Katalog

24 MART 1987 EKONOMİ CUMHURİYET/9 Dunyada resmi borç ertelemeleri En buyük ertelemeler, milyar dolar Polonya (1985) Türidye (1980) Brazilya (1983) Ar|antln (1985) Z 3 2 0 Polonya (1981) Zalre (1983) J103 20 Milyar dolar 15ı 10 TÜRKİYEUen Senet protestolannda %64 artış A nkara (<UL) Senet protestolan yeni yıla hıziı JM. girdi Yılın ilk iki aymdaki protestolu senet tutan, geçen yılın aym dönemine göre yüzde 63.7 oranmda artış gösterdi. Merkez Bankası verilerine göre, ocak ve şubat aylannda 173.6 milyar lira tutannda 352.841 adet senet protesto edildi. Geçen yılın aym döneminde 106 milyar 83 milyon lira tutannda 289.820 adet senet protesto işlemine uğramıştı. 1985 ocak, şubat aylannda ise 57.5 milyar lira tutannda 197.190 adet senet protesto edilmiştt Tarım reformıına 3 tasam Maliye, Ziraat Bankası ve Başbakanlık Başdanışmanı Kahveci, tarım reformuna ilişkin 3 ayrı tasarı hazırladı. Her birim hazırladığı tasarı ile reformun kaynak ve uygulamasına sahip çıkmak istiyor. Tarım Bakanı Hüsnü Doğan, faizi "haram" saydıkları için kredi kullanmayan tarım üreticisi kesime yönelik Islam bankacılığına benzer model düşünüyor. Ziraat Bankası kuracağı fona KDV tahsilatının yüzde 5'inin kaynak olarak aktarılmasım istiyor. ANKARA (Cumhuriyet Biirosü) Başbakan Turgut ÖzaTın 1988 genel seçimlerine yönelik "gizli silahı" tanm refonnuna "babalık etme vanşı" başgösterdi. Maliye ve Gümrük Bakanlığı, Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü ve Başbakanlık Başdanışmanı Adnan Kahveci tarafından konuya ilişkin 3 ayrı taslak hazırlandı. Her üç taslak da hazırlayan birimlerin reformun kaynak ve uygulamasına sahip çıkma arzulannı sergiliyor. Özal'ın seçimlerdeki gizli silahı için "babahk yarışı" başladı Miktar MPMRAPORUİ Kişi başma tanmsal üretim düşüyor nkara (Cumhuriyet Bürosu) Milli Prodüktivite Merkezi'nin (MPM) 26 martta Ankara'da toplanacak genel kuruluna sunulan çalışma raporunda, kişi başma tanmsal üretimin düşüş içınde olduğu açıklandı. MPM tarafmdan hazırlanan çeşitli araştırma projelerindeki verilerden örnekler verilen çalışma raporunda, artan nüfusa oranla tanmsal üretimde azalma meydana geldiği belirtilerek, şöyle denildu "19701985 arasındaki 15 yıllık dönemde tanmsal üretimin 1968 sabit fıyatlanyla yüzde 39.6 artmış olmasına karşın, aym dönemde Türkiye nüfusunun yüzde 43.6 arttığı göz önüne alınırsa, kişi başma tanmsal üretimin düştüğü ortaya çıkar. Aym dönemde tanmsal zayiat ise yaklaşık bir misli artmış, 1970'te zayiatın ürüne oranı yüzde 3.7 iken bu oran 1985'te yüzde 6.5'a yükselmiştir. Bunun nedeni biçerdöğerlerin ve diğer tanmsal araçlann eskimiş olması, ürünün tarlada fazla kalması ve meyve ile sebzelerin fire vermesidir." MPM çalışma raporunda özel sektördeki ağaç mobilya imalatmda yüzde 11.69, devlet sektöründeki metal imalat sanayinde ise yüzde 33.67 oranmda verimlilik azalmasının kaydedildiği belirtiliyor. Bunun dışında imalat sanayi alt kesiminde verimlilik düzeyinin yükseldiğine işaret ediliyor. Tanm reformuna ilişkin taslak çalışmalan Başbakan Turgut Özal'ın uydu basın toplantısında belirttiği gibi tanm üreticisi