Katalog

22 EKİM 2023 2 Editörd En ir konuda fanatikçe Açıkça söyleyelim: taraf tutmak hoş karşılanmaz ancak taraf olmak B genelde olumsuz görülen bir durum değildir. Oysa çağdaş insanın iki büyük takıntısı vardır, nesnel suyumuz bitiyor ve tutarlı olmak. İkisini de farklı alanlarda farklı tanık oldu. Azalma tarihsel dalgalanmaların çok biçimlerde kendisi için övünç, Buharlaşma olağandışı seviyede, ötesindeydi. Yalnızca bir yıl içinde, 2021’den karşısındaki için yergi kaynağı nehir sularındaki azalma kritik 2022’ye kadar İsviçre buzul buz hacminde yüzde olarak kullanan çok sayıda eşikte, kuraklıktan etkilenenlerin 6.2’lik bir düşüş yaşadı. Bu durum Avrupa’nın kişiyi örnek gösterebiliriz. büyük nehirlerinin su akışını etkiledi. Tutarlılık ve taraf olmak sayısı milyonları buluyor. Dünyanın u Avrupa’daki birçok nehir, aşırı sıcak hava arasında örtülü bir ilişki vardır. dört bir yanındaki su krizinin dalgası ve kuraklık nedeniyle su kaybetti. 2022 Çünkü tarafını belli eden yazında Ren, Loire, Tuna ve Po nehirlerindeki birisinin ilerleyen bir zamanda korkunç sonuçları raporlara yansıdı. su seviyeleri kritik eşiğe indi. tarafını değiştirmesi hiç hoş görülen bir durum değildir. üresel ölçekte ay bazında sıcaklık tÜ m dÜnya Etkil Endi Kişi bunun nedenlerini rekorları kırılıyor, küresel kaynama Şiddetli kuraklık Amerika Birleşik Devletleri, ayrıntılı bir biçimde açıklasa çağı başladı deniliyor, kuraklık bir Avrupa, Orta Doğu, La Plata Havzası ve Afrika bile eski tarafgirleri tarafından yandan, ölümcül seller diğer yandan. Boynuzu’nun da aralarında bulunduğu geniş farklı örtük amaç ve güdüler KTüm bu iklim hasar ve kayıpları bir bölgeyi etkiledi. Çin’deki Yangtze Nehri edindiği yönünde suçlanır. elbette hepimizi kötümser hissettiriyor. Kötümser havzası ciddi bir kuraklıkla karşı karşıya kalırken HHH senaryoyu değiştirmek için çevre ile ilgili bilgi Pakistan’ın İndus Nehri havzası aşırı sellere Aslında nesnel davranmaya sahibi olmak birincil adım. Tam da bu nedenle sahne oldu. Pakistan’da 2022’de olağanüstü çalışmak da biraz böyledir kişisel gözlemlerimize ek olarak bilimsel temeli yağışlı muson döneminde oluşan selde 33 ve tamamen nesnel olmaya olan raporlar iklim krizini anlamamız ve bu milyondan fazla insan olumsuz etkilendi. çabalamak büyük ölçüde konuda harekete geçmek adına adım atmaya karar 1700’den fazla kişi yaşamını yitirdi ve 30 milyar beyhudedir. Bunu mesleği vermemiz konusunda destekleyici oluyor. ABD doları kayıp yaşandı. korunması için çalışan bölümü BM Su’ya göre gazetecilik olanlar iyi bilir. Bir Geçtiğimiz günlerde Dünya Meteoroloji ise 3.6 milyar insan yılda en az bir ay yeterli konuyu, durumu, oluşu, kişiyi, 36 milyon kişi kuraklık kurbanı Örgütü (WMO) tarafından yayımlanan suya erişemiyor ve bu sayının 2050 yılına kurumu tamamen nesnel Afrika’nın bir bölümü yoğun bir kuraklık “Küresel Su Kaynaklarının Durumu Raporu kadar 5 milyarın üzerine çıkması bekleniyor. biçimde değerlendirmek, o ana yaşarken bir bölümünde ölümcül seller görüldü. 