Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20 TEMMUZ 2012 CUMA A4 BÜYÜK ATATÜRK YOLU 3 ANKARA Yaşam Erzurum çarşısı. Atatürk Evi Müzesi. Kongre Binası Atatürk Müzesi. E Kurtuluş tarihimizin kilometre taşlarından: Erzurum Üçkümbetler. rzurum deyince aklımıza; Farsça kökenli ve mert anlamında bir sözcük olan “Dadaş”, ata sporumuz “Cirit”, Erzurum’un Oltu ilçesinden yayıldığı için “Oltu kebap” olarak da anılan yatık döner ve yine bu ilçeden çıkan ve değerli bir süs ve takı malzemesi olan “Oltu taşı” ile doğa harikası “Tortum Şelalesi” gelir. Erzurum 2011 yılında ev sahipliği yaptığı Üniversitelerarası Kış Oyunları’yla da adından çok söz ettirdi. Tarihte Arzu Rum (Arapça’da Rum Toprağı) olarak anılan ve zamanla bu sözcüğün evrimiyle Erzurum adını alan kent, 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı topraklarına katılmış. Erzurum, Kurtuluş Savaşı öncesi kısa süreli bir Rus işgali de yaşamış. Bugün; Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük ve en gelişmiş kenti olan ve çok sayıda İlhanlı, Saltuklu, Selçuklu ve Osmanlı eserine ev sahipliği yapan Erzurum, Kurtuluş tarihimizin kilometre taşlarından Erzurum Kongresi’nin düzenlendiği yer olarak da özel bir tarihi öneme sahip. Usta çırağı kıskanınca... Erzurum’da görülmesi gereken Selçuklu eserlerinin başında, 1253’te Urartulara uzanan kale Sultan 1 Alâeddin Keykubat tarafından Çifte Minareli Medrese’nin karşısında kızı Hüdavend Hatun için yaptırılan Hatuniye Medresesi olarak da anılan Çifte yer alan Erzurum Kalesi’nin tarihi Urartulara uzanmakla birlikte bugünkü Minareli Medrese gelir. Medresenin iki halinin Bizans döneminde inşa edildiği ve minaresinden birini yapan çırağın, Kanuni Sultan Süleyman tarafından diğerini yapan ustasını aşan bir hüner onarıldığı bilinmektedir. İç Kale ve Dış sergilemesi üzerine çırağını kıskanmaya Kale olmak üzere iki başlayan ustanın bölümden oluşan ve içinde üstüne üstlük bir de küçük bir de mescit bulunan kendisine su kalenin surları üzerindeki ve getirmesini isteyen zamanında mescidin çırağına bozulduğu olarak yapılan, 21 için minareden Timur ÖZKAN minaresi metre yüksekliğindeki Saat atlayarak intihar [email protected] Kulesi de Erzurum’un ettiği, bunun üzerine simge yapılarından biridir. ne büyük bir hata Böylece, Çifte Minareli Medrese ile yaptığını anlayan çırağın da bulunduğu birlikte çevresindeki diğer önemli tarihi minareden atlayarak intihar ettiği ve eserleri gördükten sonra, buradan böylece iki minarenin de yarım kaldığı başlayarak kent merkezine doğru devam rivayet edilen medrese bugünlerde restore eden ve ortasında güzel bir Atatürk ediliyor. heykelinin de bulunduğu Havuzbaşı’nda Erzurum’da günümüze ulaşmış tarihi sona eren Cumhuriyet Caddesi boyunca yapılardan birileri de Çifte Minareli gezimize devam edebiliriz. Yürümek için Medrese’nin arka tarafında yer alan ana cadde yerine ara sokakları tercih Üçkümbetler’dir. Bir tanesinin edenler, mahalle aralarında, restore edilen Saltukluların kurucusu Emir Saltuk’a ait tarihi Erzurum evlerinden örnekler olduğu tahmin edilen kümbetlerin diğer görebilirler. ikisinin kime ait olabileceği konusunda Kent merkezine geldiğimizde bilgi olmamakla birlikte 13. yüzyıl sonu karşımıza iki önemli tarihi yapı daha veya 14. yüzyıl başında yapıldığı kabul çıkar. Bunlardan biri Erzurum’daki edilmektedir. Çifte Minareli Medrese’nin Osmanlı eserlerinin en eskisi olan ve bitişiğindeki Ulu Cami ise bir başka Kıbrıs Fatihi Sadrazam Lala Mustafa Saltuklu eseri olup esas adı Atabey Paşa’nın 1562’de Erzurum Beylerbeyi Camisi’dir. iken yaptırdığı cami diğeri ise bir İlhanlı eseri olan ve halen Türk İslam Eserleri ve Etnoğrafya Müzesi olarak kullanılan Yakutiye Medresesi’dir. Erzurum’un bir diğer önemli müzesi ise Roma, Helen, Trans Kafkas ve Urartu olmak üzere dört ana bölümden oluşan Erzurum Arkeoloji Müzesi olup Palandöken yolunda tarih meraklılarını beklemektedir. Yakutiye Medresesi. Gezgin Gözüyle Kurtuluşa tanık 3 bina Böylesine tarihi bir kent olan Erzurum’un Cumhuriyet tarihi açısından da önemi az değil. