Katalog

ALİk I'W5. S Vı 1 51)7 11 hofen'c göre. Sapplıo'nun şıııiennın kadın se\ me\ede\amedeı. BıınkınnhepMbuclsanckahramaın Selene'dır. di/elenndeüliimlütüm nin Sclene'den ılc öncekı dönemlerdckı a\ lacanlılann sonsuz kedcr\ e ü/üntü içmde\oko pımlanndan kaldığma \ c anacıkimn çok ku\ hıpgıdı.şi ılcbiiuinkcdci'lerınkoMilduğuölüm\ellı ı/lcrını laşıdıgıııa işaretedı>or. sü/lüğün huzuruarasındaki çelişmc\ i \ urgııTiıanlaı ın so\ ıından gelcn Sclcnc birOK m1 lar. Muci70\ i \aratan isea.şkiır. poslanrıça »! olan \ıtemıs'ienönce\ardır ^'ıEdith 1 lanıilıon. İO..V \ iiz\ ıldaNaşamı.şşair ncba/ı so\ lcncclcıdc. Sclcnc'nin \ cı mcgcçcn Phoibe. Sclene'den ılc cskıdıı: çiıııkiı \.ııiığı Theoeritus'un efsanc\ i şiırleanlaitıgını siu lüdoürııdan ilk lannlarolan L raııu^(gok) ılc Ga\or. Sıırdc F.ndymıon bır çobaııdır \c Sclcne ia"\a (\cr) baglannıakiadır. Phoibe ılc ılgılı \ anınageldiğindc hcp u>kudadır. düsgöriir. olarak biıAnadohıiaıınç.isi olnıasinındı.şinda Cicorge riıomson'un belirlıiğıncgörc. Atipekbilgibulunmu\or. Vncakba.şınınüstündcnalıbilgimcşairApollondoros. İO.l\iiz\ ıldıı kı altın laç siradan bırtanrıça olmadığına ışarct \ a/ılıgışiırlcn ndc Sclcnc \anı"a\"ı bır SOIIMI/edivor. Bunarağmcn daha soıııa ıııuımluşiı\eMiiüı'M olarak \ orumlannşlıi'. \ a ıınutuıruluşıı oıııın aııacı kııım giiçlii tanrıçaFıuK ınıon IS.I. \ü/\ılda bır prcns olarak iarından bırisı oldugıııuı diişüıuliiıii} or. Roma toprakkırında görülihor: labıı Sclcne çoktaiHinutulmu^. Anemisde Oıana'\ a dönii.şSclcnc'nin \cnnı \riennVin almaMiıda innıüşolarak. Spada Sara\ ı'ıula kabariıııalanna sanoğlıınun anaerkulen aiaerki\ e doğru e\ nl";ını\ or\ c «aı\ı\ da kaldıfıı sö\ lenı\ or. Sonmesinm ö\küsü bıılunahilır. Lskı efsanedekı ra Pompci \ c I lcrcuiaıııınıkentlcnnın giinümükimlıksi/ Fnd\ mıonbukc/kaışıını/aöııccan/e ulaşaıı IrcsklcnndcdcN incMikı.şıklı hndynesinınsoyııileçıkar. Ardındanbırbababııhıınion'arasilaımor. ınır. Bukral\ckahramanbabaoglunaiannça>a la\ ık birsan bırakır. Artemis'ın aşkı isc daha Roncsan.s\ csonraMndaanıık çağlardancsiıı öııccki einselliğindcn arındırılıı. lumih lcdü.şara\ an ressamlar ıçin dc End\ mion'un sal a.şkı hemenkeşfedilcn birka\nakolmıı.ş. Aralarınkcais'ın\orunıundakı Lnd\ ınıon. romanıık daRuhens. Y.ml'Kck.Tıniorellogibi üııliileriıı birkahranıandiişlcıinınpcşindckoşmayaccsadc bulundugu bu cok ıcssam F.ıuhmıon'daki ıcı cdcbildığı ıçin soıııındagcıçckaşkıbıılıır\c a:jk ö> küsünii ıcMiıcinıiş. Romantik döııcmc birHımhki7İasimgclcncnbuaskuimü'\ lediingcçisic.Gcıarı.lılc I jııvssc."] nd\ mıonveSc\c\ ıdır. Bö\ lccc End\ınıoııcfsanesı \e aşkönlcnc" tablosiııula. oidukçabchrginbırcrotıznıleö\kii\ediin\e\ ıbırh.