Katalog

22 MAYIS 2022 5 Ergenekon’a Büyülü farklı bir bakış fenerin Jung’un yeniden doğuş arketiplerine güzel bir örnek olan Göktürk Destanı kişisel doğum hikâyemle benim için daha çocukken bilinçsizce, ilgi alanı olmuştu. Nedenini ise kırklı yaşlarımda anladım. estanlar, iki: Dünyaya açılan grubun yazının bu- önünde bir dişi kurt vardır. Ka- lunmasın- nımca buradaki dişi kurdu ba- dan önceki sit bir anaerkil dönemi sembolü Ddönemlere olarak yorumlayamayız. Asena Feri ait çok önemli toplumsal motifi dişiye, kadına verilen de- Cansel bilgiler taşır. Üstelik onla- ğerin somut göstergesidir. Dişi rı inceledikçe katman kat- kurdu, bir erkek olan komutan man yeni anlamlar çıkar Börteçin izlemektedir. 1974-80 yılları arasında Türk sinemasına hâkim Pro F. dr. ortaya. Bu yazıda Ergene- Üç: Börteçin komutandır, li- olan seks furyası şu günlerde Erşan Kuneri dizisi Üst Ün kon Destanı’na, alışılmı- derdir ancak tek adam değildir, dökmen şın dışında farklı bir gözle ile tekrar gündeme geldi. Kuneri, erotik filmlerle demir dağı yönetimindeki in- bakmaya çalışacağız. sanlar keşfetmişler ve eritmiş- özdeşleşmişken, kariyerini yeniden inşa etmeye çalışan lerdir. Börteçin, her şeyden anlayan, her ergenekon destanı bir yönetmendi. Peki, dönemin kadın oyuncuları? işi kendi başına yapan bir kişi değildir. Göktürklerin yeniden türeyişlerini ko- Buradaki yeniden doğuş bir ekip işidir. Çoğunun ikinci bir şansı bile olmadı. nu edinen bu destan kanımca, küçük öl- çüde gerçek bir temele dayansa da ağır- annem ve ergenekon enüz televizyonların evlerin baş Kayabaş gibi erkek oyunculara büyük para- lıklı olarak bir efsane niteliğindedir, Çocukluğumdan beri Ergenekon lar teklif ediliyordu. Hatta Gazanfer Özcan, köşesine kurulmadığı; umudun, Jung’un yeniden doğuş arketipine güzel Destanı’na büyük bir ilgi ve sevgi duy- aşkın, hüznün, beyazperdeden Rüştü Asyalı gibi güçlü karakter oyuncular bir örnektir. dum. Psikolog olduktan sonra herhangi bile yaşadıkları ekonomik güçlükler nede- kalplere yansıdığı yıllardı. Gün- Destana göre düşmanlarından kaçan bir şeye büyük bir öfke veya sevgi duy- H ler öncesinden sokaklarda yan- niyle bu tür filmlerde rol aldı. az sayıda Göktürk, dağlar arasındaki ge- manın altında bir psikolojik neden bu- kılanırdı kahkahadan kırıp geçiren ya da gözle- niş bir alana sığınır. Zamanla burada lunduğunu anladım. Ben Ergenekon’a Peki, ya kadınlar? ri yaşartan filmlerin hikâyeleri. Bilet kuyruğuna çoğalırlar, coğrafyaya sığmaz olurlar. niçin bu kadar ilgi duyuyordum? Her dönem gibi o dönemde de kadının girmeden hazır edilirdi mendiller. Konu komşu, Çevre yüksek dağlarla kaplıdır, bölge- Bir edebiyat öğretmeni olan annem kurdu yine hemcinsleriydi. Arkasında güç- çoluk çocuk gidilen sinemalar en büyük eğlence- ye girdikleri noktayı unutmuşlardır. An- benden önce ablama hamile kalmış. An- simay lü yapımcı erkeklerin olduğu “dört yaprak- siydi halkın, ta ki 70’li yılların ortalarına kadar. ne karnına benzeyen bu kapalı yerden cak Erzurum’daki jinekoloğu sezaryen g özener lı yonca”, yıldızı parlayan diğer kadınların Keskin bakışlı jönlerin; “masum”, güzel ka- çıkmak, adeta yeniden doğmak isterler. yapmakta geciktiği için ablacığım anne önünü kesiyor, Yeşilçam’da yer bulmakta dınların afişlerinin yanı başına asılan erotik film Bir demirci, dağın içinde bir demir yı- simay.gozener@ karnında boğulmuş, ölmüş. Annem ba- zorlanan isimler, erkeklerin kapı- afişleri Yeşilçam ile sadık izleyicisi arasına giri- ğını keşfeder, yetmiş körükle besledik- cumhuriyet.com.tr na hamile kalınca İstanbul’a, Prof. Dr. sında