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının Kurtuluş Savaşı hazırlıkları kapsamında geldikleri ve 3 Temmuz – 29 Ağustos tarihleri arasında çalışmalarını sürdürdükleri Erzurum’da, o günlerin tanığı üç bina bulunmaktadır. Heyetin 9 Temmuz’dan itibaren 52 gün kaldığı ve Atatürk’ün ölümünden sonra Çocuk Esirgeme Kurumu’na devredilen, Çaykara Caddesi, Çaykara Sokak’taki eski Vali Münir Bey Konağı, halen Atatürk Evi Müzesi adıyla Kültür Bakanlığı’na bağlı bir müzedir. Tarihi kongrenin yapıldığı Yapı Sanat Okulu, 1924 yılında yanmış ancak yerine yapılan Gazi İlkokulu’nun bir salonu Kongre Binası Atatürk Müzesi olarak düzenlenmiştir. Mustafa Kemal’in İstanbul hükümetine istifasını verdiği yer olarak tarihe geçen eski Vilayet binası ise Bölge İdare Mahkemesi olarak kullanılmaktadır. “Erzurum çarşı pazar” diye başlayan, ünlü Sarı Gelin türküsünün ilk dizesinde sözü geçen çarşıpazarlardan günümüze ulaşan Taşmağazalar’da altın, gelinlik ve çeyiz eşyaları satılan dükkânlar daha çok çevre illerle birlikte Erzurum halkına hitap etmekte, Taşhan olarak da bilinen Rüstem Paşa Bedesteni ise daha çok Oltu taşı ürünlerinin satıldığı turistik çarşı işlevi görmektedir. Taşhan, 1561’de Kanuni’nin veziri Rüstem Paşa tarafından yaptırılmış. Burada tespih, takı ve süs eşyası olarak satılmakta olan ve çoğunlukla siyah, kahverengi ve sarı renkleri bulunan Oltu taşı halk arasında Karakehribar olarak da anılmaktadır. Mecidiye tabyaları Erzurum’un bir diğer tarihi bölgesi, içinde Aziziye ve Mecidiye tabyalarının yer aldığı Nenehatun Tarihi Milli Parkı’dır. Erzurum’un kurtuluşunun simge isimlerinden olan Nenehatun, Rus işgaline direnen Erzurum halkının büyük bir kahramanlık göstererek geri aldığı Aziziye Tabyası’ndaki mezarında yatmaktadır. Erzurum’un panoramik olarak görülebileceği güzel bir manzaraya sahip tabyalardan başka kentin bir başka manzara köşesi de 2011 Kış Oyunları için yapılan Oyunlar köyündeki atlama kuleleridir. Kesintisiz 10 kilometre uzunluğundaki pistiyle Türkiye’nin sayılı kayak merkezlerinden Palandöken’den başka Konaklı ve Kandilli’de iki kayak bölgesine sahip olan Erzurum’un ilçelerinde görülmesi gereken yerler arasında:; Pasinler Kalesi, Çobandede Köprüsü, Narman Peribacaları, Oltu Kalesi, Tortum Şelalesi ve Çoruh Nehri not edilebilir. Tarihiyle, doğasıyla, mutfağıyla, zengin kültürel birikimiyle gezip görülmeyi hak eden bir yurt köşesi olan ve Ankara’ya 875 kilometre uzaklıkta bulunan Erzurum’a kara, demir ve havayoluyla gidilebiliyor. SÖYLEV’den; … Efendiler; Erzurum Kongresi 14 gün sürdü. Çalışmalarının sonucu, düzenlediği tüzük ve bu tüzüğün içeriğini herkese duyuran bildiride yazılanlardan oluşur. Bu tüzük ve bildiride yazılanlardan, zaman ve çevrenin gerektirdiği ikinci dereceden ve biçime ilişkin birtakım fazla görüş ve düşünceler çıkartarak incelenirse, birtakım köklü ve geniş kapsamlı ilke ve kararlar elde edebiliriz. İzin verirseniz, bu ilke ve kararların bence, daha, o zaman, nelerden ibaret sayıldığını göstereyim: 1) Ulusal sınırlar içinde bulunan tüm yurt parçaları bir bütündür. Birbirinden ayrılamaz. 2) Ne türden olursa olsun yabancıların işgallerine ve işlerimize karışmalarına karşıyız ve Osmanlı Devleti dağılırsa millet birlik olarak savunacak ve karşı koyacaktır. 3) Vatanın ve bağımsızlığın sağlanıp korunmasına İstanbul hükümetinin gücü yetmezse, amaca ulaşmak için, bir geçici hükümet kurulacaktır. Bu hükümet kurulu, ulusal kongrece seçilecektir. Kongre toplantı halinde değilse, bu seçimi temsilci kurul yapacaktır. 4) Ulusal gücü etken ve ulusal iradeyi egemen kılmak esastır. 5) Hıristiyan unsurlara siyasî egemenlik ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez. 6) Manda ve koruyuculuk kabul olunamaz. 7) Millî Meclis’in hemen toplanmasını ve hükümet işlerinin Meclis’in denetimi altına alınmasını sağlamak için çalışılacaktır. Bu ilkeler ve bu kararlar değişik şekillerde yorumlanmışsa da, temel niteliklerini değiştirmeksizin, uygulanma olanağı bulmuşlardır. Aziziye ve Çifte Minareli Medrese. Erzurum Kalesi ve Saat Kulesi. C M Y B C M Y B