ıkiş\öneliıiğınıgö:v cc"gcrçck"nr. sonr.t so\ utlann.nıha\ct kcıen\or. ,»" ~ ats'lcgcrçck olur. hnd\nııon clsaneM resimde olSelene artık ağlıyor dııgu kadar. romantık dönemler .Pckı bugün Lnd\mıon cfsadc.şiirleredekonuolmuş. 13uncsı IKISII \onımlanabıhr? larmarasında İngıli/.şaırlerinlnd\ mıon'uıı •'bcncıl" bır den K.eats'in. 1S1S \ılmda tannça için kendisını sonsii7 \a\ınladığı. "Gii/cl bır .şev uykuyaınahkuıneımesi"apbilmc>cıı nc.şediı " iinlü dizctalca" bir tutum olarak desiy lc ba.şla\ an "F.IKK mion" ğerlendiıilirsc ya da F.ndyadlı.4bölümlük.dörtbindiy mion'un\aşadığı dii.şscla.şk zedcn fa/la lulan ıızıın lırik da kcats'in romantik kalıraşitri cıı iinlüsü. Keats'inbu kı * ınanı"komik"bulunursabuna sacık ö> küyü nasıl bu kadar .şaşmamakgerckir.. BuöykülcU7atabildiği a\ nea incclcnmcrin arkasına bütün bir insanlığın ye değcr. a.şk öyküsünüıı gizlcnmiş olması Mina L'rgan'm "İngiliz Edebn at da ilgı çekmc\ebılir. insanlann masal Tarihıir'kitabındaö/ctlediğı üzeı dinleyecek. düş kurabilecek halK.eats"in"'End\ınion "şiiribas;lcrı kalmamıskcn. "gerçek" dilangıçta efsaneye oldııkça uyye maddileşmi.ş bır dünvamn gun gelişir. Endymion dü^ünde dörl dııv aı ı arasmda. küçük bcngiizcl bir kadın görür \ c onunla cıl çıkarları ıçin ko^uşturupdııaya uçar. Daha sonra aşık oldururkcn başkabirtepki bcklcmek ğu bu kadını aramaya başlar. demsalsızlıkolut. Dördüncü Bölümde şıir öykü'' Yıne de bugün l'arklı bır vodenavrılırve farklı birsona vönelir. Buna görc. lindvmion /;„*,•;„ J , , /^,^],1,.]^, rumvardır. K.cndisini Endvmisev.'ilisiniararkenHintlibirkı/ USlUnae tlglül KCtl on'un yurduna. Latmos Dağlasevgilisini ararken Hintli birkız lakarşıla^ır. Dü^ündeki sevgilirfna. Hcraklcia kcntinc adannşsine bağlı kalmak isteğine karMehınei Günıü^tckın'in yorumu. O Selene'yi "kabir"in üzeşınbukızatutulur. Mavikanatlı v/)\}]îJvOF OflUfl rınde ağlarken gördügiinü söybir at onları aya ııçurur \e kız lüyor. Tüın öykülerde Selene aym içindeerir. At. Endymion'u ışıklarıyla gelıp sevgilisini saycryüzünc bırakır. Endymion 70 Vllü "Petrafmamutluluklaryayarkızı kanjisında bulur. Düşünden ken.Gümüijiekin'ınyorumunda \ azgeçıp kıza bağlanmaya karar Sclcne sonsuz uykuya \atmış verir. Kcatsonunbuduyguları c/üVÜHtJUŞ b\Y se\gilısı ıçin ağlama'kladır. Bu nı; "Bir hiçc sarıldıni/ Bir hıçi orijinal yoruma henıen "Türk se\dim:büyükbirdüşlenbaşka VÜŞÜfll ÖVft, Fılnıi" \ a da "arabesk" damgası Birşcy görmedim. birşcydııy\ınulup geçilemc7. İnsanoğlu madınf'diyeanlatır. Endymion Vül~. yüz\ ıllarboyu kendisını sonsuartık dünya\ı seçmişlir: "Lssız za kadar mutlu edecek tanrısal bır aşkı kutsamauaralar. eheda EKeda görüntülerle dolu dıklan sonra bugün kendisını aşksız bir dün\ aha\alar\eeana\arcakabarışı Ha\aldeni/.leriya mahkum elmışsc Sclcnc ağlaına> ıp da nc nin" dizelcriylc dü.