kuyruk oluşturdukları sine- verdi. Hiç yaşanmamışçasına unutulmaya çalışı- leri bir ateş yakıp bu demiri eritirler, or- Ziya Üstün’e gitmişler. Bu hekim de ma duvarlarını süsleyen afişlerde lan; kimine göre “araya ‘parça’ giren” kimine gö- taya çıkan dar tünelden geçerek dünya- normal doğumu bekliyormuş ancak ha- boy gösteriyordu. Yeşilçam’ın re de “karanlık” yıllar Cem Yılmaz’ın ya açılırlar. mileliğinin son gününde hareketlerim “masum kızları”ndan Ar- yazıp yönettiği “Erşan Kuneri” adlı di- Açılan tünel yüklü bir devenin geçe- azalınca annem, “Ziya Hocam bu da bo- zu Okay, Mine Mutlu, Yeşim zisiyle gün yüzüne çıktı. Dizi, eski ero- bileceği büyüklükteydi. Gruba dişi kurt ğulacak, hemen sezaryen yapın” demiş Yükselen tabiri caizse “sokak- tik filmleri yönetmeni Erşan Kuneri’nin Asena yol gösteriyordu, arkasından li- ve ben dünyaya gelmişim. taki adamlar” için soyunma- hapisten çıktıktan sonra farklı türlerde der Börteçin geliyordu. Göktürkler on- Küçükken bana anlatılan dünyaya ge- ya başlamıştı. Kısa süre sonra filmler çekmesini anlatıyor. Pek çok ya- ları izleyerek dünyaya açıldılar. liş hikâyem ile Ergenekon Destanı ara- bu isimlere Zerrin Egeliler, pımcı, yönetmen, oyuncu gibi dönemin sında bilinçli olarak herhangi bir iliş- Feri Cansel, Melek Güngör, ergenekon ne anlatıyor? üzerine sünger çeken Kuneri’nin derdi ye- ki kurmamıştım. Ancak sanırım bilin- Seher Şeniz de eklendi. Ki- Rüya benzeri bir yaşam gerçeği olan ni türler denemek ve biraz da para kazan- çaltımda bu iki olayı ilişkilendirmişim. mi “iyi” paralar kazansa da erkek bu destan bir efsanedir, Orta Asya’da mak. Kuneri’nin hikâyesinin yanı sıra sektö- Ablam Ergenekon’dan çıkamamıştı an- sömürüsünün en önemli halkasını böyle bir mekân yoktur. Ancak destan rün sorunlarına da değinen ve sinema cami- cak annemin rehberliği, Ziya Hoca’nın oluşturan kadınlar toplum tarafın- bize, Göktürkler hakkında ilginç bilgiler asının büyük eleştirilerine maruz kalan diziy- ve ekibinin gayretiyle ben çıkabildim. dan dışlanıyordu. iletmektedir. Söz konusu destanın satır le birlikte “Türk Erotik Sineması”nın kapıları- Kırk yaşlarımda fark ettiğim kadarıy- Sinema yazarı Murat Tolga Şen, aralarına baktığımızda, alışageldiğimiz nı aralıyoruz. la Ergenekon’a ilgim bu yüzdendir. An- dönemin düzenini şu sözleriyle anla- iletilerin dışında bazı iletiler bulabilece- Altmışların sonlarında artık televizyon pek nem, benim Ergenekon’umdur, annem tıyor: “Yapımcılar, oyuncuların çoğu, ğimiz kanısındayım. Şöyle sıralayalım: çok eve girmiş, bu teknolojiden henüz nasip- benim “Asena”mdır. seyredenlerin neredeyse tamamı erkekti Bir: Demir tüneli, bilim insanı gibi göz- lenemeyenler ise yolu komşularının kapısı- Ve bir de şu: Eğer ablam doğsaymış ama enkazın altında kadınlar kaldı. Bu lem yapan, araştıran bir demirci bulmuş- nı çalmakta bulmuştu. Üniversitelerde boy- ben doğmayacakmışım. O doğmadı, ben filmlerde oynayan erkeklere “oyuncu” tur. Tüneli, bir şaman, bir kâhin, bir astro- kotlar, taranan kahvehaneler, sokağa çık- doğdum. Galiba bu yüzden kendimi ona denmeye devam edildi ama kadınlara log bulmamıştır. Bilimin yarısı deney ise ma yasakları derken halk kamusal alana ya- karşı derinden derine suçlu ve borçlu “fahişe” gözüyle bakıldı. Beyazperde- bir yarısı da akılcı gözlem yapmaktır. So- bancılaşmıştı. Buna bir de Yeşilçam’ın bir- hissediyorum. Kadın haklarını güçlü bir de de olsa sevişen bir kadın, ahlaksızdı. nuçta Göktürkleri içinde bulundukları sı- birini tekrar eden filmleri eklenince sine- şekilde savunmamın nedenlerinden biri- Onlar da