Catalog

TEKNOLOJİ H A FT A N I N G Ü N D E M İ Fotokopi baskılı tekstil ürünleri ekstil sanayiinin giderek kötüleştiği Georgia'da, mühendisler bir büro fotokopi makineslnl değiştirerek kumaş üzerine renk basmayı başardılar. Araştırmacılar, birkaç yıl içinde bir katalog içinden bellrli bir renk ve biçim seçen tüketicinın kumaşı mağazaya bırakıp, on dakika sonra istediği şekilde geri alabileceğini ileri sürüyorlar. Georgia Teknoloji Enstitüsü'nden Fred Cook başkanlığındaki bu grup, Xerox tarafından üretilmiş 2510 modelı makineleri kullanmaktadır. 90 cm. genişliğinde olan bu makineler, teknlk pro)elerin fotokopist alınmak üzore üretilmişti. Makinelerdeki tonlama parçası bir plgment ve yapıştırıcı parça ile değiştirilmiştir. Makine, normal bir fotokopi makinesinde olduğu gibi renklerı kumaşın üzerine basar. Işlemin süreci sırasında meydana gelen ısı, pigmentin yapışmasını sağlar. ABD Enerjl Bakanlığı, Amerikan tekstil üreticilerinin ucuz ithal ürünlerle rekabet edebilmesini kolaylastırmak için, bu projeyl desteklemeye karar vermişti. Ancak, bakanlığı bu işe iten nedenler arasında en ön sırada, su ve enerjl tasarrufuna verilen önem var. Su, tekstil sanayiinin yaşaması için gerekli en önemli etken. fpliğın bükülmesınden, kumaşın boyanmasına kadar her devrede kullanılır. Güneydoğu Amerika'da yaşanan kuraklık, bazı su değirmenlerinin kapanmasına neden oldu. Üstelik kumaş boyaları ve diğer artıklarla kirlenen suyun arıtılması için uyulması geroken kurallar da oldukça pahalıya mal olmaktadır. Tekstil süreclnde suyun ortadan kaldınlmasının en büyük avantajı, enerjl mallyetlerlndakl duşme olacaktır. Tekstil sanayii, Fotokopi makinesinde yapılan bir değişiklikle, kuru kumaş üzerine renk basma başarıldı. her devrede ıslak kumaşı bir fırında kurutmak zorundadır. Bir kumaşta 500 mili litre suyun kurutulmaşı için, 1055 kilojul enerji gerekmektedir. Cook, artık kumaşın kurutulmasına gerek kalmayacağını, kuru kumaş üzerine, ısıtılarak, kuru boyanın sürüleceğinl belirtiyor. Cook, enerji tüketiminın oldukça düşeceğini de vurguluyor. Fotokopi makineleri bir dokümanın pozitif görüntüsünü oluşturmak için elektrostatik bir süreçten yararlanırlar. önce, selenyum kaplı fotoıletken bir levha üzerine elektrostatik sarj yüklerler. Kopyası çekilen dokümandan yayılan ışık, levha üzerindekı şarjı etkiler ve elektrostatik bir negatif görüntü yaratır. Boya ve polimerik yapıştırıcıdan oluşan tonlama parçacığı, levhanın üzerinden geçer. Elektrik yüklü özellıklerinden ötürü levha üzerindekı şarjlı bötümlere yapışır ve yüzeyinde pozitif bir görüntü yaratır. Makine daha sonra, kâğıdı levhanın üzerine getirir ve arkasına negatif şarj verilerek görüntüyü yansıtır. Sonra, kâğıdı ısıtıp, polimerin erimesini ve tonlama parçasının kâğıt üzerine baskı yapmasını sağlar. Araştırmacılar, makinelere rulolarca kumaş verip, elekro statik şarjları değiştirebilmek için voltajları arttırıp, duşürdüler, ısıyı arttırdılar ve birçok değişik tonla deney yaptılar. • Cook ve meslektaşları, hâlâ birçok sorunları bulunduğunu kabul ediyorlar. Polımerler ve pigmentler kumaşa oldukça sıkı bir biçimde yapışmalarına karşın, çok fazla yıkandığında ya da fazla güneşte kaldıklarında pek kalıcı olamıyorlar Grubun, renk basma ile ilgili sorunları da var. Kumaş kâğıt kadar sert olmadığı için çok renkli bir görüntünün basılması sorun yaratabiliyor (b.s) T öktaşı dünyaya çarpacak!". "Dünya büyük tehlike atlattı: Göktaşı dünyaya çarpmadan geçti." "Insana ilk gen nakli gerçekleştirildi..." yukarıya günlük gazetelerimizden seçtiğimiz bazı "bilim haberleri" başhklannt aiaın. Haberlerin bir kısmı sürmanşet çekilmiş veya birinci sayfadan gösterilmiş. O