2022” iklim değişikliği ve insan faaliyetleri 273 istasyondan elde edilen verilere dayanarak kadar olagelen öyküsü içinden Kıtada Ekim 2022’de en az 36.1 milyon sonucunda gezegenimizdeki hidrolojik döngünün hazırlanan raporda şu başlıklar öne çıkıyor: tüm duygusal kısmı çıkarıp kişi şiddetli kuraklıktan olumsuz etkilendi. dengesizleştiğini ortaya koyuyor. Rapor, tatlı tamamen saf enformasyonu Kuraklıktan etkilenen bölgelerde 4.9 milyon su kaynaklarının daha iyi buHarlaşma anormal s Eviy EdE almayı gerektirir. çocuk akut yetersiz beslenmeyle karşı karşıya anlaşılması gerektiğini u Küresel su toplama alanlarının yüzde Da lseeir Ne yazık ki günümüzde bu kaldı. Çocukların 2.2 milyonu Etiyopya’da, 884 vurguluyor ve temel bir 50’sinden fazlası ve rezervuarlar normal Far durum pek de böyle değil. bin 500’ü Kenya’da ve 1.8 milyonu Somali’deydi. politika değişikliği -aşırı koşullardan sapmalar gösterdi; bunların Çünkü günümüz çağdaş Aralık 2022 itibarıyla bu bölgede 24 milyon koşulları etkili bir şekilde çoğunluğu normalden daha kuruydu. zamanların donuk, tamamen insan ciddi su kıtlığıyla da karşı karşıya kaldı. yönetmek için gelişmiş u Toprak nemi ve buharlaşma konusunda olgulara odaklanmış ve Nijerya’da ve Nijer’de geçen yılın ekim ayında izleme, veri paylaşımı, 2022 yılı boyunca anormallikler kaydedildi. duyguları göz ardı edebilen aşırı yağışlar nedeniyle oluşan sel felaketinde sınır ötesi işbirliği ve artan Örneğin, Avrupa’da buharlaşmada artış ve gerçek tanımını reddediyor. ise toplam 759’dan fazla kişi hayatını kaybetti. yatırımlar- çağrısında toprakta azalma yaşandı. Doğrusu nedir? Aslında bunu Nijer’de buna bağlı ekonomik kayıp 4.2 milyar bulunuyor. Birleşmiş u 2022’de Avrupa Alpleri eşi benzeri en iyi okuyucu bilir. ABD dolarına ulaştı. Milletler’in su kaynaklarının görülmemiş düzeyde buzul kütlesi kaybına HHH a YÇa Donuk, acı, hiçbir tat veya Ce Yl a N esans barındırmayan, sıkıcı gerçek mi sizi tatmin eder, yoksa yankı odalarınızda sizin ayca_ceylan için düzenlenmiş sürümü mü? Olasılıkla ilkini tercih ettiğinizi söyleyeceksiniz ama size yansıyanlar genelde ikincisinden ibaret. İşin vahim tarafı çıplak gerçeği yankı odalarından yükselen sesin kakofonisi içinde duyabilmek de artık pek kolay değil. Hepinize iyi pazarlar. dEniz ÜlkÜt Ekin deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr Geldik tüm ebeveynlerin korktuğu yaş aralığına. Anne-baba jargonuna ‘korkunç iki’ olarak giren bu döneme bir bakış atalım İki yaş sendromu ve varoluş sorunları kalan bir annenin öyküsünü duydu bu kulaklar. dört saat üst üste uyuyabilmek bir lüks olduğu kondurdum. Göğsüne Satürn, göbeğine Ay, bir zay yakında iki yaşına girecek. Doğumundan beri Evet bildiğiniz iğne iplikle simit dikmek... için uykularımı Uzay dışındaki bir şeye kolay ayağına Güneş, bir ayağına Dünya. Tulumuna duyduklarımızla, korka korka İki yaş sendromunun evrimsel açıklamasının kolay kaçırtmıyorum. yapıştırdığım her hayali etikette de “Fişuuu, beklediğimiz iki yaş sendromu anneyi kendinden soğutmak olduğunu iddia fişuu” diye ses çıkarıyordum. Gülümsemeye Hayal d Ünyası g Enişliyor Ukapıyı çalmış açmamızı bekliyor eden bir yazı bile okudum. Anne böylece âşık başlamıştı. Biraz gıdıklanıyordu da tabii. Sonra Uzay çok nadir bir iki vaka dışında neyse olmalı, hatta olduğu çocuğundan uzaklaşarak yeniden çocuk “Hadi yıldızları sen koy, bir sürü yıldız koy” ki henüz büyük krizler yaşamadı. Krizler beklemekten sıkılıp yapmak için hazır hale gelecekmiş… dedim. Tulumun boş yeri kalmayacak kadar zor olsa da bir yandan bilincinin gelişmesi eşikten içeri bile “Fişu fişu” diye yıldız koydu. Astronotlar, iyi yanları da var bebe 101 öylesine büyüleyici ki… Hiç beklemediğim sızmış olabilir. meteorlar, teleskoplar… Gelmiş geçmiş en Kulağa çok korkunç geliyor biliyorum ama bulmacaları çözmeye, bir şeyleri hayal etmeye, Eyvah! desenli tulumu yaptık o gece hayalimizde. ebeveynler için pek eğlenceli olmasa da bu