kesimine yönelik yeni sübvansiyonlan öngörüyor. Başbakanlık Başdanışmanı Adnan Kahveci'nin çalışmasında hükümetin tanm kesimine yönelik desteklerinin bir dökümü yapılıyor, bu sübvansiyonlann tek elden yürütülmesi öneriliyor. Bu çalışmaya göre, ayrı ayn kanallardan verilen sübvansiyonlar kaldınlacak ve bunun yerine üreticinin belirlenecek bir dizi girdisine "vergi iadesT'ne benzer bir sistemle sübvansiyon sağlanacak. ZİRAAT BANKASI TASLAK HAZIRLADI Ziraat Bankası tarafmdan hazırlanan taslakta ise, banka bünyesinde bir fon kurulması öneriliyor. Ziraat Bankası yönetimi bu fonun kaynağı olarak Katma Değer Vergisi tahsilatının yüzde 5'ine, yani yaklaşık 100 milyarlık bir kaynağa sahip çıkmak is tiyor. Banka yönetimi tanm kesimi üreticisine destek amacıyla kredi faizlerinde 5 puanlık bir indirime razı oluyor. Tanma yönelik yeni bir fon kurulmasım öngören Maliye ve Gümrük Bakanlığı reform taslağmda ise fonun kaynak sıralamasında ilgi çekici bir unsura rastlamyor. Tanm Fonu'na, var olan bütün fonlardan aktarma yapılmasım öngören Maliye Bakanlığı taslağmda buna tek istisna tanınıyor: Vergi İdaresini GeIiştirme Fonu. I. Sayı 84 Islam Kalkınma Bankası toplantıları konomi Servisi Islam Kalkınma Bankası'mn Guvernörler Kurulu'nunll. toplantısmmön hazırhklan dtin başladu 26 mart akşamına kadar İKB lcra Kurulu ve teknik komitelerin toplantılanyla sürecek hazırlıklar, 27 mart günü Islam Kalkınma Bankası'mn "tslami bankalar"la yapacağı toplantıyla sona erecek. Bankanm en yüksek karar organı olan Guvernörler Kurulu'nun 11. toplantısı da 28 mart günü başlayacak ve iki gun sürecek. 28 mart günü yapılacak toplantıya Cumhurbaşkam Kenan Evren, onur konuğu olarak katılacak. Kurul toplanttlarına Başbakan Vekili Kaya Erdem başkanlık yapacak. Islam Kalkınma Bankası tcra Kurulu toplantılarında Türkiye'yi DPT Müsteşarı Yusuf Ozal temsil edecek. Başbakan Turgut özal da, 28 mart akşamı toplantıya katılanlara bir yemek verecek. Toplantıya, Islam Konferansı örgütü, Dünya Bankası, IMF gibi kuruluşlar da gözlemci olarak katılacaklar. 1 20 no 15 10 The Economist dergisinde yayımlanan bir araştırma haberde, Polonya'nın en fazla borç erteleyen ülke olduğu, Türkiye'nin de ikinci sırada geldiği belirtildi. 1976 78 80 82 i şj Kaynak IMF o. 86 İlk yarı Türkiye'nin resmi ve ticari bankalarla yaptığı borç erteleme anlaşmaları toplamı 5.5 milyar dolar Akışıfc Bırakalım batan batsın A nkara (OM.) Uluslararası SM Endüstri ve Ticaret Bankası Genel Müdürü Vural Akışık, zor durumda olduğu bildirilen şirketler için herhangi bir girişimde bulunulmamasını önererek, "Bırakalım, batan batsın" dedi. Vural Akışık, zor durumdaki şirketlerin ekonomiye kazandırılmasınm söz konusu olamayacağım da öne sürdü. Şirketlerin durumlanm düzeltmek için yasal düzenlemeye gidilmesine gerek olmadığını savunan Akışık şöyle konuştu: "Banka ve müşteri arasındaki ilişkiler çerçevesinde, kredi ve faiz geri ödemesiyle ilgili anlaşmalar yapılabiliyordu. Şimdi buna yasal bir çerçeve getirilmesi, ardından taze para gibi bazı yeni istekler geleceği kuşkusunu doğuruyor. Meclis'teki tasarıyla, ilerde kamunun sırtına bindirilecek yüklere yasal kılıf hazırlanıyor." Zirai kazanç ölçüleri değişti nkara (anka) Zirai kazanç ölçülerinin belirlenmesine ilişkin yönetmelikte değişiklik yapıldı. 