Katalog

i m r e ğ e d 2 ŞUBAT 2025 3 Felaketten Kötü miras: ders almamak Bu yazıda amacım Kartalkaya yangınında kimin suçlu İntikam olduğunu tartışmak değildir. Bu hukukçuların işidir. Amacım bundan sonraki yangınlarda devletin ne tür düzenlemeler yapacağı ve önlemler alacağı konusu ŞADUMAN HALICI üzerinde düşünmek, düşündürmektir. sadumankaragozhalici@gmail.com duygusu elaketlerden, düşündürmektir. sorunlardan Öncelikle şuna ders ala karar verilmesi sebepler” ve “müttefiklerin ısrar ve baskısı”dır. İtilaf Devletleri Bugünkü siyasi ala teknik gereklidir: Otellerin, Mecliste İttihatçıların bulunduğunu söyleyerek ısrar ve baskı Fterimle öğrenci yurtlarının, uygulamıştır hükümete. (Özden, Ansiklopedi) kutuplaşmaların geribildirim (feedback) AVM’lerin ve benzeri Kimi gazeteler hükümetin tutumunu eleştirir. İfrat ve tefrit da kaynağı ala ala dünya kurumların yangın diyerek ölçüyü kaçırdığına işaret eder. Hükümetten yana medeniyeti bugünkü öncesi hazırlıklarından gazeteler ise alkışlar. Örneğin Söz gazetesinde Müşfik Selami olan İttihatçı- ? düzeyine ulaşmıştır. kimin sorumlu olduğu PROF. DR. etrafı velveleye vererek zaten yorgun olan milleti büsbütün Alınan derslerin işe açıkça belirlenmelidir. İtilafçı ümitsizliğe sürüklemeyi doğru bulmasa da hükümeti onaylar. ÜSTÜN Kartalkaya yaraması için gerçekçi Amacın “intikam” değil “adalet” olduğunu savunur. Satırlar çekişmesine DÖKMEN yangınından sonra olması gereklidir. ilerledikçe kaleminin şiddeti artar: “Eğer bugünkü faciaya taraflar birbirlerini Eski Yunanlar Zeus işgal günlerinin sebep olanlar serbest ve özgür dolaşırlarsa, eğer bunca suçladılar, demek ki kızınca deprem olduğunu Türkün evini barkını mahveden, bunca Ermeninin hayatına belgeleri hazırlıklardan kimin sorumlu zannederlerdi. Bu düşünce yanlış kasteden, devlet idaresinin bütün şirazesini koparan, her çeşit olduğu önceden açıkça bir ders almaydı. Anaksimendros ışığında vurgunculuğa kapı açan özetle vatanı bugünkü hale getiren yeraltındaki kayalar oynadığı belirlenmemiştir. kişiler cezasız kalırlarsa bu memlekette bir daha nasıl adalet bakalım. için deprem olduğunu söyledi. Buzlu yolda itfaiye olay tesis edilebilir” der (Söz, 17 Kasım 1918; Kocaoğlu, Bu ise doğru bir ders almaydı. mahalline geç geldi diye 211). Depremle baş edebilmek suçlanmamalıdır. Bundan sonra Aralık sonunda İttihatçılar tarafından kurulan Hükümet, geçmişin tasfiyesine hiçbir ilke için Zeus’tan özür dilemek en azından kayak mevsiminde şirket ve bankalara el konur. Usulsüzlük, yolsuzluk izlemeyerek gelişigüzel başlamış, suçlu suçsuz değil binaları sağlam yapmak oteller bölgesinde birkaç tane yaptıkları iddiaları sütun sütun anlatılan bu şirket birtakım adamları tutuklamıştır.” itfaiye bulundurulmalıdır. gerekliydi. ve bankaların her birinin önünde “milli” sıfatı “Halbuki (böyle) önlemler ne bizim İtfaiyeler de pencerelerden Biz ülkece felaketlerden vardır: Milli İthalat, Milli İktisat, Milli Mensucat… “derdimize şifa olabilir, ne hükümete bu atlayacaklar için branda doğru ders çıkarıyor muyuz? Ülkeden kaçan İttihatçıların malları ve nakitleri de sırada muhtaç olduğu gerçek kuvvet ve dayanıklılığı bulundurulmalıdır. Hastalıktan korumak için el konulanlar arasındadır. 18 Ocak 1919’da Cemal verebilir” Otellerde, öğrenci yurtlarında çocuklarına nazar boncuğu Paşa’nın mallarına el konur. 