Katalog

28 OCAK 2013 PAZARTESİ SAYFA SAĞLIK 5 Organ nakli ve bağışı İle ilgili merak edilenler Türkiye’de her yıl yüzlerce kişi kronik organ yetmezliği nedeniyle hayatını kaybediyor. Organ yetmezliğinin en etkili tedavisi ise organ nakli. Ancak halk arasında yaygın yanlış inanışlar ve bilinçsiz uygulamalar, hastaların hayati tehlike ile karşı karşıya kalmasına neden olabiliyor Memorial Antalya Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmet Turan Aydın OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) ırt ağrıları, gece krampları ve kolayca yaşanan kemik kırıkları… Bunlar vücutta kemiklerin yoğunluğunu kaybetmesi ve yapısının bozulması anlamına gelen “Osteoporoz”un yani halk arasında bilinen adı ile kemik erimesinin en bilinen belirtileri. Osteoporoz sadece yaşlılarda değil her yaş grubunda görülerek yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşürebiliyor. Osteoporoz kemikleri kolay kırılabilir hale getirir Osteoporoz menopoz sonrası kadınlarda ve yaşlılarda sık görüldüğü gibi doğuştan gelen osteoporoz vakalarına da rastlanmaktadır. Osteoporozda, kemik yoğunluğunun azalması ve kemiğin iç yapısının bozulmasına bağlı olarak kemikler kolay kırılabilir hale gelmektedir. Özellikle menopoz sonrasında düşme, ayak incinmesi gibi küçük travmalarla vücudun belli bölgelerinde kırıklar oluşabilmektedir. Omurga, kalça kemiği ve el bileği bu kırıkların en yoğun görüldüğü bölgelerdir. Hastalığın teşhisi ise, genellikle bu kırıkların oluşmasından sonra konulabilmektedir. Sırt, bel, gezici eklem ağrıları ve gece krampları varsa… Osteoporozda önemli olan kırık oluşmadan teşhisin konulmasıdır. Hastalar çoğunlukla sırt, bel, gezici eklem ağrıları ve gece kramp şikayetleri ile doktora başvururlar. Sırt omurgasının bittiği yer ile bel omurgasının başladığı yerde oluşan ağrı osteoporozun en belirgin işaretidir ve düz bir zemine dayandıklarında ağrı hemen geçer. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülüyor Kemik kütlesini artıracak önlemler osteoporoz riskinden korunmada çok önemlidir. Doğumumuzdan itibaren kütlemiz sürekli artmaktadır ve 35 yaşına gelen kadar bu artış devam etmektedir. Kemik ağırlığımız ve yoğunluğumuz 35 yaşında en yüksek seviyeye ulaşmaktadır. Bu yaştan sonra kemik kütlemiz azalmaya başlamaktadır. Bu yüzden 35 yaşına kadar aldığımız önlemler kemik kütlemizi artırmada en yüksek fayda sağlayacaktır. Kemik kütlemizin oluşmasında yaş, cinsiyet, ırksal farklılıklar, aktivite düzeyi ve coğrafi faktörlerin büyük etkisi vardır. Erkekler kadınlara oranla daha fazla kemik kütlesine sahiptir. Kadınlardaki menopoz faktörü de göz önüne alındığında osteoporoza kadınlarda erkeklerden 10 kat daha fazla rastlanmaktadır. Zencilerin kemik kütlesinin daha fazla olması ırksal faktörlerin de kemik kütlesi oluşumunda etkili olduğunu göstermektedir. Osteoporoz hastalarının dikkat etmesi gerekenler şöyle sıralanabilir: Beslenmenize dikkat edin. Osteoporozla mücadele anne karnında başlar. Hamilelikte yeterli kalsiyum ve D vitamini alımı bu açıdan önemlidir. Düzenli egzersiz yapın. Çocukluktan itibaren düzenli egzersiz kemiklerin kuvvetlenmesini sağlayacaktır. Yüzmek, yürüyüş ve bisiklete binmek yaşlılar için güvenli sporlardır. Bol bol güneşlenin. Kemiklerin gelişiminde D vitamininin yeri büyüktür. Sigara ve alkol tüketmeyin. Sigara ve alkol tüketimi kemiklerin yoğunluğunun azalmasına neden olmaktadır. Yaşlılar için düşmeye yönelik önlemler alın. Osteoporoz olan yaşlılar, en ufak bir takılmada kemikleri kırılabilir. Bu yüzden onlar için özel önlemler alınmalıdır. Yaşadıkları ortamı aydınlatmak, takılıp düşebilecekleri eşyaları ortalıktan kaldırmak gerekir. Evde beslenen küçük hayvanlar da tehlike oluşturabilir. Öncelikle