Katalog

BOyük Önder Atatürk kurucumuz Yunus Nadl ile Atatürk Cumhuriyetinden Bazı Fotoğraflar.. AUtürtVün 100'üncfl daium nemnidJr 1961 yılı. 100'uncu dütum yılının 19 May» gOnü ııkurlanmua CumhunyoTin aaUrbaflaruu vurgulayan bîr aıu muuutk Ctamhuriyet, AtatOrk CumhunyeUaln gnaeiıaulir; bfadm her yapraftıınız AutOrkçO cumhuriyetîn nayfalanndan oluyur; bir Urihür kolekaiyunumuı. CumhuriyeTln flk tayun 7 mayıa iftM'te yayınlandı. Ataturk, Cumhuriyeti ilan « M henüac altı ay olmuelu. fumhuriyet'in adııu gantamize venaı AUturk'tOr. Yunue Nadi, taUnbul'da ynyınlaüı£ı Yeni GOn guzeUttuu Ingiius işgaii altındaki tntanbuTdam Ankara'ya knçırarak baftınuuılık eevafina kaülnuetı. Yeni üttn, KuctuUif Savaaı boytıneı Anadolu'da hfamet «Ui. "Zaiar'dan eanra" Aıatttrk devrimlerini yaymak» aavunmak. konımak amaoyla Ifltanbul'da Cnmhm|f1 yayuı yaşamına ginli. iflM'İHİaTOıUye'ıl.dıvrinıvskftryıdevrim tarUamalanıunflkfryaşamında çalkantılannıyafettiftır. HUafetin ve ealtanatm kaldırılmam. U t t n , kikiiftin yMrMftB KİnMn, harf devıÜBİ. bukuk devriml, kodın tmkbn vb. kuucık bir «Qr«ye na«l «frünUblldi? AUtürk. bir d»vrlmdydî. «Qr«ye na«l früU Cumhuriyet gtueU'si 1930'krin Inşında Babıftll'd» cutnhu riyet dsvrlminf MVUIUUI k dL H«rf devrinü, bîr biçim devrimi da|iUlr; dü dwrlmiyW blrükts bOyflk kflltur ıbvrimiııînkapBilıuu gvreftî obrak yurdrttti* konmuvtur. AiaLürk, Sıray dllinl yikiı; Onnaoba'yı brakömk Turkçr'yp yöneldi. HMİkçılık Ukrtinin dvvlet kAtıodn bnşlayank gerçokloffÜrUıııasiiMİ» huf vt dü dtfvrimksrf otkÜi olnuflardır. Atatürk harf duvrlminl y«¥«şyaıa« yapalım dtycnlnv kvvı kesinlikle dacniftir kl: Yıi dç aydo olur, y« hlç ulmoas. Cmçekton de harf devrimi kıan Hüredfl b*nim«ndi. CumhuriyH harf davrimini halk kaUarına yıymak için b U i Ü 10 Ntan IttM'do "Tbakllalı Euaiye Kanununda ultı muhLdif ın.uMi'iıın tadiii 2G9 my ık matteHkan kabul olundu." Bu dvjfcivüılîklr birlikU "laikUk ilkflri" hay»U g^irlliyordu. Buna "lalklik devrimi" dvubilir; çünkü yttılarce yd dinaei tmftmulıfrn uygarlıkUn ve biHmdwı UiaktaîÂvdıftıTürkiyenin nderati karacücdu ipnbfgindtHi kuıturüıyıırdu. Bu dttnya gttrtffuntt AtatOrk »Oyla dlb HttyaOu «n haldki mürşit iümdlr. İBtMİİk. Gmç Turklyn Cumhuriyvllnin birbîrindm flnamlj iki dömmıindcn aOz nvılnbilir. Hirinci danvm 1920'lvrclir. Raftımsuüık Savafiıuıı uunu tvdiriimtmi ve yvm rfevletin kurulmnMiyla hiçbir iş biinıifiııîvü; l^lki harmr y«*dan buvUyordu. Içerde dovrimlvtv kar^ı clirenmeler lıa^lıbavınn bir aurundu. Ancak Otai Muaufu Kıinal dvvrimlerin ve Cumhuriyetin navunnuuıı VP koruıuınısın.Ju yvni kufaklnra güv«miyordu. 21 Kkim US7'da "Büyflk Nutuk" un aonunda 9Qyk <lfnıi»ti: KvTurkg»nçl*ilBhinci vıuifm Turkiyc Cumhuı l | t b t i UelabMİ muhalasa va mttdaAuı eUnekür. 1930'lar be CumhuriyK dttneıniuîn ikinci nsamaauıı ılmgaler Bu dflnmdu devtotin ckonomik yapunnı gOçlendirmuk v» ulıiflallafma »Uhü'iralt dil ve Urih ferierlni ortaya aünak ulanaklan bulunmualur. "Cumhuriyetçilik, nuHlyelçUik. devletfilik. halkçüık, laiklik, devrimcUik" Hfcaiarinln Oooa Cumhuriyrt Halk Partlai pnı«raRuna. hiuıre Anayaaa'ya gvçirilnu^i ltfHO'larda olamldt kaunmıatif. llKAI'do puüak vııvıı Imyük ılttnya bunahnunâ karşı davleLçilikİL KVIH' Cumhuriy«i Lüm uhıaal tagflçlerinJ mîvrbct uii'hılmîs, ve ekımomik bunalun, TuHtiye ko|»Miııunda kaikmma ve aanayilefnıenin itiei gücu gibi kullambnifLır. Ekuntunide plun kavramı yoryOznnde daha pak yeni iken Turkiye Cvmhıtriyetînde tıyculanmıaur. Kadın haklan konumı, çaftdM Cumhuriyotin 19301ordvkl hukuk davrimiyla gflndane cirmifU. Kadırüann aiyaaal haklannı Unımak 1030'larda alanak kaıanııuvtır. 