günlerde başka gazetelerde bu haberler yer almadığı için, "özel" ve "atlatma haber" niteliğindeler de. Ancak bu haberlerin bir parça "altlartnı kazırsanız", farklı bir içerikle karşılaşırsınız. örneğin, "göktaşı dünyamıza çarpacak" haberini ele alalım. Fransız gökbilimciler, "Tutatis" adını verdikleri sözkonusu göktaşının yörüngesinin, dünya yörüngesiyle kesiştiğini saptadüar. Göktaşlarınm dünyaya çarpma olasılığı milyon ytlda 4 olsa bile her zaman var ve büyük bir tehlike oluşturduklan da bir gerçek. (Bkz: Bilim Teknik, sayı: 109) Tutatis'in, 30 yıl sonraki geçişinde, dünyaya 67 milyon km. kadar yaklaşacağı hesaplandı. Haberin gazetede yer aldığı tahhteki geçişinde, Tutatis'in dünyaya çarpma olasılığı bulunmuyordu. Burada, geniş zaman diliminde var olan bir tehlike, göktaşının sanki o tarihteki geçişiyle ilgiliymiş gibi duyurulmakta. Bir gazetemizde hafta başında yayımlanan "Gen nakli gerçekleştirildi" haberine bakalım. Haberin aslı, insana gen nakli sürecini başlatacak bir adımın atılmasıdır. Gazetede iddia edildiği gibi, "tedavi amacıyla" gen nakline henüz izin verilmemiştir. Olay, lenfositlere, vücut içindeki dolaşımlarını izleyebilmek için, "tedavi amacı olmayan" işaret geni takılmasıdır. Bilim adamları tedavi amaçlı gen nakline hazırlık yapmaktadırlar. Ama bu çok önemli adım için, Amerikan Etik Kurulu henüz izin vermemiştir. tşaret geni izni de büyük tartışmalar sonucu çıkmıştır (Bkz. Bilim Teknik, sayı: 108). Geçen haftaki gündemde, bilimin magazinleştirilmesinin tehlikeleri yok mu? diye sormuştuk. Yukarıdaki örnekler, bu tehlikelerin somut örnekleridir. Batıda, hiçbir ciddi gazetede, bilim haberleri bu şekilde, zorlanarak ve çarpıtılarak verîlmez. Buna cesaret edilemez. Yayın organlarının.okurun ilgisini çekebilmek için haberi sunuşunda çeşitli yaklaşımlar denemesi doğaldır. Buradfl doğal olmayan, "ilgiyi çekmek, okutabilmek" uğruna, haberin çarpıtılması, özünden saptırılması ve okurun yanıltılmasıdır. Nedense, ülkemizde bilim haberlerinin başlarına bu tür kazalar da pek sık gelir! *•• Gelecek cumartesiye kadar hoşçakalm.. G O K U R D A N Att Akutgal'ın yanıtı "Sayın Ahmet Karanfil'in mektubundan, iki noktada anlatmak istediklerimin aksini algıladığını aörüyorum. Her şeyden önce MAE'de bilim yapmaya çaliimadığımızı tekrarlayayım. Ben de bilim adamı olduğum iddiasında değilim. Benim görevim, uygulamalı araştırma yapmaktt ve tanınm bu da bir mühendislik uğraşı olarak nitelenmekfedir. Mektubumda yüksek teknik öğretmen okulu mezunu birisi diye tanımladığım, hatırasını daima içımizde sıcacık sakladığımız arkadasımızı konu etmem, bu unvanı taşıvanlan afaöılamak veya horlamak için değil, konunun, yaptığımız çalışmalann ne kadar üstün nitelikler gerektirdiğini belirtmek içindi. Kaldı ki ülkemizde, mühendisten çok, kaliteli teknikerlere ve bunları yetiştirebilmek için de olağanüstü yetenekli öğrefmenlere BİZE gerek olduğu kanısındayım. Çünkü teknoloji üretimindeki zincirin halkaları onlar olmadan birbirinden kopuk kalacaktır... Ali AKURGALIİSTANBUL Bilim Tekniği kutluyoruz Okurlannızla oluşturduğunuz diyalogla dostluğumuzu kazandınız. Yazılarınız bize birçok şeyler vermekle kalmayıp, adeta bizlerle söyleşiyor. Ve "sizi" gerçekten daha iyi anlamak için kendi insanlığımızı anlama çobasına giriyoruz. Tüm insanlığm bunu yaptığına da inanıyor, inanmak istiyorum... Mualla Dilek KOLOĞLU I İZMİR Cumhuriyet Blllm Teknlk • Sahibi Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik Turk Anonim Şirketı adına Nadir Nadl • Genel Yayın Müdürü Hasan Cemal • Müessese Müdürü: Emine Uşaklıgll • Yazı işleri Müdürü: Okay Gönensin • Yayın Yönetmeni: Orhan Bursalı • Grafik Yönetmen: Tüles Hasdemlr •