1961 yüından bu yana yürürlükte bulunan yönetmeliğin yerine hazırlanan yeni yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğe göre, Zirai kazanç ölçüleri belirlenirken yıllık üretim değeri, götüru gider emsali ile randıman miktarı, işçilik tutan, maliyet bedeli ve satış fıyatlarının ortalamaları alınacak. Zirai kazançlar ll Komisyonları'nca takdir ve tespit olunacak. Zirai kazanç ölçüleri için birim olarak tarla, bağ, bahçe ziraatinde dekar meyve ziraatinde ağaç adedi, hayvancılıkla hayvan adedi, işlenmiş tarım ürünlerinde de kilogram, litre ve adet kabul edilecek. Çimento, beynzeşyuve ipliğe zam Ekonomi Servisi Beyaz eşya ürünlerine ve çimentoya yılın ikinci zammı yapıkh. Profilo Holding 10 nisandan itibaren ürünlerinin fıyannı yüzde 5 artünrken, Marmara bölgesinin çiraento ihtiyacının büyük bölümünü karşılayan dört üretici; Akçimento, Nuh, Kartal, Aslan Çimento da fiyatlarına geçen hafta sonundan itibaren geçerli olmak uzere yüzde 5 zam yaptuar. Arçelik'in, yaz ortalanna kadar herhangi bir fiyat anışına gdtmeyi düşünmediği belirtilirken, Profilo'nun yaptığı yeni zarnla AEG 12 ayak buzdolabuun fiyatı 24S bin liradan 258 bin liraya, Lavalux çamaşır makinesinin fiyatı 256 bin liradan 269 bin liraya ve Vampir elektrikli süpürgenin fiyatı da 112 bin liradan 117 bin liraya yttkseldi. Büylece beyaz eşyada fiyat artışı yılbaşından bu yana yüzde 20'yi bulmuş oldu. Çimentoda ise şubat başında yapılan yüzde 10 zamdan sonra, geçen hafta sonundan itibaren "elektrik vt çimento torba kağıdına yapılan zamlar" gerekçe gösterilerek yüzde 5'lik yeni fiyat anışına gidildi. Akçimento'nun SO kg.lik torba çimentosunun fabrika çıkış fiyatı 1680 liradan 1769 liraya, Nuh'un 1646 liradan 1724'e, Kartal Çimento'nun 1690 liradan 1769'a ve Aslan Çimento'nun fiyatı da 1668 liradan 1747 liraya çıktı. 50 kg.lik torba çimentonun perakende fiyatı da piyasada 1900 liraya yükseldi. Tariş, pamuk ipliğinin bazı türlerine yılın yedinci zammıru yaptı. lzmir Ticaret Borsası'nda tek satıcı durumunda olan Tariş, 3 tip pamuk ipliğinin fiyatıru 50 lira ile 95 lira arasında arttırdı. Zamlı pamuk ipliği türleri ve KDV'siz satış fiyatlan şöyie: •'20/1 karde dokuma 2.350 Ura, 30/1 kanle dokuma 2.380 lira, 20/1 karde triko 2.380 lira." İSLAM USULÜ DESTEK Tanm Orman ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Dogan'ın, faizi "haram" saydıklan için ucuz tanm kredisinden yararlanmayan geniş üretici kesimine yönelik bir çaüşması olduğu bildirildi. özal, Dogan'ın taslağuıı onaylarsa, faizi "haram" sayan bu kesimin kredilendirilmesi Islam bankacıEkonomi Servisi 1980 yıhnlığı esaslanna göre yapılacak. Zi dan bu yana en büyük borç erraat Bankası bünyesinde oluştu telemesi yapan ikinci ülkenin rulacak bir fondan, tarım kesi Türkiye olduğu belirlendi. The mi üreticisine açılacak krediler Economist'in 'bakış' isimli köşekarşılığında finanse edilen ure sinde borç ertelenmeleriyle ilgili ticinin kânna ortak