6 arabk 1934'te BQyfl«c Millel Mediaî kadınlann MÇIIHI ve eaçllme haklannı bir yaanyla benimaemivlir. Çuftu BaU fttkealnd* kadınlann a^aaal haklan hantts aakıdaykan Turkiye CumhuriyaUnde 0>rc*kl«9nwal, dOnyada buyOk yankıiar yapmujtır. Kadınlanraı» OrUçaA çembarinden kurtanp ynşamn kavuşturmnk îçin gmkll tflm hukukaal kurallar. AUtflrkçfllük diye Uınımladıtunu çaftdayuk devrimiyla bu tcfebbuflO yapnn Nadir Nadl'ya taaekkOr ACalQrk'nh CumhuriyH dVvrimi, Onacat kaunulan altınd» bulunan bir ülkenitı çaftc!ntflp*mıı*i ve dvmokratîklevmeaidanıekUr. ALatttrk'flıı lu*rffiritfinundt*bu anlanu vurgulayan hîr yan ve yfln vnrdtr. Turkiye o çafuı vn aaygın devlrilerlndan bîrfni ulmuauu*. 10 Tenunıu l!»32ad* tonuıln CemiyffU Akvam'n (MliİPilvr Cemiytti'nel ıgiTttn TOrklye ulualararaaı nikinliti olan bu Itrgülün SO üyeninden biriMdir. AlatOrk. MîllKler Cwniyrti'n# gînnek için ÜMiel Kurul kararıyk Tttrkiya'ye çaftrı çıkanlma«nı utemîs; bu laick y«ruw Atatflrk inu'İMrdvıı l'JUOiara «kiftru yoıwkn TOrkiye'dr çok partili rejimin bîr dvneyunini dı* ynpmitftu*. Ne var U Ba|unaızlık Savaaiyla konıbııuv vı bîr disî devrimle çatdaşİBfma yıılıına KirmMı bir tnplumdu acaba çnk partili rejimin mmuçlan ne «ılacaktı? Bu mırunun yanıtını Urih vermifUr. Çok partili rajlmi dvvrımlrre v<* çatdaalaşmaya kanjı bir aavaaıın ururı KİIıi kullunnıuk inUıyıuıliT kwa nUrede hnhkın cıkmışlar vv gfrçok bir Uhlikenîn çanlan çalnmyu lıa.i.(i[nytır. Bu donvuuı dünya bunalımınu ıln Oluyuı niinuçuın Alatürk'fln devMin tanwUarfad olufturan alb iUceyfe devlvUn yapısını pakıvtırnaafna yol Ur. ltatnann Tttrkiy.'ai. bîr yandan AtaUbkan DÜ v« Tarih Kurumlan'nı oluytunnaBiyUı ulualaameflOrecinindil vı> Larih lezterınde aydudıfta do^ru yürüyttşttnfl «îmgalar; oie yandan AnnyıiNa'ya Krçirilvn nllı ilkeyle devlelin ynpuını beliriar; beri yandan beş yılbk planlarla ve dvvtotçılik y5nUpmh?rivk* wımyiU»mPVv yflnalir. Ancak bu kadarla da kalnuu; AUlürk Halay «nrunumı da bu dOm'indi* çasttmknıftvür. Cıunhurıyei gaaeleabıde 6 Temmuz 1 fHA'dc vu bafbftı gttrttyııniK: Ordumıuun pisdarları Hatay'a jfirdi. Cumhuriyoı n&zıet**inin her birîncî «ayfuı, AtaCflrk TOrkiye'sinin mrihindon biryaprakLv. AUlürk ün lOO'ttncfl duftum yıldönümundr bu tarihin b u ı aayUanndan blr bukati. yüce Onderin anımna sevgi v e wıygı unactyU nkurlannma »unuyurux. Hu uıyfauuyvni Tttrkiy» Cumhuriyeti'nln cn^davlavmn üttrecinî bir foUıftraf albuınti gibi çevırcrck ammaanuık lateyenleri •ovindirirdiyeduşundOk. " ^ Ancak çatdatlaamaya ve devrünkvo karsı ciln da ıtlaa dhenmnler hiçbîr laman vkmik olmanuftır. Bu bir loplumaal yazgıdır. Menamen'de IJervif MehmK ve arkadaalannın yeşil Imynk açartık çajBEdavlaynıayıı karm inyBn oylemfna gevnH'liTİ vellgnHnufnmılıay ganç Kubilay'ı «rhil HmeleH, Lüm yurıia büyflk topkUam ve yankılara yul ttvmajur. Cumlıuriyet gıuvirni bu gericîlik eylemine karşı çıktıgi gibl olayın gelecek kuyaklarca unuluunamaaı içln Kubilay Anttrnın açıhnaaı OnvrİHİndtt bulunmuyUır. Kecep Peker 27 Aralık 1934'te tflrvnk "KubUay AbkİMİaanî açarkan aunlan aoylaniiviir: Bu çaiı«nuılara yardun teavikleri yapan Cumhuriyei Cumhuriyot