Katalog

16 SEÇtM 83 yuzdendı Denilebılır kı, dunyada, meclıslı ılk ıhtılal lıderı Mustafa Kemal'dır Ingılızler Istanbul Meclısını taşıttıklarında onun hemen Ankara'da kurulmasını ıstedı Çunku bılıyordu kı, meclıs nerede ıse ıktıdar da orada bır sure sonra odaklanır Bır yandan Sakarya'da duşmanla savaşırken, bır yandan da meclısın kendını denetlemesını, kendıne guç vermesını ıstıyordu Meclısın taşrada, Ankara'da toplanmasına Istanbul butun gucuyle karşı çıkıyordu Sadece Istanbul değıl Sıvas'ta da karşı çıkanlar vardı Mustafa Kemal Istanbul'a gıdemezdı Gıderse hemen oracıkta tutuklanacağını bılıyordu Fakat Istanbul'a guvenıhr bır arkadaşını gondermek zoruncla ıdı Bu olsa olsa yaygın bır une sahıp, çevresınce sevılen, guvenılen Rauf (Orbay) olabılırdı Rauf Bey'ı Istanbul'a gönderdı Meclısın basılması uzerıne tu tuklanan Rauf, Malta'ya suruldu Mustafa Kemal'ın ıçınde yatan özlem ıktıdardı Rauf tutuklanınca bır sure ıçın ıktıdar yo lu kapanır gıbı oldu Iktıdar yolunu açmak ıçın yenı orgutler gerekıyordu Işte Mudafaayı Hukuk Derneklerı'nın kuruluşu bun dandır Ankara Meclısı'nın kurulmasında mudafaayı Hukuk Derneklerı'nın çok guçlu yerı ve yararları olmuştur Kurulan Meclıse Başkan olarak Mustafa Kemal Paşa seçılmıştır Neyapacaktı bu meclıs'' llkın vatanı kurtaracaktı Sonra da duşmanın elınde tutsak bulunan padışah ve halıfe yı kurtaracaktı Boyle bırkaç kurtarıcılık gorevını ustlenmış bır eyleme kım ne dı yebılırdı? Damat Ferıt Paşa'nın guçsuzluğu, Mustafa Kemal Paşa'nın bu guçlu davranışından gelıyordu Mustafa Kemal'ın çevresınde toplananların çoğu meşrutıyetçı ıdıler Oysa, Mustafa Kemal Paşa nın yureğın yatan aslan Cumhurıyet'tı Daha Sıvas'ta ıken bu gızlı duşuncesını arkadaşı Mazhar Mufite (Kansu) açıklamış, defterıne not ettırmıştı nanıstan değıldı Fransa ve Italya da vardı Mondros ateşkesıne sıkı sıkıya sarılıyorlardı Mustafa Kemal ıçın bırınci hedef bu Mondros mutarekesını geçerlı kılmak, somurgecılık denemesını bunun uzerınde denemektı Fransa ve Italya karşısında Ingıltere, kendıne özgu oyunlar çevırıyordu Bunu gören ve yutmayan Fransa ve Italya, Ankara hukumetıyle yenı bağlar kurmak ıstedıler Bu, Mustafa Kemal Paşa'nın çok ışıne yaradı Mustafa Kemal, ıktıdar yolculuğunda ıtılaf devletlerı engelını de böylece aştı Mustafa Kemal'ın ıktıdarına bır engel de Baku'da öbeklenen Ittıhatçılar (yanı Enver'cıler)dı Yunanlılar karşısında Mustafa Kemal ordularının yenılgıye uğramasını candan ıstıyorlardı Fakat Mustafa Kerrial bır yenılgıden sonra, yenıden yengıyi kazandı Sakarya'dan sonra, Dumlupınar savaşları ve 30 Ağustos Zaferı Boylece Ittıhatçılar engelı de kalkmış oldu Mustafa Kemal Paşa, 30 Ağustos zaferıyle ıktıdarını herkese tanıttı ve pekıştırdı Denilebılır kı, bu zaferden aldığı hızla bundan sonrakı eylemlerını gerçekleştırdı Çunku ancak böyle ruzgârdır kı, sonradan gelecek olan zaferlere kaynaklık edebılır Bır şeyı daha lyı açıklamak gerekır Mustafa Kemal, bu zaferı sağlarken, çok buyuk yetkılerle donanmıştı Ama bu yetkılerı Meclısın kararları ıle almıştı Bırçok yetkılerle donanmış bır konutanın yetkılerı zorla alınmış değıl, Meclısce ve oya dayanarak verılmıştı önunde duşman, ardında denetleyen bır halk meclısı, cephede savaşan bır komutan az görulmuştur Bır çokları ıçın bır engel gıbı gorunen meclıs, Mustafa Kemal ıçın ıktıdarını pekleştıren ve duşmanlannı yenen buyuk bır guç olmuştur Çok yakınında bulunan bazı arkadaşları Mustafa Kemal Paşa'nın bu gucunu gorememışlerdır Buyuk zafer kazanıldığında hemen Cumhurıyet'ın ılan edılmış olması çok kışıyı şaşırtmıştır Bunların arasında Amasya kararlarını ımzalayan yakın arkadaşları da vardı Yollar, Cumhurıyet'ın ılanı ıle ayrılmıştır Karabekir, Refet, All Fuat paşalar ayrılanlar arasındadır Terakkıperver Fırkasını kuranlar da bunlardır Burada bır parantez açmak gerekıyor Mustafa Kemal Paşa, ılerde bazı ayrılmalar olacağını hesapladığından mıdır kı, Ali Fuat Paşa ve Refet'e kumanda yerlerınde gorevler vermemıştır? Bunları daha ışın başında