olunacak. çıkan bir araştırmahaberde Böylece kredi faizi, kâr ortaklı Türkiye'nin ertelediği borç mikğı adı altında alınacak. Aynca is tannın 5.5 milyar dolar olduğu teyen üreticinin bu fona yine faiz belirtildi. Borç ertelemelerinde değil, kâr payı almak koşuluyla birinci sırada Polonya geliyor. tasarruflannı yatırmasına izin Bilindiği gibi borç ertelemeleverilecek. Boylece, üreticinin fi ri resmi kreditörlerin oluşturdunansmam yine diğer üreticilerin ğu Paris Kulübu aracılığjyla vetasarruflanndan karşılanacak ve ya ticari bankalarla gerçekleştikamu kesimine ek yük getirme riliyor. Meksika'nın borç krizi yecek. içinde düstügü ağustos 1982 ta Borç ertelemede dünya ikincisiyiz rihinden önce borç ertelemelerine az rastlandığını belirten The Economist dergisi 1982'ye kadar geçen 7 yıl içinde toplam 12 milyar dolarlık 28 borç erteleme anlaşması yapılırken 1983'den 1986 yılı ortasına kadar gerçekleşen erteleme anlaşmalanmn sayısının 56'ya ertelenen borç tutannın ise 33 milyar dolara çıktığına işaret ediyor. Borç ertelemelerinin 1985 yılında doruk noktasına ulaştığı, 1986'mn ilk yansında ise yavaşlamaya başladığı kaydediliyor. 1985 yılı itibariyle dünya çapında en büyük borç ertelemesi yapan ülke Polonya. Polonya nisan 1981'de 2 milyar dolar, temmuz 1985'te 10.3 ve kasım 1985'te 1.4 milyar dolar borç erteletirken Türkiye'nin toplam 5.5 milyor dolarla ikinci sırada yer aldığına işaret ediliyor. The Economist IMF kaynaklanna dayanarak söz konusu haberi verirken Dünya Bankası'na göre Türkiye'nin 1980'den bu yana gerçekleştirdiği borç ertelemeleri, birincisi 2.6 milyar dolarlık temmuz 1980'de ikincisi 2.3 milyar dolarlık mart 1982'de (ticari bankalarla) olmak üzere toplam 5 milyar dolara ulaştı. The Economist'e göre GENEL KURULLAR Rabak'ın kârı 1.6 milyar lira ~n abak geçen yıl net kârım yüzde 10.8 artırarak 1.6 M\. milyar liraya yükseltti. Satış hasılatım 68.4 milyar liraya çıkaran Rabak, 6 milyar liralık ödenmiş sermayesine oranla ortaklarma yüzde 43 kâr payı dağıtacak. Genel Kurulu'nu dün Sheraton Oteli'nde yapan 2.000 ortaklı şirkette 1380 kişi çalışıyor. Demiryolları 81 bin ton ray ithal edecek ANKARA (aju) Devlet Demiryollaıı Genel Mudürluğu "hatlann modernizasyonu" projesi çerçevesinde 81 bin 500 ton ray ithalatı için ihale açtı. Finansmanı Dünya Bankası'ndan sağlanacak kredi ile karşılanacak ray ithalatı için açılan uluslararası ıhaleye, Dunya Bankası'na uye ulkeler ile lsviçre, Tayvan ve Çin firmaları teklif verebilecekler. TCDD Genel Mudürluğu tarafmdan yapılan ve Resmi Gazete'de yayımlanan ihale duyurusuna gore, ray ihalesine katılacak fırmalann tekliflerini en geç 22 mayıs tarihıne kadar vermeleri gerekiyor. Devlet DemiryoUan Genel Müdurlüğü'nün aynı proje kapsamında geçen yıl ihalesine çıktığı 70 bin ton ray ihalesine ilişkin değerlendırme çalışmaları da surdürüluyor. Yetkililer, fırma kredisi ile ithal edilecek raylarla ilgili kesin karann önumuzdeki gunlerde alınacağını bildirdiler. TCDD'nin 70 bin tonluk ilk ray ıhalesinde Ingilız British Steel, Güney Afrika'lı lscor ve Fransız Lematemalde Voı firmalannın teklifleri