Katalog

llalyan smcmasının ulusal aıııtı, ülümünun beftinci yılında Istanbul Film Festivali'ndc: Anııııa Federko Fellini bölümünrie yine Atccck sineınaııjn umıfıılınaz ljıiın horo/u... 31 Ekim 1^3'te. tılm mcdyanın, kapısında nohci tuttugıı Romuılaki UmbcTlıı Primo Poliklınigı'nde 73 yaşında ölen. llalyan sınc* masinın ulusal amtı, yıllar yılı töm sinema düııyasını etkilemış, bfıyfık yönctmcn Fedcrico Iellinî. tilümünün hctfinci yılında, 17. UiııslarantRi Isianbui Film Fcstiv&li'nde »Anısına' bölüınüııde, iki urta mctmjlı çıılıgmasını du u;mn toplam Ift f'ilmiyle anılacak. Ardında aon 1(>4<I yılı vc ycdiden yctmi«e bfltOn sıncmascvcrlcı ı ctküemiş. kadınlar* la düglcrin ba^ku^cye kurulduju, kcndıne özgü. bcnzcrsi/ filmler ve 73 yillık, ckıltı dolu yasatımış, yaşarken cfsancyc dönîîşinüg bir yaraiıcıbflyücü mıtosu bırukarak heş yıl Ancc perdcyî indiren Federico Fellini. ycdinci nanatın gelmiy gcçmi? ııstaLın arasında güncclüğini yitırmeycn bır yönctmcn ularak ycrini almıçtı. Fellini ıısta hukkında ne kadar çok yazmigtık, çijanittLik buııca yıldır, ha/i fl'ıltnlerine >!icık olsak da h u ı filmlcrinî nc kadar da çok sevmiftık! 1920 Rimîııî dugutnlu Felliııi'nin filmlcrinî clcşlirnıcnlcrin kategorîze etnıe çahalan üonucunda. ııarsist ve anarşist, Imjik vc komîk. lirik ve rrotik. otobıytjprdfik ve nostaljık gibî nitclcınclcr, üsladın lıcr ycni filminin çıkı^ında tcıııcit pîlavı gihi önflmüzc »ürülürdü. Ancak basil kalıplara kolayca uydurulacak. beylik rormüllerc sığacak bir yönelmen değildı o. Ölcden bcri sîııcnıaıııtı 'bir sirk, bflr cambazhanc. deliIrrle dolu bir ermide yapılan bir yolruluk terüveni ve >nnılsuıııuı* uldugunu yincleycn Fellini vc t'ilmlcri üslünu. 'eBjgiıı çucukluk fantayyalannın dcris sularında boy salmış, » a ı r (anımaz hayallerl, |cnllklişa* mnlalı dOşlerl, roşknlu f l l r ^ l l l ^ l , kadın tatkunu. barok KürüHtü x ve erotkk kezcyaalan' gibî gerekçelerle açıklanmaya valıarlıııış yıgrnla yan, ıncclcmc yayımlanmıştır umn yıllanhın bcri. fcYaratKi ySnetmen nlnenuHiı'ıun va^gcvilıncz A LaNn boraaeu* oİHrak yırmincî yu/ytlın ikincî yansında sincıuaııın akışını yönlcndircn, gidişini clkilcycn, Iticraiürc *FHIInlyen' üifaltnı da armagan cclen üsiaduı düj gücü, yaşlandıkça boşalacagına daha da /cnginlc^mitftir. 'Sıriann, nuçlalukların, hayall bir kan m i «üsJeyen kadınlardan se^llmlş, unutnlmaz difi kabramanların öne çıkli|U» tntkulu rinsellKgla, kayallerin, tabıılarm, Ihtlranlann, AİBematORrank bir 6/KürtOk alaaına görüi KÜrfil bofakmr nitelıgindckı Fellini sinomaM. lutucıı Katoliklcr kadar bagıuı/ solcular içın dc la/.la uçuk kaçmıyiır hep. I^K'dc, bu^ıııdu kavak yellcri esen, IH ya^ındaki parlak kıımmli dclikanlı olarak Roma'ya indıgi. Ycnigcrçekçilik akıınının filizlcndigi gflnlerdc çizcrlik, gıızetecilik, radyoculuk gibi vc^iUî î«lere bulajjan genç Fellini, Vbnigcrçckçilik*in yolunu açan. öncü yönctmcn Roberto Kosıelliııl uslaya asistanlık eiti. RosKedmiUcn, çıraklık ddneminden bolca fey7 alan. çiçcgi burnunda Fellini hukalemunvari dcgişim ycteneğinı. komplcksHİz anaı>isıliginı ıısiasından ögncndi ilkin. Scnarislliklen yAncimcnliğe yumuşak gcviı* yaptı£ı. 19501i yıllatın ba^larına dcıık gclcn sıncmadaki ilk dunctnindc. Alberlo 1.41luaria'yla birliktc ım/aladigi *l.uci del VarielaVaryete