Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
19 OCAK 2025
2
ABD
Editörd En
tarihinin en
büyük felaketleri
n son ne
arasında yerini alan
zaman
Los Angeles’taki orman
düşüncelerin
içinde
yangınları iklim krizinin
E
yıkıcı etkilerini bir kez
boğulmadığınız bir
daha gözler önüne
an geçirdiniz? Belki
serdi.
gün içinde pek dikkat
etmiyorsunuz ama
sürekli bir şeyler
hakkında düşünerek
yaşıyorsunuz.
Geçmiş, gelecek,
keşkeler, olasılıklar,
görevler, istekler,
kaygılar...
Tüm bunlardan
bir anlığına, birkaç
Yangınlar
saniyeliğine kurtulmak
DAir EsEL
bile epey çaba gerektiren
FLor A
bir eylem.
HHH
Acaba doğamız mı
böyle yoksa günümüz
artık daha
bizi böyle bir bilişsel
duruma koşulluyor?
Bu elbette nörologların
yanıtlayabileceği bir
AYÇA
soru.
CEYLAN
Ancak “Düşünüyorum
yakın
öyleyse varım” pek
ayca_ceylan
çoğunuzun duyduğu
bir cümle. Descartes’ın
varlık felsefesine ilişkin
BD’nin Kaliforniya eyaletinin alıyor. İklim değişikliği nedeniyle de dünyanın
yaptığı bu önerme
Los Angeles kentinde 7 Ocak’ta birçok bölgesinde biyoçeşitliliğin korunması,
elbette günlük bilişsel başlayan yıkıcı orman yangınları bölgenin maddi ve manevi refahı için ekosistem
tüm dünyanın gündeminde. restorasyonu çalışmaları yapılmakta.
durumumuzdan çok
A Çeşitli medya organlarında Orman yangınlarının yaygın nedenleri
varoluşsal bir tartışmaya
influencer yayınlarına kadar herkesin merak ettiği arasında yer alan yıldırım, kundaklama ve
yönelikti.
soru ise “Yangın neden çıktı”? Bazıları için ise elektrik hatları ise yangının çıkış nedeninin olası
HHH
diğer bir ifadeyle “Yangını kim çıkardı”? Bu senaryoları dahilinde uzmanlarca araştırılmaya
Ancak sözün çağları
sorunun yanıtı her ne ise yaşamsal değer taşıyor. devam ediyor. Yıldırım bazı yangın bilimcilere
atlayarak bugüne
Olası senaryolara geçmeden uzun yıllardır orman göre elenen nedenler arasında. Çünkü bölge,
gelmesini sağlayan
yangının başladığı hafta fırtınalı havalardan
yangınları özelinde yapılan bir söylemden ne
gücü, anlamını da
uzaktı. Kundaklama ile ilgili NBC News’te yer
kadar rahatsız olduğumu belirtmek istiyorum. Bu
aynı güçle yanında alan bir haberde açıklamalarda bulunan Los
satırları yazarken birçok ulusal ve uluslararası
getirmemiş olabilir. yayında can kaybının 24’e ulaştığı haberini Angeles itfaiye departman›nın eski tabur şefi
okudum. Can sadece insan türüne ilişkin olan bir Rick Crawford, “Yangının başladığı araziye
Dahası bireye gün
kavram değil tüm türleri de içine alan bir söylem erişilemez, engebeli arazi diyoruz. Kundakçılar
boyu çalışma ve gün
olmalı. Sırf insanı merkezine alan düşünce genellikle patika başlangıcından 500 fit uzaklaşıp
boyu düşünme görevi
biçimlerinin dünyamızı ne duruma getirdiğini ağaçların ve çalıların arasından geçip yangın
veren aynı zamanda
hep beraber deneyimliyoruz. Asıl olan şu: Los çıkarıp kaçmazlar” dedi. Emekli federal kolluk
sık sık kahve içmesini
kuvvetleri kundaklama soruşturmacısı Scott
Angeles yangınlarında yüz binlerce can kaybı
öğütleyen çağdaşlaşma
Fischer, “Dışarı çıkıp yangın çıkarmak için bir
oldu.
teorisi “düşünmeme”
kundakçı çetesine ihtiyacınız yok çünkü doğa
İnsan ile beraber ağaç türleri, kuşlar, geyikler,
eylemini insanlık için
sizin için bunu hallediyor” diyerek yangınların
kedigiller, tavşanlar, kirpiler ve nice tür canından
sorumlusun insan kaynaklı iklim değişikliği
bir seçenek olmaktan ve evinden oldu, bir kısmı ise yaralandı. Medya
olduğunu ifade etti. Palisades yangınından sonra
kuruluşları insan kaynaklı iklim değişikliği
çıkarmış olabilir.
en büyük yıkıma neden olan Eaton yangını ile
sonucu olan kayıpları dile getirirken daha farklı
HHH
ilgili ise bölge ve aşırı rüzgârları düşününce
bütünsel bir dil kullanmalı diye düşünüyorum.