değerlendiriliyor. DUNYA'dan Fransızların Sovyetlerle ortak bankası C * konomi Servisi Fransıziar Sovyetler Birliği ile JOJ Moskova'da ortak banka kuracak. Fransız kamu bankası Banaue de l'Union Europeenne bir açıklama yaparak, iki Sovyet bankasıyla Sovyetler Birliği'nde ortak bir banka kuracaklarını duyurdu. Bankanm açıklamasmda, ortaklığın Sovyetler Birliği'nin son kararlarından sonra ilk girişim olduğuna dikkat çekildi. Fransız bankasının açıklamasmda yeni kurulacak bankanm sermaye yapısımn henüz belirlenmediği ifade edildi ve Moskova'da temsilciliği bulunan 40 Batılı bankanm da benzer girişimlerde bulunduğu belirtildi. Libya'da iş için, işsiz kuyruğu Ekonomi Servisi Işsizlere yeni bir umut kapısı açıldı. Tiirk şirketlerinın 70 bin ışçi çalıstırdığı Libya, kendi inşaat ve belediye hizmetlerinde çalıştırmak uzere 1987 içinde 5 bin isçi alacak. Libya tstanbul Halk Burosu yetkılısi Hüsnü Mahli, alınacak işçılerden inşaat isinde 5 yıl çalıştığını belgeleyen bonservis ıstendiğını ve yapılacak sınavda başanlı olmaları gerektiğmi suyledi. Libya'nın yıl sonuna kadar gruplar halinde alacağı 5 bin işçiden 150 kişılik ilk bölumu için dun birçok kişi tstanbul Libya Halk Bürosu önünde loplandı. Ellerinde uzun isım listeleriyle Halk Bürosu'nun önüne gelen ısçıler, işı "yurtdısı" olduğu için cazip bulduklarını söylediler. tstanbulun çeşitli semtlerinde inşaatlarda çalısmakta olduklannı ifade eden işçiler, "Arkadaslar çalıstığı için onların adlannı da biz getirdik" şekiinde konuşlular. Libya hükümetinin kendı ısleri için Türkiye'den işçi alımımn, iki ülke itiskilermin yeniden canlandınlmasını öngören ortak kararlar doğrullusunda gerçekteştirileceğini ifade eden Hüsnü MahlL bu hafta içinde yapılacak smavla 150 kışinın alınıp Libya'ya göndenleceğini söyledl "önümüzdtki hafta da 250 kişi alacağn" diyen MahlL isçi alımlan için şu bilgileri verdi' "Bu yıl sonuna kadar çoğunluğu Libyah firmalann inşaatlannda çahştınlmak üzere toplam 5 bin Tiirk isçisi alacağız. Bu işçiUrin bir bölumü de özerk yerel yönetimlerin isleri için alınacak. İnşaat isçileri için 1 yıllık sözlesme yapacağız. Bir yıl dolduktan sonra, ikinci yıl için yeni sözlesme yapacağız. Bu, çahsnklan islerin bitimine dek sürecek. Yerel yönetim için alınacak isçilerin söziesmeleri daha uzun süreli olacak." CKore kısa vadeli \borcunu eritiyor ^eul (a.a.) Güney Kore J hükümetinin dış borç j udemelerine hız vererek borçlarını vadesinden önce ödeyeceği resmen açıklandı. Chu I Doo Hvvan hükümetince yapılan İaçıklamada, bu ay 800 milyon 1 dolarlık dış borç ödeneceği, 44.5 I milyar dolar tutanndaki dış borçlann 1987'nin sonuna kadar 40 milyar dolara indirilmesinın planlandığı belirtildi. 