utandılar. Hepsi başka bir ya- kıntıdan bilimsel görüş kurtarmıştır. ma için sancılı dönem başladı. Avrupalı si- si belki de bu suçluluk duygusudur. şam kurma çabasına girdi.” nemacılar için özgürlük rüzgârının estiği Evet, bu kadınların bir kısmı geçmiş- 70’lerden etkilenen Türk sinemacılar, sek- lerini hafızalarından silemeseler bile ta- törü canlandırmanın yolunu İtalyan tarzı mamen inkâr ettiler, bir kısmı da erken erotik komedisinde buldular. Tiyatro kö- yaşta hayatlarından vazgeçtiler ya da ge- kenli Aydemir Akbaş, Hadi Çaman, Ser- çirildiler, tıpkı Feri Cansel gibi. met Serdengeçti, Ali Poyrazoğlu, Bülent Zerrin Egeliler Feri’li yıllar Kıbrıslı bir ailenin kızı olan Feri, 13’ün- de evlendirilmişti. Çocuk gelin olan Cansel, aralarında vatandaşı olduğu İngiltere’yi arkasında bıra- kıp Türkiye’ye geldi. Dansözlük de yaptı striptiz de... 64 senesiydi, güzelliği ve “silikonlu göğüsleri” sinema ca- kadın yok! miasında dikkatleri çekmişti. İlk olarak Nedim Otyam’ın alkın çoğunluğunun müslüman olduğu bir ülke- yönettiği “Kan ve Gurur” isimli filmde rol aldı. Teklifler H de, üstelik iktidarın ortaklarından birinin milli se- gelmeye başlamıştı Feri’ye. Başrollerini Sadri Alışık’la lamet Partisi olduğu ortamda bir seks furyası yaşan- Filiz Akın’ın paylaştığı “Bekar Odası”; Ekrem Bora ve dı. aile sinemaları, erotik film oynatan sinemalara; s-i Selda Alkor’un oynadığı “Evlat Uğruna” gibi filmlerde nema seyircisi erkek seyirciye dönüştü. mesela Beh- yer aldı. Kariyerinin zirvesine ise Yılmaz Güney’in “Bir çet nacar’ın “Parçala Behçet” filmini konya’da bir cu- Çirkin Adam” filmiyle çıktı. Film, Altın Portakal’dan ma namazından sonraki seanslarda binlerce kişi izledi. üç ödülle dönerken, Feri Cansel’in ödülü ise “aşk” ol- kadının cinselliğinden utandığı bir toplumda, erkekler du. “Allah’a şükür hayallerim gerçek oldu, aradığım er- için seks komedileri yapıldı. kadın vücudu üzerinden keği buldum” dediği Güney’le ilişkisinin hüsranla son- her tür sömürü yapılırken faturası yine kadınlara çıka- lanacağını bilmiyordu. Bir yandan Türk vatandaşı olma- rıldı. Filmlerin asıl sorumlusu yapımcılar, yönetmenler- dığı için çalışma izninde sıkıntı yaşıyor bir yandan da fi- di ve aralarında bir tek kadın bile yoktu. güranlıktan aldığı parayla zorluk çekiyordu. Sektöre de hayata da veda eşilçam’da arkasında güçlü “erkek” olma- yan tüm kadınlar gibi, tutunamayan Cansel kendini erotik filmlerin içinde buldu. 74 yı - Y lında “Ah Deme Oh De” ile başladığı serü- ven, “Hasan Almaz Basan Alır”, “Beş Da- kikada Beşiktaş”, “Kasımpaşalı Emmanuel” ile de- vam etti. Erkek izleyiciden kazanılan paraların yine erkeklere pay edildiği düzende “parasız” kalan Can- sel, gazinolarda şarkı söylemeye başladı. Bir işadamı- nın oğluyla evlenmişti. Ancak mutluluğu fazla sür- medi... 70’lerin sonuna gelinmişti. Erotik sinema ko- mediden pornoya dönüşmüştü. Geçmişinden kaçma- sa da hayatını sahnelerden kazanmayı tercih eden Cansel, konser için gittiği İzmir’de âşık olduğu Me- lih Ük’le yaşamaya başladı. Cansel ile Ük’ün inişli çı- kışlı ilişkileri 1 Eylül 1983’te sonsuza kadar nokta- landı. Çıkan tartışma Cansel’in hayatına mal olmuş- tu. “Aşk kurbanı” kadınlar listesine adı yazılmıştı. 12 Eylül Darbesi’yle sona eren “seks furyası”nın günahı kadınlara yüklendi. Tıpkı Türk sinemasında yok sa- Sevgilisi Melih Ük tara- yılan, cinsellik üzerinden erkekleri ilahlaştıran döne- fından öldürülen Feri min “kayıp” kabul edildiği gibi kadın oyuncuların da kaybolmasında toplumun ikiyüzlülüğü yadsınamaz. Cansel’in cenazesinden. buğulu kadınları Mine Mutlu