Katalog

Enstitülü bir yazardan 'Türkiye 'de İleri A tılımlar ve Köy Enstitüleri' KÖY ENSTİTÜLERİ BİBLİYOGRAFYASI 1 4 hastmın Köy temelinde bir inceleme PMdZE TÜKKOAUI UMUn Türkiye'de tleri Atılımlar ve Koy Enstitüleri / Bekir Semerci / 430 s. Genel Dağıtım: Özgür Yayın Dağıtım 16.000 TL. TURKİYEDE Yüksck Köy Enstitüsü'ne gittiğiİLERİ ATILIMLAR VE mizde, (1944) bizden önceki 2. ve 3. KÖY ENSTİTULERİ sınıflar, öğrenciden çok "Dil Tarih"teki doçentleri andıran genç adamlardı. Orta ve yüksek kısımda bırçok çevirgenlik görevi alıyorlar, bakanlık stajına koşuyorlar, bir yandan da koltuklarında kitaplar durmadan okuyorlar, araştırıyorlar, bizi de aralarına alarık yurt ve diiny» sorunlarını tartışıyorlardı. Bekir Semerci o "doçent yapılı" ağabeylerdendi. Semerci'nin kitabı, (oktan kapatıldığı halde her 17 nisanda kuruluju kutlanan Köy Enstitiileri'ni, eğitimde bıçak kemiğe dayandığı ju günlerde yeniden ele alan, ilgiyle, ibretle okunacak özgün bir iirün. Yalnız Köy Enstitüleri değil, kendi deyimiyle "Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde Türkiye'yi gclişmiş ülkeler duzeyine çıkarmaya çalıjanlarla, azgeîişmiş ülkeler arasında koyanların öyküsüdür anlatılanlar." Araştırmada, kaynaklann çarpıcı bölümlcrinin ve kişilerin özgün anlatımlarının gerekli yerlere ustaca yerleştirilmiş olması, dönemin olayları ve kişileriyle yüz yüze getiriyor bizi. Böylece, kaynaktan bilgilcnmc yanında, tartıjmaya katılma, kiji ve dönemlerle hesaplajma olanağı buluyoruz. Bu saptamalar gösteriyor ki, ülkemizde Genç Osman'dan bu yana birçok ilerici yurtsever devlet adamı ve değcrli aydın, toplum yararına yapmak istedikleri yenilikler nedeniyle gerici karşı güçlerce yok edilmeye çalışılmış, edilmiş ve atılımları engellenmiştir. Bekir Semerci'nin gerek Köy Enstitüleri ile ilgili, gereksc ülkenin kalkınması, köylünün değişmesi yönünde oldukça zengin bir birikimi var doğal olarak. Nasıl olmasın ki, enstitülerde her zaman çalışmaların ön safında yer alarak kana kana aydınlanmış, kendini ve çevreyi değiştirerek kazanımlar edinmiş, bunları köyler yararına kullanmasının yolunu yöntemini öğrenmiş, bir "atıhmcı" olarak göreve hazırlanmıştır. Köy Enstitüleri'nin kapatıldığı dönemleri okurken, baştaki saptamalara ncden gerek duyulduğu daha iyi anlasılıyor. Her jey çok iyi giderken, okuryazarlık 10 yıl sonra vüzde yüze çıkacakken, köye gidecek öeretmen, ebe, sağiıkçı, tarımcı vb. kısa yoldan hazırlanırken, köylere bazı alışkanlıklar girmeye başlamışken; enstitüler bölge köyleri için birer merkez durumuna gelmekte iken; aynı geçmiş dönemlerde olduğu gıbı gerıcı ve çıkarcı güçler bu atılımı da boğmak için harekete geçmişler ve amaçlarına ulaşmışlardır. Bu kurumlarla ve toprak reformuyla ilgili yüksek düzeydeki tartışmalar, Meclii tutanaklarında acık seçik görünüyor akıyla "kara"sıyla. Zikzaklı bir kijiliği olan eski asker ve o