1987 yılı için 8 milyar dolarlık cari işlemler fazlası öngörülduğu, kısa vadeli borçlar sorununun en kısa zamanda çözumlenmesinin hedeflendiği belirtilen açıklamada, sadece idari önlemler sayesinde yıl sonuna kadar borcun 4 milyar dolarlık bölümünün ödenmesinin beklendiği kaydediliyor. Cari işlemler dengesinin her yıl 5 milyar dolar fazla vermesi halinde dış borçlann 33.4 milyar dolara indirilmesinin de amaçlandığı, ancak bunun petrol fıyatlarının ve uluslararası Jaiz oranlarınm istikrarına bağlı olduğu vurgulanıyor. KISA KISA • ICL Ekinciler Holding kuruluşlanndan Ekdata ile tek yetkili distribütörlük anlaşması imzalayarak büyük bir gelişme gösteren Türkiye bilgisayar pazanna giriyor. Avrupa'mn en buyük bilgisayar üreticilennden International Computers Limited (ICL) ile yapılan anlaşma gereğince Ekdata bu kuruluşun tüm teknik hizmeılerini de sunacak. • NET HOLDİNG tarafmdan geçen yıl çıkarılan yüzde 56faizli tahvillerin faiz ödemesine bugünden itibaren başlanacak. • FENİŞ Aluminyum Sanayii, alüminyum eloksal için TSEmarkası aldı. Feniş Alüminyum ile Terme Metal, eloksal kaplı alüminyum profıller için TSE markasını alan ilk üreticiler oldular. • NtXDORF Computer, bugün tstanbul Hilton Oteli'nde düzenlenecek 11. Uluslararası Büro Donanımı, Kompüter, Komünikasyon ve Matbuat Makineleri Fuan BÜKOMA 87'ye katılarak ürünlerini sergileyecek. • ARPAJANS, Kimya Mühendisleri Odası, tstanbul Umum Kadm Kuaförleri ve Manikürcüleri Derneği ile ortaklaşa bir kozmetik 87/88 kataloğu hazırlıyor. Katalog Türkçe ve tngilizce olacak. • ESEN PANJUR Türkiye'de ilk kez ses ve ısı geçirmeyen izolelı panjur profîli üretti. 8 ayn renkte piyasaya çıkarılacak panjurlann fiyat olarak tüketiciye cazip geleceği belirtiliyor. KONUK YAZAR BÜLENT SOYLAN I Yastık altındaki döviz kimin yararınal? 5j SP 24 MART 1987 TARİHİHDEKİ DÖVİZ KURURI T.C. ZtRAAT BANKASI DÖVİZ ALIŞTL. SATIŞ Tl. 775.15 779.03 533.69 536.36 60.65 60.95 425.70 427.83 20.54 20.64 113.20 Lİ13.77 127.79 128.43 377.11 379.00 121.88 122.49 508.30 510.84 59.88 60 18 515.29 517.87 592.62 595 58 2812 59 2826 65 11271 11327 1251.48 1257 74 206 73 207 76 $6 Ç? DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 İsveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 italyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dınan' 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Serbest pıyasada Dolar: 793 Mark: 437 ' DÖVİZİN CİNSİ 1 ABDDOLAM 1 AVUSTRALYA OOLARI 1 AVDSTURTA ŞtÜNİ 1 BATI ALMAN MARKI 1 BEL0KA FRAMÖ 1 DAMİMARKA KROUU 1 FRAItSa FRAHÖ 1 N0UAIDA H.OUİMİ 1İSVEÇKMMU 1 İSVtÇRE FRAH6I 100 İTALYAN ÜRETİ 100 JAPON YENl 1KANA0AD0UM 1 KUVEYTBİNAN 1 MMVEÇ KROHU ISTEMJN 1 S. ARA8İSTAII RİYAÜ EFEKTİF AUŞTL SATIŞ TL. 775.15 786.78 523.02 541.70 60.65 61.56 425 70 432 09 20.13 20.85 113 20 114.90 127.79 129.71 377.11 382.77 121.88 123.71 508.30 515.92 58 68 60.78 504.98 523 02 580.77 601 51 2756.34 2854.78 110 46 114 40 1251 48 1270.25 202 60 209 83 Döviz Ahş 775.15 533.69 60.65 425.70 20.54 113.20 127.79 377.11 121.88 508.30 59.88 515.29 2812.59 1251.48 206.73 Döviz Satış 779.03 536.36 60.95 427.83 20.64 113.77 128.43 379.00 122.49 510.84 60.18 517.87 2826.65 1257.74 207.76 Efektif Alış Efektif Satış 775.15 786.78 523.02 541.70 60.65 61.56 425.70 432.09 20.13 20.85 113.20 114.90 127.79 129.71 377.11 382.77 121.88 123.71 508.30 515.92 58.68 60.78 504.98 523.02 2756.34 2854.78 1251.48 1270.25 202.60 209.83 ÇAPRAZKUR 1 ABD DOLARI 1.8206 B Alman Markı 2.0655 1 5249 1294.50 150 42 3 7495 1 Sterlin Hollanda Florını Isvıçre