Düşündüğümüzde
elektrik tellerinin birbirine çarpmasıyla da
Siz değerli okuyucuların çok iyi bildiği gibi dilde
yaşıyorsak aynı
olabileceğine ilişkin senaryolar mevcut ve şuan
değişmeyen herhangi bir hareket planı davranış
zamanda düşünerek
araştırma sürecinde.
değişikliğine geçemeden başarısız olur.
güvende olabilir ve
Yangının olası neden senaryolarındaki bir
İklim değişikliği
kaygılarımızı belli YErli halk suçlandı
yanıt ise her birimizi yakından ilgilendiriyor.
Olası senaryolar hakkında bana kalırsa en
ölçüde giderirken İklim değişikliği kaynaklı dünyada yaşanan
ve orman
ilginç görüş olan bir yorumla başlıyorum. Fox
aşırı hava olayları yangın gibi üzücü olayları
arzularımızı da belli
News’teki The Five programı sunucusu ve
yoğun bir şekilde tetikleyebilir. ABD de
ölçüde tatmin edilmiş
muhafazakâr siyasi yorumcu Jesse Watters,
dünyanın birçok ülkesi gibi olağanüstü kurak bir
yangınları
bulabiliriz belki.
yerli kabilelerinin talep ettiği barajların
dönemden geçerken bu ölçekte yıkıcı yangınları
Ancak siz yine de
UNEP ve Gr ID-Arendal tarafından 2022 yılında
kaldırılmasını Kaliforniya’daki orman yangını
deneyimlemeleri ana nedenin ne olduğunu
birkaç saniyeliğine
yayımlanan bir rapora göre, iklim değişikliği ve
krizine bağlayarak Vali Gavin Newsom’un
ortaya koyuyor aslına bakarsanız. ABD Çevre
arazi kullanımındaki değişikliğin orman yangınlarını
düşüncesizlik halini bir
dört barajı, Kızılderililer -birkaç somonu
Koruma Ajansı’nın (EPA) İklim değişikliği
daha sık ve yoğun hale getirmesi, küresel çapta
deneyimleyin derim.
kurtarmak için- kendisine bunu yapmasını
göstergeleri: Orman yangınları analizine göre
aşırı yangınların 2030’a kadar yüzde 14’e, 2050’nin
Belki sonrasında
söylediği için kaldırdığını belirterek yangından
ABD’de her yıl çıkan orman yangınlarının
sonuna kadar yüzde 30’a ve yüzyılın sonuna
düşünceler daha berrak
yerli toplulukları sorumlu tuttu. Native News yaktığı alanların kapsamı 1980’lerden bu yana
kadar yüzde 50’ye kadar artması bekleniyor.
biçimde önünüze Online’da bunu okuduğumda epey şaşırdım artmış gibi görünüyor. National Interagency
o rman Yangını Gibi Yayılma: o lağanüstü
çünkü ABD tarihi yerli halklara yapılan Fire Center verilerine göre en büyük alanların Manzara Yangınlarının Artan Tehdidi adlı
düşecektir.
rapor, daha önce orman yangınlarından
zulümleri de barındıran bir tarih. Klamath yakıldığı 10 yılın tamamı 2004’ten sonra oldu.
etkilenmemiş Arktik ve diğer
dE niz Ülk Üt Ekin Nehri ekosisteminin uzun zamandır planlanan Buna 2015 ve 2020’deki zirve yıllar da dahil.
bölgeler için bile yüksek bir
restorasyonunun bir parçası olan bu barajlar, Bu dönem, ülke çapında kayıtlara geçen en sıcak
deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr
risk tespit ediyor.
yangın bölgesinin yüzlerce mil kuzeyinde yer yılların çoğuyla aynı zamana denk geliyor.