şlennc \ eda edcr. Nc var ki yapmalıdır? düifle gerçek bırdır. End\ınıon. Hinllı kızın Melımct Giimüştekin'ın \orumunun arkadüşlenndegördüğüa\ lanrıçasıolduğunuanlasında 70\ ıla da\aıımışbn \aşam oykıisü \ar\ acaktır. dır. Gcnç yaijinda mcmlekclı Malal\ a'daıı asAnaerkiden Ataerkiye kcılik içingclmişF.nd\ mion'un \ urduna\cbui nd\ ınıon ctsancMnm dcuısık anlalımlan. ralarda kalnıış. 1 lcrakleia kenline. Atenatapıbirbakıma.aıuıkçağdanbu\ana kadmcrkck nağınm \ aınna hırsedır ko\ up\erlcşıııış. Haıhşkilcrınin \ ca^.kmdaö\ küsüdür. > atta kımscM kalmanıış. Mıpa\palni7 Yapa\ alnı/nıı ha\ ıı.Obu kcııiı. Lnd\ mıon'ıı. Selene"> ı İngılı/t.ınhçı Gcorgci hoınsoıl. lııd\ ınıon "\ahıplenmış" Onları koruınus Şınıdı degelcılc SclcncclVancsindcilkçağlardakıa\ ta]nmıne ıııdenc onları anlamoı ().bclkı dc bıı \ 111ar ııııı \ eanacrkmın ızlcnnı bulu> oı. bo\ ımca hcp Sclcnc ılc bırlıkıe\ dı. \ebclki dc Fnd\ ınıon ct'sancsıııdckı a\. \anı Sclcnc. hcrgccc düşiindc oıııın ışıkları\ la boğııldııya a.şık olur. crkcğnıı seçer. ondaıı bol bol çocıık da\ ıllardırbunundiişüııü kurdıı. Bıı gün.sondoğurur. Bıındancıkcpjnhabcribilcolnıa/. \'eMI/ uyku\ a \ attığında. koca diin\ ada sadccc o. \;ı oldıığıı kabııl cdilse bılc çocuklar Sclca.şkm sonsıızlıığuııa da ka\ uşacakıır. kimbılır ne'nındir. Fnd\mıonkiınliksi/dir. hcrlıangı bir belkı de ondaıı soıııa Sclcnc \ e sonsuz aşk. sonçobandır. Sclcncerkeğin kaderi ü/cnndcbclusıı/ mutluUık datümdcn unuıulur ^ lc\ ıcıdıı. Onıı sonsuz u\ ku\a\atırır \maonu ihiveSelene lykübuaşkleınası iizerindegelişirken.birbeklcnınedik birsona doğru yön dcği.ştinĞykünün sonu da lartıvnalı. Birsona göelene'mn yüreğinescvgilisinin yaşlanacairkinleşeceği vc öleceği korkusu düser. Ne 'lsaSclcncbirölümsüzdür. Ivızkarde^ı ŞaTanrıçası Eos'un da başına bcnzer bır duı gclmiştir. l£os da bır ölümlüye aşık olmuş. lanrıZcus'tansevgilisinıölümsüzkılmasıtcmiştir. Zcusisicğinikabul edinccEosön.•vinmiş. birsiirc sonra dchşel ıçınde sevgılin yaşlanma>a başladığını görmiiştiir. ınsüzlük ıstcıkcnaynı zamandagcnçlık de nıeyi unıılmu^tur. Cjözlcrinın önünde ya;>m vebıınayaıı sevgilisini terkctmiij, kendı1 yenı aşıklarbulmuştur. Sclcnc. adı çapkın ıçayaçıkankızkardeşininhatasııııtckraıia• VeEıidyıııioıı'ulıepgeııç\ıe\akışıklı ka. ğısonsıızbıruykuyayaiınr. aşka bır anlatııııda Sclene. End\mıon"u tmasmıZcus'lanısler. Hergcceonuııyanııclir, ışıklarıyla onıı sarar. Böylece Sclcıin sonsuza uza\ an aijkıyla Laiınos'un de. dalıa sonra Bafa Gölü. soıiMiza kadar diinınhiçbirycrindcgöriilmc\cnpanltılarsaı,"aII" dar siirniesi için de uyutulmayı istcmişolabilir. AmaanlatımlardaEndymion'unbıınukendisi içindcgıl, scvgilibi için ısiediği \ urgulanıyor. Sclcnc'nin kişiliği de bıraz karışıktır. İO 5. yüzyıla kadar olan bazı anlatımlarda Selenc'nın yerinı Phoibealır. İlk dönem romantik İııgilızşairlcrindcn MichaelDraylon. 