmalarını sürdüren çevre koruma ekıbi. uç yıllık bilgisayar deneyiminden gayet olumlu sonuç aldı Kişısel bilgisayar (PC) ve 40 megabaytlık bir harddisk yardımıyla çevreciler. soyu tükenme tehdidi altındaki 1200 bitkiyle ilgili bütün sorutan yanıtlıyorlar. Ancak daha genlş ölçekli çalışmalarda bu kapasitedeki bilgisayarlaf yeterlı değil. Sözgelimı Bevyera eyaletinde 1986dan beri bitki örtüsü (biotop) analızı yapılıyor. Bu çalışma çerçevesinde 1993 vılına kadar eyalet sınırlarıı içindeki yaklaşık 100 bin bitki ve hayvan türüyle ilgili veriler bilgisayarda toplanacak Bolgenin çevre sorunları ve doğal örtusu konusunda çok değerli bir kaynak sağlayan çalışma bılgısayarsız yürütülemezdi Günümüzde bilimsel ekoloji (çevrebılim) zoolojı. bota Afrika'da (il nüfusu 1970 yılında 2 milyon olarak tahmin edilirken bu sayı 1976da 1 3 milyona. 1987de ıse tahmınlere göre 7 50 bine ındi. Bırleşmış Millctler Çevre Koruma Bürosu tarafından desteklenen (ıl nüfus sayımı, GRID (Global Resource Information Database; Global Kaynak Bılgısi Veritabanı) adlı veri bankasıyla yapılıyor Bu programda ülkelerın toprak. ıklım, bitki örtüsü ve ekonomik durumuna ılışkin bilgiler de yer alıyor Afrika fillerı bütün kıta üzerinde yaklaşık 6 milyon kilometrakarelik bir alana dağılmış durumda. Ancak bu alanın yalnızca üçte birindeki fillerin sayısı bilınıyor Araştırmacılar, GRID programı ile uçte birlik bölgedeki fillerin dağılımına bakarak geriye kalan bolgelerdeki fil sayısını hesaplıyorlar. Fillerin nüfus yoğunluğu ile yıllık yağış ortalaması ve ülkenin nüfus yoğunluğu gibi veriler arasındaki matematıksel bağıntıları aranıyor. Bilgisayar tahminlerıne göre halen tüm Afrika kıtası üzerinde yaklaşık 965 bin fil yaşamakta Uydubilgisayarişbirliğl Çevre korumasında bilgisayar ve uyduların birlikte kullanımı. insan gözünün farketmesinden önce çevre sorunlarınin uydular aracılığıyla tanınmasını sağlıyor. Örneğin uydu taramasında, hava kırlılıği nedeniyle zayıflamış olan yapraklar. 700 ile 1500 nanon.etrelık kırmızıötesı ışın dalDoğayı koruma ve teknlğln Işblrllğl duygusal çevredlik yakld^,,,,.,,. ^ O , A ..«„.„,.« vcrçokleri daha iyi anlasılmasını sağlıyor. Çevre korumada hızlı ve doğru kararların gerektiği an galarını daha az yansıtırken uzun dalgalı larda bilgisayara gerek duyuluyor. Bilgisayar hayvan ve bitki örtülerinin envanterinde, ışınları sağlıklı yapraklara göre daha çok bltyansıtıyorlar. Uydular ormanlardan yansıkiler, hayvanlar ile çevre arasındakl karmaşık iliskilerin ortaya çıkarılmasında yan ışınları fotoğraf durumunda dunyaya vazgeçilmeyen bir yardımcı. yolluyor. Çevre koruma merkezlerinde bu nik, genetık, davranış bilimleri, fizyoloji, merkezde toplanıyor. işleniyor ve gerektifotoğraflar bilgisayarla yorumlamyor ve yer bilimleri ve meteorolojiriin kesişme ğinde hızla güncelleşiyor bolgenin ekolojik haritası çıkarılıyor Boynoktasında bulunuyor. Canlılar ile doğal Berlin ve Bavyera'da canlı türlerinin lece hava kirliliğinin ormanlara verdıgı çevreleri arasındaki etkileşimin araştırılsaptanması konusunda yapılan çalışmahasar, uydu aracılığıyla tanınıyor Benzerı ması bu denli çok bileşenin olduğu bir orlar ekolojinin başka alanlarında da gerbiçimde kent plancıları uydu ve bılgisa tamda ancak hızlı çıpler ve büyük bellek çekleşebilir Bu bağlamda çevre plancılayar yardımıyla kentlerdekı çopluklerı sapkapasıtesı gerektiriyor. rı bilgisayar destekli bir Arazi Bilgi tıyor ve denızlerde kirlıliğe bağlı plank Bilgısayarlar başlangıçta birbirinden Sistemi (.Landschaft Information System, tonhalılarını "buluyorlar (BdW) bağımsız görunen bilgilerin arasındaki LANIS) üzerinde çalışıyorlar. bağlantıları ortaya çıkarıyor ve yepyeni LANIS projesi, belirbaglantıları açığa çıkartan yeni modeller li bir bölgedeki araziyüretiyor. Bavyeral; çevreciler biotop (bitki le ilgili bütün ekolojik örtüsü) çalışması yapan arkadaşlarını biverileri ve değişkenlerer dizüstü bilgisayarı ve her bitki türüne ri kapsayan dev bir karşılık gelen bir barkod sıstemi ile donatçevre sistemi olacak. tılar Barkod çizgileri. süpermarketlerdekı LANIS sayesınde çevmallar üzerinde rastladığımız çeşitli kalınre kırliliğine karşı hızlı lıktaki stok kontrol çizgileri Bu çızgiler save etkin onlemler alıyesinde o malla ilgili bütün bilgiler bilgınabilecek. Çevre sosayarda saklanıyor runları konusunda hızlı ve doğru bilgi Canlılara barkod sistemi sağlandığında onlarla Barkod sistemi şimdi çevreciler tarafınbaşa çıkmak daha kodan bitki ve hayvanlara uygulanıyor Her lay LANIS projesi ilercanlıya aıt barkod sayesınde o canlıya ait ledikçe çevreciler veriler bilgisayarda depolanıyor Alan çaekolojik sıstemlere lışması yapan çevreciler saptadıkları bıtkı ve hayvanlara karşılık gelen barkodları. ilışkın bılgı boşluklarıaynen supermarkette yapılan stok sayımı nıdolduruyorlar gıbı. bir okuyucu kalem yardımıyla PC leFillere nüfus rine geçirıyorlar Butün bilgiler bir dısketsayımı te toplandıktan sonra disket doğayı koruOünyanın başka ma merkezine gönderiliyor. Koruma bolgelerinde de benmerkezindeki uzmanlar, alan çalışmasınzeri çalışmalar yuruda elde edılen sonuçları değerlendirip tülüyor Kenyalı çevre bolgenin bitki ve hayvan örtüsüne ilışkın araştırmacıları Afriharitalar hazırlıyorlar. Berlin ve Bavyera ka'da yaşayan fillerin örnekleri çevre korumada bılgisayarın banüfus sayımını bilgi Yüksek teknoloji ve botanik: Bavyera'da 1993 sonuna kadar 100 bin şarısmı gostermekte: Bilgisayarla doğal sayarla yapıyorlar çevreyle ilgili bilgiler kısa zamanda bir bitki türü barkod uygulamasıyta bilgisayara geçilecek 22711 Bilgisayar ve bitki örtüsü