kendi kendine kurduğu “miş gibi oyunlarıyla” Çocukların doğal Sonra da kolayca uyudu. Deneyimle öğrendiğim aşama aslında harika bir süreç. Yeni yeni (pretend play) saatlerce oynamaya başladı. Yani gelişim sürecinin bir şu ki uyku ve yemek zamanlarına yenidoğan yürümeye ve konuşmaya başladıkları bu süreçte bu sürecin getirileri öyle güzel ki “korkunç parçası olan iki yaş zamanlarındakinin yarısı kadar bile özen çocuklar sınırları deneyerek bağımsızlıklarını iki”nin tüm korkunçluğunu bir hamlede siler sendromu (Terrible göstererek iki yaş sendromu az hasarla savunmayı ve isteklerini nasıl karşılarındakine atar. Üstelik dönüp baktığımda o krizlerin de two - korkunç iki), atlatılabilir gibi. ileteceklerini öğreniyorlar, kısaca kendilerini tatilde uykusuz kaldığı veya çok yorulduğu bebeklerde genelde keşfediyorlar. Uzmanlar iki yaş sendromunun dönemlere denk geldiğini fark ettim ve 18 ay ile 36 ay arası yÜ r ÜmEy E başlayan çocuk temel nedeninin bebeklik döneminden çıkan benim de çok yorgun olduğum zamanlara… Dai D başlayan bir aşama Bebeklikten çocukluğa geçiş dönemini çocuğun bir birey olduğunun, bir Olasılıkla ben de idare etmeyi pek ve inatlaşma. Hızlı Çi anlatmak için kullanılan “Toddler”ın tam “ben” olduğunun farkına varmasında becerememiştim. Zaten sonradan ruh hali değişiklikleri, Türkçe karşılığı yürümeye başlayan çocuk. görüyorlar. Bu açıdan bakıldığında ben de dinlenmişsem pek çok öfke nöbetleri, Yeni yürüyen bebek doğal olarak keşif alanını iki yaş sendromuna “İlk varoluş krizin eşiğinden döndüğümüzü her şeye “Hayır” kendi başına genişletebilir. Bu da öncesinde problemleri” desek yanlış olmaz gördüm. Örneğin bir gece kuşlu demek ve kuralları görmezden gelmek gibi her an bir başkasına (bakım verenine) bağımlı sanırım. Zaten o “ben”lik uyku tulumunu giymek için meydan okuyan davranışlarla karakterize olan bebeğin “kendi” olarak ilk hareketleri sorusunun bir kez ayırdına vardın tutturmuştu. Aynısının düz ediliyor. Yumurtasını soyduğunuz için, bir yapmasını ve “kendi” olmayı keşfetmesini mı bir ömür çıkılmıyor içinden. rengini giymişti o sırada ve kuşlu balığın kuyruğunu çizerken kırmızı değil de sağlar. Bu nedenle çocuklar bu süreçte Kulübe hoş geldin oğlum… 40 olan kirlideydi. Tam ağlamaya yeşil boya kalemini elinize aldığınız için, bedenlerini ve davranışlarını kontrol etmeyi simidini bölüp de verdiğiniz için ve bunun gibi yaşıma yaklaştım “Ben kimim, başlamıştı ki üzerindeki düz öğrenirler. Ebeveynlere ise çocuklara sınırlar birçok nedenden ötürü çocuk bir anda krize ben nerede başlıyorum ve nerede renk tuluma istediği deseni sayesinde kararlı bir şekilde ve nazikçe girip topuklarını yere vura vura ağlamaya bitiyorum, bir başkası nasıl kafamızda koyabileceğimizi rehberlik etmek düşüyor. Ebeveynler için başlayabiliyor. Hatta bu kriz anlarında, kuzu kendine ‘ben’ diyebilir ve söyledim. “Bu tuluma ne ne kadar zor olsa da bir çocuk bu aşamayı gibi diye bildiğiniz çocukların bile vurmak, nasıl ben olabilir” gibi sorular koyalım” diye sorduğumda bir ısırmak, tırmalamak gibi fiziksel şiddet içeren hâlâ bazı geceler uykularımı anda ağlamayı kesti. Sessizliği başarıyla geçtiğinde özerklik ve öz değer davranışlar sergiledikleri de görülebiliyor. kaçırıyor. Daha doğrusu fırsat bilip “Hadi roket koyalım” kazanıyor. Sıkın dişinizi ve olabildiğince Öyle ki böldüğü simidi geri dikmek zorunda Uzay’dan önce kaçırıyordu. Artık dedim. Koluna hayali bir roket keyfini çıkarın. Ben öyle yapacağım. eleb lş lo