1 Şubat 1919 günü “Bizim fikrimizce maziyi tasfiyede izlenmesi AVM’lerde vb. yerlerde takanlar, depremden, yangından İttihat ve Terakki’nin menkul ve gayrimenkullerine, işverenlerin masraftan gereken amaç tamamıyla milli ve samimi olmalı.” kurtulmak için binalara at nalı bankalardaki nakit ve tahvillerine el koyma kararı kaçınmak için güvenlik önlemi “Şimdi de suçların cezalandırılması denilirken asanlar yanlış ders çıkarıyorlar, çıkar. Ali Kemal’in gazetesinde birer çete örgütü almamaları yasal zorunluluk düşünce ve kanaat farklarının, kişisel düşmanlıkların, hurafelerle uğraşıyorlar olarak tanımladığı iki cemiyetin sonu da o gün gelir. getirilerek önlenmelidir. 301 parti muhalefetlerinin hesabı görülür, belirli bir suç demektir. Bu tür işlevsiz Milli Müdafaa Cemiyeti’nin mal ve paraları harbiye madencinin hayatını kaybettiği davranışlar yerine tıbbı ve unsuru olamayan bir adam sırf düşünce/kanaatinden bakanlığına, Donanma Cemiyeti’ninki ise bahriye) Soma faciasından birkaç ay ve İttihat ve Terakki mensubu olduğundan dolayı mühendisliği geliştirmek daha bakanlığına geçer (Kocaoğlu; 204-208) sonra Meclis’imize kaçış odası kovuşturmaya uğrarsa namuslu ve vazifeşinas gerçekçidir. 2 Şubat 1919 günü içişleri bakan nazırı, vali ve yapılmasının zorunluluk haline memurlar kaldırılarak yerlerine parti gayretçileri mutasarrıflara ilgili yazıyı gönderir. Aynı gün bütün DEPREMDEN DERS getirilmesi için önerge verildi. geçirilirse uluslararası durumumuz ve içte varlığımız ülkede işlem başlar. Polis teşkilatının İttihatçılardan ALDIK MI? Bu öneri, maden sahiplerini açısından muhtaç olduğumuz tasfiye yerine gelecek temizlenmesine önem verilir. Milli Müdafaa Cemiyeti Varto, Dinar, Marmara, Van, gereksiz (!) masrafa sokmasın için yeni buhranlar hazırlamaktan başka bir şey Başkanı Ali Fethi Bey’in, “Bu cemiyet hayır İzmir, Pazarcık depremlerinden diye oyçokluğuyla reddedildi. yapılmamış olur…” (Vakit, 5 Şubat 1919; Kocaoğlu: cemiyetidir, milletin malıdır” itirazlarını duyan kulak çıkmaz. milletçe yeterince ders aldığımızı Gelişmiş ülkelerde bu konularda 211 vd) İcraat da yalnız mala el koymakla kalmaz, İttihatçı olmak düşünmüyorum. Ülkemiz büyük işverenlerden yana değil Yukarıdaki cümleler Ahmet Emin Yalman’a aittir. Kastettiği cezalandırma nedeni sayılır. Uygulama, 4 Mart 1919 günü çalışanlardan yana akılcı ve bir depreme hazır mı? Değil. hükümet Tevfik Paşa hükümetidir. sadaret koltuğuna oturan Damat Ferit döneminde doruğa ulaşır. ahlaki yasalar çıkarılır. Marmara depremi sonrasında o Yazıyı kaleme almasının iki nedeni vardır. İlki hükümetin Hükümetin eli başkentten Anadolu’nun en ücra köşelerine Siyasi iradenin bu konularda bölgedeki bir belediye başkanı kurulduğu ilk günden itibaren işgalcilerin yönlendirmesiyle uzanır. İttihatçı bilinen valiler, mutasarrıflar, belediye yasal düzenlemeler yapması “Artık dersimizi aldık, bundan giriştiği İttihatçı avıdır. İkincisi İstanbul’da İngilizce başkanları görevden alınır. İttihat Terakki kulüpleri kapatılır, sonra asla üç kattan fazlasına gereklidir ancak yeterli olarak yayımlanan Observer risalesindeki makaledir. Daha yerlerini Hürriyet ve İtilaf kulüpleri, Hürriyet ve İtilafçı valiler, ruhsat vermeyiz” dedi fakat değildir. Yangın, deprem, trafik yayımlanmadan Türk basınına dağıtılan makale 10 maddeden mutasarrıflar, belediye başkanları alır. Bulundukları mevkiye vatandaş baskısıyla sonunda konularında vatandaşların ahlaki oluşan bir program içerir, Türklere geçmişi nasıl tasfiye ve göre kimi İngilizci, kimi Fransızcı olur. Bursa’da Aziz Nuri, sekiz kata ruhsat