1593'de yazdığı aşk idilinin adını "Endymion \e Phoibe" olarak koyacaklır. Phoibe bir"titan"dır. yani Olympos tanrılarından öncekı dönemde yaşayan dcvlerdcn birisidir. Uranus (gök) ile Gaıa"nın(ycr)çocuğudur Dalıa sonra Anadolu'nun en önemli tanrıları arasındaycralacak olan Apollon ve Artemis'in büyükanncsidir. Başmınüzcrındealtınbirtaçvardır. Selene, Artemis olunca... Daha sonnıkı anlatımlarda Selene'nın ya da Phoibc'ninycriııi.torunu Arlcmisalır. Artemis de basında hilal taşıyarak ayı simgeler. Ancak bu ay sallık ve bakireliği temsil eder. Artemis de bakırcdır \e hcpöylc kalacaktır. Pcki o zaman Endymion öyküsii ne olmuştur? L'fsanc zanıana ııvacak \e platonik birask öyküsüne döııüscccktır. Göldcvıplakyıkanırkenkcndısini gördü diycza\ allı çoban Akıion'ugcy ik lıalıncgctiripköpcklcrıncparçalattırano Ancmis bile l;iıdymion"u görüııceda> anamanıı^ \ e hayatmda ilk \ csondela asık olmuşiur. Onaa\ ı^ıuı olarak gelır. F.nd\ mıon da oııu rü\ asmda göriır. Tabıı çocıık da olmaz. End\nııon. Arıemı.s'ınıstegı u/enncsonsu7u\ku\ayaunlır. Bıı öykiidc End\nıion ıırtık dağlarda ılolasan bıı çoban da dcğildir. So> u bcliıiennııştir. Sır Paul Har\c\ "in"C'lassical Lıtcralure""da açıkladıgıııa görc. Acolos'ıın kı/ı olan c'aKce'ın ouludur. Başkabir\crsi\ondababaM.ünlü bır kahıanıan \ c Fliskralı olan Aclhlıosolarak belırtilır. Bııvamanlann 1 .ainıo>dağlannınadsi7 sansı/çobanıbirkraloğlulıalincgclır. Bukısacikınc\üzyıllarb(i\usanaıçılarac>ın ka>nağıolmuşuır..l.J. Bachofcn. İÜ(ı.\ îı/> ılda.Lcsboslııünlii kadın şaırSappho'nunşiırlcnndc Fnd\ nnon'dan sö/cttieini bclirtı\ or. Bac u noklada "ncdcn Sclcnc sc\gıliMiıı lıeın ıısüz hcm hcp gcnç kılmadı" dı\e bıı scııu ıgclcbilir. Tannlaıın ışlcnncpckakıl sııer•dcncbiliıamabu söylcnccnınyüklcndığı ım bakımındaıı, biıa/ sabrcdılırsc görülcir. bö\ lc olnınsı jıcrckmcklcdir. ()\ kü\ ü ıl"kılan bu.soniRİıır. aşka bıranlaiınıda isc F.nd\ ınıon ilc Sclciinhcrgccc\cnilcncn \cüriıpgidcna!jklackı lannlaı ın da dıkkaiını çckcr. I )edıkodıılaslar Kımısi Sclen.e'v ı kı.skanıı. kinıisi onımrcnıı. Zcus \akışıklı hnd\mıon'a bıı I \cnnck ısicr. "Dılc benden ne dılcrscıı" ıncc Ind\ mıonda. sc\ gılisi kcndiMiıı hcp cl gorsıin dı\ CMIIISU/bıı u\kıulılcı Bııann da I:iıd\ nıion'ıın se\ gilisinı ıı\'anıkkcııdc Jiigünü \ colupbıicnı bıldığını aklagciııı1 abıı uordiifiiı ııii/cl diıslcrnı sonsiı/a ka