zamanki yeni Meclis Başkanı Kâzım Karabekir Paşa, daha yasa çıkarken karşıdır bu kurumlara. O, Doğu'da görevliyken kurduğu kendi "yetim okullarının" hayranıdır. Ama tsmet Paşa döneminde kapaulmıştır. Acısını çıkaracaktır. Zaten temelde görüş aynlıkları vardır, Meclisteki toprak ağalarından, mirietvekillerinden yandaşlar çoktur. Her zaman olduğu gibi ilerici kesimin çabalan yine yetersiz kalmıştır ne yazık ki. Kitapta bu dönemle ilgili oldukça acı ve düşündürücü Ağanaoğlu Halit: Köy Eıutitüleri Yolunda, 1949 Apaydın Talip: Karanlıgm Kuvveti (Köy Enstitüsü Yıllan, 1967) Arman Hürrem: Piramıdin TabanıKöy EnstitUleri ve Tonguç, Anılar I, 1969, ikinci cilt, 1990. Balkır Edip: Yeni Hızla Köye Doğru, 1939 Eski Bir öğretmenin Anıları I, 1968 Ejjitımde İki Anıt: YücelTonguç 1%9 Dıpten Gelen Ses, Arifiye Köy Enstitüsü, 1974 Bajaran Mehmet: Tonguç YoluDevrimci Eğitim, 1974, Nisan Haritası (Köy Ensticüleri Destanı) Varlık Yayınları 1960, Memetçik Memet, Okar Yayınları 1978 Sabahattin Eyuboğlu ve Köy Enstitüleri Yakınlarına Mektuplarıyla) 1990 Sis Dağının Bajında Borana Bak Borana (şiir) 1990 özgürlesme Eylemi: Köy Enstitüleri 1990 Bayır Ferit Öguz: Köyün Gücü, 1971 Bayrak Mehmet: Koy Enstitülü Yazarlar ve Ozanlar 1978, (büyük boy 600 s.) Bulut Reccp: Nisandaki Günesler (S0. Yılında Köy EnstitUleri, 1990) Candogan Galip: İvriz Köy Enstitüsü'ndeki öğrencililk Yıllanm 1990 Cimi Mehmet: Tonguç BabaÜlkeyi Kucaklayan Adam, 1990 Çardak Muttalip: Karanlıktan Aydınlığa Doğru Bir Eğitimcinin YaşamıDaglar Lütfi: Üüziçi Köy Enstitüsü ve Sonrası Kimi Anılarım 1990 Demir Mustafa: Köy Enstitüleri ve Solcutuk 1959 Emiralioglu Mehmet: 17 Mantan Doğdu 17 Nisan (brojür) 1962 Sabahattin Eyuboğlu: Köy Enstitüleri Üzerine, 1979, Cem Yayınevi Fay Kırby: Türkıye'de Köy EnstitüleriKolombiya Üniversitesi'nde yapılmış doktora teziİmece Yayınları, 1962 Gcdikoglu Şevket: Niçin Eğitmen Kursları ve Köy Enstitüleri, 1949 Evreleri. Getirdikleri ve Yankılarıyla Köy Enstitüleri, 1971 Güner I.Safa: Köy Enstitüleri Hatıraları, 1967 lnan M.Rauf: Bir Ömrün Öyküsü: 2, Köy Enstitüleri vc Sonrası 1988 Kolçak Sabri: İlköğretimin Tcmel Davaları, 1947 Köklügiller Ahmet: Tonguç Baba (yaşamöyküsüçocuklar için) Makal Mahmut: 17 Nisan 1959 Yeditepe Yayınları Köy Enstitüleri ve ötesi (anılarbelgeler) 1979 Özkucur Abdullah: Öğretmen Olacağım (anılar) 1980 Köy Enstitüleri Destanı, Öğretmen Yayınları 1985. Köy Enstitüleri Destanı II, Hasanaoğlan Yüksck Köy Enstitüsö 1990. Soysal Emin: Kızılçullu Köy Enstitüsü Sistemi, 1940 Köy Enstitüleri Tarihçesi ve Kızılçullu Köy Enstitüsü 1943. Kızılçullu Köy Enstitüsü Sıstcmi II, 1944. İlköğretim Olayları ve Köy Emtitüleri, 1945. Semcrci Bekir: Türkıye'de İlcri Atılımlar ve Köy Enstitüleri, 1990. Tahir Kemal: Bozkırdaki Çekırdek (roman), 1967. Tekben Şerif: Canlandırılacak Koy Yolunda, Akçadağ Köy Enstitüsü Matbaası, 1947. Neden Köy Enstitüleri, TMGT Gençlik Yayınları, 1962. Tonguç Engm: Devrim Açısından Köy Enstitüleri ve Tonguç, Ant Yayınları. 