verir oldu. çöküntü içinde olmaması da geleceği nasıl inşa edeceğini gösterir. Bolu’da Osman Nuri gibileri İngiliz Muhipleri Cemiyeti için Umursamazlık, aymazlık gereklidir. Ahlaki çöküntü içinde Yanlış anlaşılmasın Yalman, hükümetin uygulamalarını çalışır. Adana’da Ali İlmi, Mutasarrıf Hilmi gibileri ise Fransız herkeste var. Kayınpederim olan toplumlar çöken binaların eleştirirken bu programa karşı değildir. Yani mazinin, mandasını çağırır. Hikmet Yaşın bana 1990’lı altında kalırlar. Trafikte İttihatçıların tasfiyesinden yanadır. Yalnızca tasfiyenin İttihatçılar suçsuz mudur? Nefsine yenilip güç ve zenginlik yıllarda Kayseri’de vatandaşların radarı görenlerin karşıdan hukukdışı yapılmasına karşıdır. İstanbul basınının büyük peşinde koşanı, iktidar gücünü muhalifleri aleyhinde kullananı gelenlere yavaşla anlamında dürüst olmayan belediye bölümü de İttihatçıların tasfiyesini alkışlar. yok mudur? Vardır... Ne var ki vatan sevgileri de tamdır. selektör yapması ahlaki midir? başkanlarından yaka silktiklerini İttihatçıları sürüp iktidara geçen İtilafçıların İttihatçılardan Önce Tevfik Paşa ardından Damat Ferit Paşa hükümetlerince Uyarılacaklarına inanan şoförler ve sonunda dürüst olduğu farkı nedir? İtilafçılar da iktidar gücünü muhalefeti sindirmek uygulanan tasfiye ve tasfiye işlemiyle gelen karalama uyarı olmadığında hızlı gidip izlenimini veren bir aday için kullanmıştır. İtilafçılar, Milli Mücadele süresince yani dört kampanyaları Milli Mücadele açısından önemlidir. Çünkü kazaya neden olabilirler. adayı bulduklarını söylemişti. yılı aşkın süre Türk milletine değil emperyalistlerin sözünü İttihatçılar karalanırken Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Aklı ve ahlakı kıt bazı kişiler Eşraftan birkaç kişi gidip bu sahiplenmiş, Türk zaferleri kazanılınca emperyalistlerin mücadelesi de İttihatçılığın devamı olmakla suçlanacaktır. yangın merdivenlerine eşya kişiyle görüşmüşler. Görüşme elçiliğine sığınmış ve onların vapurlarıyla ülkelerine veda depoluyorlar veya bu boşluğu sonrasında izlenimlerini İTTİHATÇILAR NASIL CEZALANDIRILDI? etmiştir. ebeveyn odasına katıp giyinme soranlara olumsuz cevap Aslında Tevfik Paşa hükümeti kurulduğunda İttihat ve Sözün özü İttihat ve Terakki-Hürriyet ve İtilaf arasındaki odası haline getiriyorlar. vermişler, “Bu iyi başkan olmaz, Terakki Partisi fiilen yoktur. 1-4 Kasım 1918 günü kendisini siyasi çekişme Türkiye’ye intikam hissini miras bırakmıştır. Bu Toplum pozitif bilime önem fazla dürüst” demişler. Demek feshetmiş, Teceddüt adıyla örgütlenmiş, mal varlığı da bu yeni mirastan her dönem zarar gören de Türk milleti olmamış mıdır? verip akıllanmadıkça ve ahlaka ki halkımız fazla dürüst değil örgütlenmeye geçmiştir. 11 Kasım’da Tevfik Paşa sadrazam önem verip dürüst olmadıkça bir miktar dürüst başkan arıyor. Kaynakça olur. “Padişah kabinesi” olarak anılan hükümeti güvenoyu felaketlerden kurtulamayız. Son Bünyamin Kocaoğlu, Mütarekede İttihatçılık-İttihat ve Terakki Sanırım son büyük depremde alır ve düğmeye basar. 10 Aralık 1918 günü İttihat ve Terakki Partisinin Dağılması, Temel Yayınları, İstanbul, 2006, s. 198-216. bir örnek: Erzin’in belediye başkanı fazla genel merkezinde araştırma başlatılır. 