Orada olmak
bu büyü bozulur. Yaşlı Adam vefat kurduğu özdeşlik hali, ikincisi ise bir nasıl algıladığının ifşası olarak kendisidir.” **
Bireyin kendiliğini hatırlaması
eder ve ölümüyle adamın mirasını imkân olarak kendilik hali. Oscar Wilde da aynı şeyi söylüyor:
Birinci cennetten, özdeşlik halinden
takip eden avukatlar ortaya çıkıp “Duyguyla yapılmış her portre ressamın
ve bunun farkında olması süreci
kovulma, özdeşliğin olumsuzlanması,
Chance’e evi boşaltmasını söylerler.
portresidir, resmi yapılanın değil.”
oldukça yoğun ve zorlayıcı olabilir.
Serüven böylece başlamış olur. “ümit ve korku sarmalında savrulma”,
Sanatçı her sanat yapma eyleminde kendinde
başka bir ifadeyle yabancılaşma olarak
olma (orada olma) deneyimi yaşar ve aynı
CEnn Ett En kovulmak
görülse de kendilik haline yani ikinci
hance”, Polonyalı yazar
zamanda sanat yapıtı aracılığıyla bize de orada
Oğuz Haşlakoğlu, Chance’in
cennete olanak sağlayan bir durumdur.
Kozinski’nin 1971 yılında
olma haline yönelik bir söz söylemiş olur.
AYşE ACAr
evden kovulmasını bir tür cennetten
Chance’in yanında artık Yaşlı Adam
yayımlanan ünlü romanı
Kendiliğe ilişkin bu deneyim, Platon
kovulmaya benzetir ve şöyle der:
ve onun sağladığı güvenlikli bahçe
“Orada Olmak”ın baş
dağarcığına uygun bir biçimde söyleyecek
“Ne var ki bahçedeki hayatını ve
“C kahramanıdır. Annesi yoktur ancak o bu vesileyle ilk kez kendi olma
olursak kendiliğin, “alethia” (gizli olanın
bahçıvanlık tecrübesini geride bırakmayıp bir
doğum sırasında ölen babasının kim olduğu olanağı elde etmiştir.
açığa çıkarılması) aracılığıyla “anamnesise”
ruh hali olarak hep kendisinde barındırdığı için,
Haşlakoğlu, “orada olmak” ifadesini “önce
bilinmeyen bu talihsiz kişi yaşamı boyunca
(hatırlama) tabi tutulmasıdır. Hatırlama
bir dizi olay sonucunda, geçmiş ve gelecek
ve sonra içermeyen bir ruh hali” olarak
“Yaşlı Adam” isimli emekli bir avukatın
yoluyla gizli olanın açığa çıkarılması en
arasına sıkışmış bir korku ve ümit sarmalında
tanımlar. Bu durum yalın, saf bir zihin
yanında yaşamış, tüm gereksinimleri onun
çarpıcı şekilde sanat yapma eyleminde
savrulan insanın, bu yüzden her şeyi karmaşık
durumuna gönderme yapar. Yalınlıktan
tarafından karşılanmış ve onun evinde
deneyimleniyor olsa da aslında insanın tüm
hale getirerek kendi kendisini cennetten
bahçıvanlık yapmıştır. önce içine düşülen karmaşanın hayati önem
yapıp etmelerinde açığa çıkan şey odur.
kovduğunu görmemizi sağlar. Bu ise temel
Okuma yazma bilmeyen Chance dış taşıdığını aklımızda tutarak konunun daha
Kendilik mütemadiyen “orada olan”dır, bize
sorunumuzu açıklar: Orada olamamak.” (*)
dünyayla temas kuran biri değildir. Bahçeyle iyi anlaşılması için dikkatimizi sanat yapma
düşen şey yalnızca bunun hatırlanmasıdır.
ilgilenmek dışında yaptığı tek şey televizyon Haşlakoğlu’nun okumasında Chance’in faaliyetine verebiliriz.
izlemektir. Dünya onun için televizyonda olamadığı orası “kendilik” olarak karşımıza Ressam Utku Dervent: “Yaptığı her resim,
çıkar. Bu okumadan hareketle cennetin iki yer, dünyayla tüm ilişkileri aracılığıyla, ressamın
izlediği diyaloglardan ibarettir. Aslında
* Haşlakoğlu, Sanatın Ruh Hali; Orada Olmak
iki uğrak olduğu da rahatlıkla söylenebilir. İlki
Chance’in yaşamı çoğumuzun gıpta edeceği kendisiyle karşılaşması olarak, bir otoportredir.
(makale)
büyülü bir yalınlıktadır ancak ne var ki bir gün Chance’in geride bıraktığı bahçe, bahçe ile Çünkü ressamın yapıtında resmettiği dünyayı ** Utku Dervent, Her Resim Bir Otoportredir