Frangı İtalyan Lıretı Japon Yeni S Arabıstan Rıyalı 1 6145 ABD Doları AİTIN GÜMÖŞ ALIŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar külçe 22 ayar bılezık 900 ayar gumuş 71 000 95 000 10540 9 490 151 SATIŞ 72 000 100 000 10 070 10 300 153 T.C. ZtRAAT BANKASI "Cbcnat erişnıncz" makla biriikte, reel olarak 950 milyon dolara inecek, bir 50 milyon dolar kadar yıllık kayıp verecektir. Azgelişmiş ülke ekonomileri, hafMannın ekonomik ofmayan tasarruflanndan Bir başka kayıp, bu yolla transfer edilmiş dolayı zengin ülke ekonomilerini beslemektedir. Yastık altında duran dövizlerle sermayenin rantı, yani bize sağlayacak iken bir baraj yapmamız, köye elektrik götürmemiz mümkün iken bunu yapmıyorsak, elden kaçırdığımız geliridir. Bir gün geri alınekonomimizin biriktirdlği bu kadar sermaye ile bir baskası kendi adına bunu ması teorik olarak mümkün olsa bile yabancı ekonomilere bedavadan tahsis edilen bu yapıyor, kânnı ediyor, biz bundan mahrvm kalıyoruz demektir. kıt kaynağımızın rantı da kaybedilmektedir. Dünyada pek çok azgelişmiş ülkenin in altında saklanacak itibarlı paralarmdan ol Ekonomıde sermaye sahibi olmanın bir üssanlan, yerli paralanna olan itimatsızlıklann saydı ve birçok yabancı, ömeğin Amerikan tünlüğü vardır. Yatırım sermaye ile yapılır ve dan dolayı bir kısım nakit imkânlannı, kon vatandaşlan, nemelazım deyip yastık altla sermayedar, sermaye/hasıla oranına göre bir vertibilitesi olan yabancı paralara, genellik rına 800 milyar lira koysalar ve bu bir alış kârın sahibi olur. )foni para kazanır. Ama biz le de Amerikan Doları'na çevirip saklamak kanlık haline gelse idi, biz bunun karşılığın yabancının parasını yastık altında tutup bitadır. Bu olgu belli ölçülerde Türkiye için de da, kolay kolay geri istenmeyecek ve sade zim paramızı (ekonomik ımkânlanmızı) begeçerlidir. Döviz tevdiat hesabı açma hakkı ce emisyon (baskı) masrafı karşılığında 1 davadan ona tahsis etmişsek; kuşkusuz, almilyar dolarlık satın alma gucüne, yani milli ternatif rantımız kadar kayıp söz konusu olaolmayan ya da bu imkânı kullanmayan pek çok kişi ellerine geçirdikleri büyükküçük bir ekonomik servete sahip olacaktık. caktır. Buna da bir ömek verelim: Yastık altkısım yabancı parayı, yerli para karşısındaDünyada kımin parasının kımin yastığının lannda duran dövizler bir araya geldiğinde ki nominal kazançlarına sevinerek yastık al altında yattığı hakkında rakamsal tahminde bizim bir baraj yapmamız ve bununla geniş tmda tutmaktadır Bu yolla atıl tutulan yaban bulunmak çok zor, ama gerçek şu ki, başta topraklarımızı sulamamız, köye elektrik gecı paranın Türkiye ölçüsündeki tutan konu ABD, Almanya, Japonya, İngiltena gibi pa tirmemiz mümkün iken bunu yapamıyorsak, sunda çeşitli varsayımlardan hareketle ba rasının uluslararası değeri olan ve genellik ekonomimizin biriktirdiği bu kadar sermaye zı rakamlar bulmak mümkün. Biz rakamlale gelişmiş ülkeler, gelişmemiş ve bir de ka ile bir baskası kendi adına bunu yapıyor, kânn hesabını okuyucuya bırakarak burada bu palı ülkelerin ekonomileri aJeyhine büyük öl rmı ediyor, biz bundan mahrum kalıyoruz deolayın ekonomik