Işıklarıyla tüınuylc una ait ilk lilmi 'Lo Scvlcco BiancoReyaz ŞeybMn ardıııdan, *l VltclloniAyftaklar1 vc 4Sonsııx Snkaklar* gîbı ıkı küçük bajjyapıt çeken Fellini. »Varyctc'ylc 4Şcykf gibi fcstivalde gösterilecck olan *ll Ridone Kalpa/anlar Çrtcxrndcn (vc nc ya/ık ki fcslival prograınıııda ycr alnıayaıı Tabiria (jeceleri'nden) sonra 1^59'da *'Jallı Ifayat'la ünlcndı lüm dünyada. Uüyük ftlviîdc mobiyugıafik yansımalann hcItrludigi nimlcrindc sfırcklı binakıın sınırları aymaya ugraşarak iki ccphcdc bırdcıı savaşan 'taklaban' Fellini, sulun da sagın da hedct'tahtaMoldu. llıçbır /arnan fa/la cntdckıücl olmayan macMronun filmlcrindc kendıni buldu lialyan burjuvası. Italya'da (vc butün dünyada) Fcllinî'mn bunca scvilmcsinin, tutulnuısının ncdcni. sıradan insanın (crkcğin) onunla kcndİHİni kolayca ö/dc«lc$tirmcsidir. (>nıın fıfmlcnndckt birbıı ınvkn çc^nlı kudınlar. kocaman gögüslcr. huyfııncyc kar*ı durııluıı duşlcr, cinsel hayallcr. tutkulur, hcrkeMn çaktırmadan körlüvtnftil* siıngc vc g&rüntülcrdir. lellini'ııin fılmlerinde anılarla pünahlann. dü^uncc kınniılanyla ruhnal duruınlann dciıeiimstz ^ifkın^ına*. gürüııliiscl B billaç akifiaa*. sorgulayıcı fciç nıonologlara' vc o rcngarcnk vc rcnkabcnk ictııjnıya kapılmamu» sinemaücvcr dfışflnülcbılir mi? Fclliııı'nin popflkcrlcyıp 'fcmımen'c dönü^mcst, 3035 yıl önccsindc *La Dolre VitaTafllı Hayat' vc k Otlo e Me//oSekİE Btıçuk'la ba:»lamı$tır Bu iki ci'sancvt fl'ilmin yaratlıgı muosu beslcyen kSatyricoa\ *Roma\ k Amarcord\ TaHanüva' gibi btı*yupıtlanndan gcçerck 1980lere gclen Fellini, femînizmc1 kaı>ı tüm ınaçolujunu dSklfırdügu 'İUdınlar Kentlfylc ba^tayan son döncmindc. ya^lanan bır palyaçonun scndronılannı gösiercn hir yorgunluk sıirccine girdi. Festivaldc sincmascvcrlcrlc buluşacak olan 1979 yapımı *Orkcstra Provası' ıse lcllını rilmognıfİNİndc bcıızcrMü, ö/gün, aynlcsı bır çalışınaydı. Adı çevresindc olu^tuıultnıı^ kfıilün biraz yara aldığı 1980'lcnie yapttgı nimlerdon *F. l.a Navc VaVe Ciemi Gidlyor'da Nııh pcyganıbcrligc o/cııcrek soylıiHU, yokKUİu, cahiliyle eskı hir yaşam hiçııniniıı tcmsilctsi kahraınaıılarırıı bir tckncyc dolıı^iuraıı ma cstro, yıllar Minıu ycııidcn hir araya jıclcn iki cski kabaıecinin öyküsü aractlıgıyla aptal kutusu TV'yi hombardımana tultugu 'Glnger w FredMo hayranlarını mcM ctti yinc. k İBlervhiaCıörttfme\ *La Vace della LunaAyın SesF gibi son fılmlcnnc ha* kıldığında hayal jsiicflnön tıkanıp /anaaiknrhgının önc çıktıgı görfilmcktcdîr. % G6rüfmc'nin bcklcnmcdtk *£fşe farlr ıfla bıı yor|'iın]ıı£un üstünc tu/ bıhcr ckmiglir. Hayli sancılı bir ^ckilde taınumladıjıı son niını *Ayın Sni'ysc, macstrcjnun erntik dürtü vc cinsel rttnta/yalarınııı cskisi kıular ulımısa da hdlâ su yfizünc vımhıgıınu ç mifine doftru siarmalograflk bir scfeıv çıkfıftı** ı> unııMılmaz k Amarcord* ba^yapıtmın rıcdcnsc ycr almadıgı k Aamna: Federlco l<Vlllnl' bölümünün. bu yılki Isfanhul F'iJın l'csiivuli prugıanıınııı cn agıı çekcn bölüınlcrîndcn bîri olıcagı şımdidcn ıleri sürfiichilir. Sonsıı/a kadar bu bu9 kubbcdc baki kalacak cmMen. bcnzctsu Fellini filmleri, festivaldc yeni sinematcvcr kuşak» larla huluşurkcn cski F:clli(ii ınudavinılerî dc hasret giderecck ku$kusuz. I L Hmytn 14 1 7 . i f l u ü l a r a r n N i t n l a H b o l f i İ M fİMflI%«||