komutanlık mevkılerınden almıştır Mustafa Kemal Paşa, ışın başında, ıktıdarı kımse ıle paylaşmak ıstemıyordu İktıdar paylaşımına kalkışanları, olayın kendı ıçınde, tasfıye yolunu denıyordu Çunku bılıyordu kı, ıktıdarın kendı elınden gıtmesı demek, padışah ve onun adamlarının elıne geçmesı demektı Oysa yanında bulunanların kafasında yenı bır ıktıdar olgusu değıl, padışahlı bır ıktıdar sımgesı vardı Padışahcı guçler, Anadolu'dakı feodal guçlerı kullanarak sureklı Mustafa Kemal'ın karşısına çıkmışlar, onun ıktıdarını pekleştırmesını engellemek ıstemışlerdır Şeyh Sait ısyanı, İzmir Suikasti bunların belırgın örneklerıdır Mustafa Kemal'ın butun guçlerı elınde toplandığı 1930 yılından 1938 yılına değın feodal kımıldanışlar açıktan açığa ve gızlıden gızlıye hep gorunmuştur Fransa Dışışlerı Bakanlığı arşıvlerınde bulunan bır belgeye göre, "1926 yılında son Hallfe Abdulmecit'in Osmanoğullarının tahta gerl dönmeleri için llglnç blr iylmserllk" vardır Erınde gecınde Osmanoğulları Anadolu'ya dönecekler ve tahta geçeceklerdır içerde ve dışarda bunu umutlayan guçler de eksık değıldır Butun bunlara karşın Ataturk, kendı bıldığı yolda ılerlemıştır Hem ıktıdarın sahıbı olmuş, bunu paylaşmamış, bundan yararlanmasını bılenlere olanaklar tanımıştır Serbest Fırka denemesı Cumhurıyetın eleştırıye açık bır demokrası oluşunu gosterır Çok yakın arkadaşını getırıp bu fırkanın başına koyması uysal ve ınanılır bır muhalefet ıstedığındendır Fethi Okyar, bu muhalefetı oluşturamamıştır Bırkaç aylık bır deneme sonunda anlaşılmıştır kı, Fethı Okyar, Serbest Fırka'nın tabanını oluşturamamıştır Ne kadar rejım ve sıstem duşmanı varsa bu fırkanın tabanında çoreklenmıştır Partıler demokrasısı kurulacak yerde, duşmanlıklar ve kınler karşılaşması olmuştur Fethı Okyar rejı me sadık muhalefetı oluşturamamıştır Bır de ardından Menemen olayları patlak verınce ırtıcaınkılap karşı karşıya gelmıştır Inkılap, elbette kı, ırtıcayı yenecektı Böyle olmuştur Ataturk, olumune kadar, 1938 yılına kadar bır daha çok partılı demokrası denemesıne gırışmemıştır Ama 4ca£ıdısıne onerılen İtalyan faşıst devlet >nDde.lım de her zaman elının tersıyle ıtmıştır Demokratıkleşme surecı ıçınde Halkevlerı, Halkodaları, Köy Enstıtulerı önemlı nırengı noktalandır Kemalızmın devrımcı surecı ıçınde devletın onculuğunde kalkınma atılımları vardır Bunlar daha sonrakı çok partılı dönemde kulak ardı edılmıştır Çok partılı demokrası denemelerı dönemınde Kemalızmden yana görunerek, Kemalızmın ılkelerının çığnendığı çok görulmuştur Bunlar eğıtımde, devletçılıkte, laıklıkte, dın ve devlet ılışkılerınde belırgın bıçımde görulmuştur Ataturk dönemınde çok partılı sıyaset denemelerı başarı ıle yürutulememıştır, bu yadsınamaz Ama bır şey vardır kı, Ataturklu dönemde çok partı yoktur ama, meclıs her zaman vardır Ataturk meclıssız sıyasetı hıçbır zaman benımsememıştır Ataturkçuluğun ayrılmaz bır parçası da meclisle sıyaset yapmaktır Cumhurıyet'ın 60 yıldönumunde Ataturk ustune duşunurken, onun en buyuk eserlerınden bırının de meclıs olduğunu unutmamak gerekır Meclisle, devrini yürüten önder I stanbul hukumetıyle ıplerı iyıce kopardıktan sonra Mustafa Kemal Paşayı en lyı anlayan Damat Ferit Paşa olmuştur İyıce anladığı ıçın dır kı, Ankara Valısı Muhıttın Paşa ıle Elazığ Valısı Ali Galtp'ı onu tutuklamak uzere görevlendırmıştır Damat Ferıt, nasıl Mustafa Kemal'ı tanıyorsa, Mustafa Kemal Paşa da Damat Ferıt'ı öyle tanıyordu Anadolu Meclısı'nın ıvedı olarak kurulmasını, halkı temsıl eden bır örgutun Ankara'ya yerleşmesını ıstemesı bu Mustafa Kemal Ankara'da tasarladığı kendı surecı ıçınde ağır ağır ıktıdara doğru yonelırken ona engel olanlardan bırı de ıtılaf devletlerı ıdı itılaf devletlerı, yalnızca Ingıltere ve onun oyuncağı olan Yu ıM.ı^arlachk\ iyıbkbe, v n'olsuaj ALIftANA W>AT nobetmdeıjım uukum bırden. çavuş mi' 1 serap ne alcmde oşver, daha bııde k uıllar vt cabuk DDRT 6 U t i \ OLDU / ^ • ' aman uzme / Dfe. UCUNDA \ SOĞUÜU YA, t\)E \OD0N AUNACA.K1 UfcP Çok şuKur hadi N