etkilerinden söz etmek isçüde emisyona sahipler. mektir. tiyoruz. Gelişmişler kâğıdı paraya çevirirken azge Görülmektedir ki, azgelişmiş ülke ekonoYabanct para, hangi ülkenin parası ise, o lişmişlerbu kâğıtlara dünyanın milli serveti mileri, halklannın ekonomik olmayan tasarülkenin emisyonudur. Yani kâğıda başkı yap ni ödüyorlar. ruflarından dolayı, zengin ülke ekonomileriYastık altı mevduatının başka kayıpları da ni adeta beslemektedirler. O halde ne yapmakla yarattığı satın alma gucudur. Ömeğin 1 ABD'nin bastığı ek 1 milyar dolar, Almanya var: Bunlardan ikisini daha ele alalım; enf malı ve bu olayı tersine çevirmeli? nın bastığı 1 milyar mark, ortaya yaklaşık bu lasyon etkisi ve rant kaybı. Çözüm halkın yastık altında tuttuğu dödeğerde bir satın alma gücu çıkarır. Tasarruf aracı yapılan yabancı para, az da viz ve son iki sebepten dolayı da altını, milli Parasının uluslararası tasarruf değeri ol olsa, kendı ekonomisinde belli bir değer kay ekonomiye sokmanın yolunu bulmaktan mayan, yani dışarıda itibarlı parası olmayan bediyor. Enflasyonun getirdiği bu kayıp, bi geçmektedir. Eğer ekonomi bir gün bu yolu Türkiye gibi ülkelerin ekonomilerinde büyük zim yastık altında tuttuğumuz mevduatı da bulur ve işletebilirse bunca yılın birıkimi, kıt eritiyor. Yukanda anlattığımız ekonomiler kaynaklı ekonomimize yeni imkânlar getireproblem olan bu ek emisyon, itibarlı paraarası kaynak transferi bir gün tümüyle geri cektir. Biz bunun kamu veya özel sektör talarm ekonomilerinde bakın neler sağlar: İtibarlı yabancı para için yapılmış emisyo dönüp ortadan kalksa, Ömeğin, biz bu pa rafmdan döviz ve altın karşılığı çıkarılacak nun, yastık altlanna gitmiş olan bölümü, tu rayı ekonomiye sokmayı becerip geldiği ül ve yine bu türde faiz garantili hamiline yamüyle karşı ülkeye kaynak transferidir. Ör keye karşı kullansak bile, harcayacağımız zılı finansman bonolanyla çözümlenebilecepara, hiçbir zaman biriktirdiğimiz para olma ğine inanıyor ve güveniyoruz. Bunu başanek vermek için rakam koyuyorum, eğer Türkiye'de 1 milyar dolar kadar yabancı pa yacak, enflasyon oranmda küçülmüş bulu rabılen hükümet bir taraftan kendi ekonomisi nacaktır. Yine örneğimize devam edelim; biz ra yastık altında saklanıyorsa, bunun an/aiçinden böyle bir uluslararası satınalma gümı, bizim 800 milyar liralık ulusal servetimi çeşitli ekonomik servetlerimızı venp, ortala cüne kavuşurken, diğer taraftan gelişme uğma 1 milyar dolar yastık altı mevduatı yap runa bin bir fedakârlığa katlanan bir ulusun zin, uzerinde 1 milyar dolar yazılı olan ve mışsak, bu hiçbir zaman ilk gündeki 1 mil hakkının, haksız yere gelişmiş ekonomilere yastık altlannda masum bir biçimde duran kâğrtlar karşılığında bu yabancı ülke ekono yar dolar değıldir ve atıl kaldığı her yıl, geri kaymasına engel olmanın itibannı taşıyacakmisi emrine verilmesidır. İstersenız olayı da alınma ümidinden enflasyon oranı, ömeğin tır % 56 kadar azalacaktır. Yani bugün 1 milha lyi anlatmak için tam tersine çevirelim: yar olan gizli para, ertesi yıl nominal aynı kal * Bulenl Soylan Mali Müşavir Eğer bizim Türk ,. amız dünyanın yastık