21 Aralık 1918’de Neşe Özden, “Ahmet Tevfik Paşa (Okday) (1845-1936)”, Atatürk Ben ve ortağın okulumuzu dürüst olduğu için hatır gönül Vahdettin Mebusan Meclisi’ni kapatır. Gerekçe “zorunlu siyasi Ansiklopedisi. yeni bir binaya taşımıştık, dinlemedi, usulsüz ruhsat binada yangın merdiveni yoktu, vermedi, bu yüzden Erzin’de BERRIN KARADENIZ dışarıya eklemek istedik. tek bir bina yıkılmadı. Gerek v Hakikat Öncesi Yapacak firmanın istediği iktidara gerekse muhalefete berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr serlerinde okuduğu kitaplar, izlediği parayı çok bulunca indirim talep mensup bölgedeki diğer belediye Efilmlerden ilham alan ve Ayşegül ettik. Firma yetkilisi, “İndirim başkanları ise kısmen dürüst İzer’in sergisi “Hakikat Öncesi-Pre- yapamayız, fakat size bir iyilik Kültür rotası oldukları için on binlerce kişi Truth” Red Rouge Art Galeri’de yapabiliriz” dedi. Nasıl bir öldü. Konserden tiyatroya, sinemadan sergiye, sanatseverlerle buluşuyor. Sergi 22 iyilik yapacaklarını sorduğumuz Şubat’a kadar görülebilir. kültür sanat dünyasında SON YANGIN da ise “Dışarıya portatif bir Bu yazıda amacım Kartalkaya yangın merdiveni koyarız, siz öne çıkan etkinlikler… yangınında kimin suçlu denetimden onay alınca da v ‘Barda’ tiyatro olduğunu tartışmak değildir. bu merdiveni alıp götürürüz” Bu hukukçuların işidir. (Yanan dedi. Kanımız dondu, beynimiz sahnesinde Kartalkaya Oteli’nin kapısında zonkladı, önerilerini reddettik. erdar Akar’ın 2007 yapımı Turizm Bakanlığı’na bağlıdır İnsanları bu tür ahlaksız teklifler Skült film “Barda”, Serhat yazıyordu, değerlendirme yapmayacak şekilde nasıl Yiğit tarafından tiyatroya hukukçulara aittir.) Amacım eğitebileceğimizi biz eğitimciler, v Meşher’de yeni sergi uyarlandı. Işıl Kasapoğlu’nun bundan sonraki yangınlarda psikologlar ve felsefeciler eşher, 16. yüzyıldan yönetmenliğini v Pera Müzesi Ludus devletin ne tür düzenlemeler birlikte düşünmeliyiz. Galiba Mgünümüze farklı zamanlarda üstlendiği yapacağı ve önlemler alacağı böylesine bir eğitim için ÇEDES Ensemble’ı ağırlıyor ve çeşitli edebi türlerde üretilmiş oyun, “Suç ve konusu üzerinde düşünmek, uygun adres değildir. İstanbul temsillerini odağına şiddet bireysel una ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, alan “Hikâye İstanbul’da mi, toplumsal Sklasik müziğin güncel yorumcularını konuk geçiyor” başlıklı sergiye ev mı” sorusuna ettiği Pera Klasikleri konserlerinde bu ay İmtiyaz Sahibi: 2 ŞUBAT 2025 SAYI: 1817 sahipliği yapıyor. Ömer Koç odaklanıyor. CUMHURİYET VAKFI adına Ludus Ensemble’ı ağırlıyor. Banu Selin Aşan, n Yayın Koordinatörü ALEV COŞKUN Koleksiyonu’ndan yaklaşık Deniz Çakır Eylül Umay Taş, Filip Kowalski ve Çağlayan DENİZ ÜLKÜTEKİN Genel Yayın Yönetmeni 300 kitabın merkezde olduğu ve Tardu Flordun’un başrollerini n Reklam Genel Müdürü Çetin’den oluşan topluluk, Schubert’in MİNE ESEN EVSUN SİNEM ALKAN Sorumlu Müdür seçkide elyazmaları, nadir ilk paylaştığı tek perdelik oyun, 7 eserlerinden oluşan bir seçkiyi seslendirecek. pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr BETÜL BERİŞE baskılar, imzalı kitaplara farklı Şubat’ta Lütfi Kırdar Anadolu Konser, 8 Şubat’ta Pera Müzesi’nde Kesişen Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. kaynaklardan gravür, resim, film, Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: Oditoryumu’nda ilk kez Dünyalar: Elçiler ve Ressamlar sergisinin yer No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@ afiş gibi çeşitli yapıtlar yer alıyor. Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın seyirciyle buluşacak. cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 aldığı salonda düzenlenecek. n i ç i a y n ü D KÖPRÜBAŞI