Katalog

Ekonomi büyüdüama!.. / Cumhuriyet 2005'ün ardından i ' yimscrlik rüzgârlannın egeınırn oldugu bir yil sona erınçk üzcre. 2CKII krizinin ardııiilaıı iki yıl üsi üsle yüksck bir büyümc hı/ının yakalanmış olması, enflasyondaki düşüş, ihracattaki artışın rekor duzeylcrde seyrettnesi, ckononıidc olumlu göstcrgclcr olarak algılanıyor. Ancak 20(13 yılının ekorıomık sonuçlannı başarılı bulanlar oldugu gîbî tcmkinli yakkışanlar du var Evet, ekonomi büyüyor. Fakal, büyfımcTiin üretken alanlardan çokt hi/ınel sektöründcn, stoklardan ve îlhalat vergisi gibı üretim dışı fiğelcrden kaynaklandıgı bir gcrçck. Üstclik 2003'te lannı, ingaal vc madcnciük scktörlcrîndc ciddi gcrilenıe yaşandı. Evct. fiyut artı$ hi/ı yavaşladı, yıl sonu itibarıyla yü/dc 20'nin allına gcriledi. Ancak but gerçcktcn yapısal iyilcştnedcn nıi, yoksa, doların dcgcr kaybı sonucu dı$ alımın ucuzlaması, yaslık altındaki dövizlcrrn TL'ye çevrilmesi gibi geçıei unsurlardan niı kaynaklamyor? Gelclim ekonominin lokomotifi olarak lanıınlanan ihracala. Ihracat geçen yıla kıyasla 10 milyar dolar urlarak 46.7 milyar dolanı ulajftı. Bu scvindirîci bir gclişmc ancak hir gerçegin dc altırıı çizınck gürckır. l)i!> tıcarettcki bu artışın bir kaynagı da Hııro'daki urtış. l)iş licaret ılolarla ülçülüyor ama ticarelin çoğu lluro ilc yapılıyor. Euro*nun I yıl içîndc yaklaşik artış dcgcri yüzde 20. Dolayısıyla ihracai sonucu aynı nuklarda Euro elde eılilse bilc, dolar bazında artmış görülüyor. Ancak hcf şcye karşın 2(N)3V Turkiyc'de ihracatm öncminin kavranmış olması açısından öncmli bîr yıl. Koca hir yılın sonunda ckonomide diğcr gelişmclcrc dc göz atacak olursak; • 2003'ün 2004 f c en kötü mirasi i^sizlik oldu. 2003te i«siz sayisı S milyona ula$tı. Istihdamı arttıncı politikalar hcp söylcm olarak kaldı. Bîr türlü ya^anıa gc^irilcmcdi. • Işlctriıclcrinfiııansınanihtiyaç* ları yîne karşılamımadı. Sistemin öncekî yıllardaki kanayan yarast •bankalar'm bu yıl bilançolarında öncmli ölçudc iyileşmcler göruldü. Ancak mevduaüarının yaklayik yuzdc 70*i ile hfılâ Ha/inc'yi fonladıkları îçin bunu krcdiyc dönüştürme oranlan yuzdc 30ian a^aıııadı, • Yabuncı .sermayc gelmcdi, üstclik girti. Türkiyc yabanci scnnaye açısındun Uırihinîn cn kötü yıllanndan birini ya^adı. Ru yılın ilk 10 ayında fılkeyc 374 milyon dolarlık yabancı scnnaye giri^i ya$anırken TQrkiyelden yurtdıgına 409 milyon dolarlık scrmaye çıkti. • Ytl sonunda, cnflasyonun, tiikctici Hyallan bu/.mda yiudc 20'lik hcdcfin allına dü^mcsi kcsinlcşti. Ancak Türkiyc, bu gclişnıeyi ılc îşsi/lîgin arlınasma vc alıın gücünün düşmcsine borçlu. • Aslında göstefgclcr, piyasaıların du hckleniilcrinin fızcrindc Miyikfti". Örncğin Mcrko/ Üank:ısı*mn hcr ay yaptıgi *fclx?klcmi anketi"ndc kalılımcilar, 2(M)3 (Xak ayimb Msı/ine îhalclcrindc yü/Jc 50lerde bulıınan yıllık biloşîk faİ7 oranlarının yılın sonunda yüzde .V>.2'ye gini tahınin cdiyordu. Ancak duha sonra, Ha/.inc bilc$ik rai/inde yıl sonu düzcyine ilişkîn bcklcnli gcrilc yerek hazıranda yüzde 36t.Ve, eylüldc yüzde 28.8'e, aralıkta yüzde 25 J'c kadar indî. • 2003te ABD Dolan'nın düşu^ yılıydı. TL'nin dcger kazanması ihracalçılar ilc Merkez Bankasi yöneticilcrini sürckli karşı kar^ıya gctirdi. Yine 2003 ()cak ayında yapılan ankctte, piyasalann 2(K)3 sonu dolar kııru beklentisi 2 milyon 5K bin lıra olarak ölçulmüştü. Ancak uygulanan dalgalı kur sistcmindc kurlar ba/ı doncmlcr dişında sürckli düşü$ trcndi izlcdi. •Kurlardaki düşüşün dc ctkisiylc piyasalann beklcntilcrinin olduk^a üzcrinde bir büyümc gcistcren cari işlcmlcr açıgı beklenenden daha fazla arth. Yıllık cari açık beklentisi 7.1 milynr dolara kadar çıkiı. • Ö/cllcşlırmcdc 2003 yılına büyük umutlarla gîrilmişti. Ancak birçok ailedc hayul kınklıgı ya^andiğı için umuilar 2(K)4\a ertelcndi. Sonuçta, Türkiyc'dc 2003 *tc ekonomi loparlamyor gibi göriinse dc sürdürülebilir hir büyümc îçin gcrçekten yapısal adıınlar taııı olanık atılabilrni^ dcgil. rakti. Irak savaşı ile ilgili kaygılar, Uzakdoguıla patlak veren SARS salgını, yılın ilk çcyreginc olumsuz etki yapmıştı. Amcrikan ekonomısindeki toparlanma diger ekonomi lcrc dc yan.sımaya başladi. 2003 *e danıgasını vuran digcr bir ıınsıır da Kuro'nun dolar karştsmda öncmli dcğcr kazanması oldu. Eum/dolar parilcsi son olarak aralık ortasında sert bir çıkışla 1.23*ü a^ınış oldu. 2008te dünya ekonomlsl Kürcscl ckonomide 2000 yılındnn heri süregclcn yavaşlanıa ve durgunluk, 2003'tc ö/cllîklc de ikincı vcyrcklcn itibarcıı ycrînî canlanniâya bı