1969 Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları, Çağdas Yayınevi Umut Yolu, Sergi Yayınevi 1984. Tonguç l.Hakkı: Köyde Eğıtım 1938. Köy Enstitülerinde Eğitim ve Öğretim İlkeleri (brosür) 1943, İlköğretim Kavramı, Remzı Kıtabevı, 1946. Canlandırılacak Köy (Genisletılmiş 2. baskı) İ947. Tütengil Cavit Orhan: Köy Enstitüleri Üzerine Düşünceler, 1948 Yalman Ahmet Emin: Yarınki Türkıye'ye Seyahat, Rem7İ Kitabevi, 1944 Yalçın Osman: Bir Eğitimcinin Anıları. Yüce Ali: Şeytanisun (Roman) Milliyet Yayınları, 1974 Tonguç'a Kitap: (Eyuboğlu baskanlığında) İmecc Yayınları 1961 Köy Enstitüleri I: (M.tğitim Bakanhğı), 1940 Köy Enstitüleri II: (M.Fğıtim Bakanlığı), 1944 Köy Enstitüleri Uvgulamasından Çıkan Sonuçlar (Bildiri) Hürrem Arman, Cevaı Geray, Ceyhun A.Kansu, Devrimci Eğitim Şurası, 1968 Köy Ennitüleri, Kurulus.unun 36. Yılında (Yeni Toplum Özcl sayı 300v) ornekler var. bunlardan bırı Yüksek Köy Enstitüsü çıkışlıların en çalıskanlarından birçoğunun askerlikte " e r " ya da "erbaş" çıkarılması. Semerci, sanki kendisi değilmiş gibi bir olgunluk içinde anlatıyor nasıl er çıkarıldıklarını. Er olmak için torpil arayan bugunün gençleri, 1947'lerde gençlerin subavlık nakkının elindçn alınmasının ne demeğe geldiğini koıay anlayamazlar. Üstelik suçlamalar, sonrasında izlenme de vardır. Konya'da bir gecekondu ilkokuluna 5. vnıf öğreımeni olmujtur günün birinde. Öğrcnci ikcn bize felsefe'anlatan, "yeni dünyayı" "insanlığın kurtuluşunu" tanıtan Semerci bu görevi asla küçümsemez. Hetnen kojar yeni okuluna. Ama okul delik deşik ve pistir. Öğrencileri için bir iş dersi düzenleyip hiç olmazsa kendi sınıfını temizlemek isteğine okul müdürü karşı çıkar. Biraz sonra üç mütettiş gelir, "öğrencilere iş yaptıracağın ihbar edildi" diyerek. 27 Mayıs soluk alma döneminde, Manisa Halk Eğitim Müdürü olur. Tüm köylere yönelik amaçlarını, üç yoksul pilot köyde gerçeklcştirmeye çalışır. Bu görevdeyken, "Şümuliü Planlama" ekibi içinde Israil'e gönderilir. Orada rehberi M.Armoni, "bölge plancılıöı" diye sisinerek anlatırken ülkesi adına kahırlanır haklı olarak. Bu planın Türkiye koşullarına göre olanı yıllar önce Köy Enstitüleri sistemi içinde geliştirilmiştir çünkü. En sonunda imamhatip okulu öğretmenidir. Sanki Köy Enstitüleri yerine bu okulların açıldığının kannıdır bu atama. Semerci'nin 430 sayfalık kitabı oldukça yoğundur. Bu yoğunluk, halkına, ülkesine hizmet vermek isteyen, ama sürekli alt görevlerde tutularak bu hizmeıi engellenmiş bilinçli bir aydının dolup taşan birikimidir. Araştırmacıların, üniversitelilerin, öğretmenlerin, köylülerın, özellikle ülkenin geleceği için parmak kaldıranların yararlanacağı bir ürün. D S A Y F A C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 10 11