kemik mineral yoğunluk ölçümü yapılmalı! Belirtiler görüldüğü andan itibaren uzman yardımı alınması önemlidir. Tedavi için öncelikle “Dexa” dediğimiz bir yöntem ile kemik mineral yoğunluk ölçümü uygulanmaktadır. Osteoporoz genellikle ilaçla tedavi edilir. Tedavinin temel amacı kemiğin erimesine neden olan hücrelerin çalışmalarını durdurmak veya kemiği yapan hücrelerin çalışmasını artırmak esasına dayanmaktadır. Bazen bu tedavilerin sadece biri bazen kombine olarak ikisi aynı anda uygulanır. Ancak her iki tedavi şeklinde de tedavi D vitamini ve kalsiyum takviyesi ile desteklenir. M emorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Başkanı Prof. Dr. Münci Kalayoğlu, organ nakli ve bağışı ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı. Organ nakli, kronik organ yetmezliği olan hastalara yapılmaktadır. Bu hastalar organ bulunamadığı takdirde hayatını kaybetme riski ile Organ nakli ve bağışı karşı karşıyadır. Böbrek için yaş sınırı var mıdır? hastalarının diyaliz saOrgan naklinde ve bağıyesinde yaşamaları şında yaş sınırı bulunmamümkünse de bu yamaktadır. Hayati riski olan şam, makinaya bağlı gealıcılar için her yaşta ve çen zor zamandır. Bu dukoşuldaki organları kulrumdaki hastalarda yaşam lanabilmek mümsüresi belirgin ölçüde kısakün olabilir. lır. Organ naklinde ise hastalar sağlıklı birey olarak yaşamlarını sürdürebilirler. Türkiye’de yaklaşık 70 bin kişi yaşamını sağlıklı şekilde sürdürebilmek için organ nakline ihtiyaç duymakta. Ancak günümüzde bağışın az olması nedeni ile organ nakilleri kadavradan yani hayatını kaybetmiş kişilerden değil canlıdan canlıya gerçekleşmekte. Rakamlara bakıldığında Türkiye canlıdan nakillerde Avrupa birincisi, kadavra da ise sonuncu durumdadır. Organ bağışında toplumsal farkındalığın oluşturulması ve kadavradan nakillerin artması önemlidir. Organları bağışlanan kişinin cenazesinin bütünlüğü bozulur mu? Kadavradan organ çıkarma işlemi herhangi bir canlı ameliyatı kadar özenle yapılır. Organlar çıkarıldıktan sonra mümkünse estetik dikişlerle dikilerek, kadavranın zarar görmemesine özen gösterilir. O bedenler organların kıymetini çok iyi bilen hekimler için kutsaldır büyük bir saygıyı hak etmektedir. S Canlıdan Canlıdan canlıya canlıya nakillerde nakillerde Canlıdan Canlıdan canlıya canlıya nakillerde nakillerde verici verici için için herhangi herhangi bir bir hayati hayatirisk risk verici vericiiçin içinherhangi herhangibir birhayati hayati risk risk var varmıdır? mıdır? var var mıdır? mıdır? Canlı Canlıorgan organvericileri vericilerioldukoldukoldukCanlı Canlı organ organ vericileri vericileri oldukça ça detaylı detaylı bir bir test test sürecine sürecine tabi tabi ça ça detaylı detaylı bir bir test test sürecine sürecine tabi tabi tutulur. tutulur. Burada Burada tıbbi tıbbi tahlil tahlil ve ve inBurada tutulur. tutulur.Burada Buradatıbbi tıbbitahlil tahlilve veininincelemelerin celemelerinardından ardındanbirçok birçokhehecelemelerin celemelerin ardından ardından birçok birçok hehe kimin kimin değerlendirmesi değerlendirmesi söz söz kokokimin kimin değerlendirmesi değerlendirmesi söz söz kokonusudur. nusudur. Tüm Tüm sonuçların sonuçların olumolumnusudur. nusudur.Tüm Tümsonuçların sonuçlarınolumolumlu luçıkması çıkmasıhalinde halindeve vehekimlerin hekimlerin lu lu çıkması çıkması halinde halinde ve ve hekimlerin hekimlerin değerlendirmeleri değerlendirmeleri sonucunda sonucunda değerlendirmeleri sonucunda değerlendirmeleri sonucunda vericiliğine vericiliğineengel engelbir birdurum durumtestesengel vericiliğine vericiliğine engel bir bir durum durum testespit edilmediği takdirde kişi organ pit edilmediği takdirde kişi organ pit edilmediği takdirde kişi organ vericisi vericisi vericisiolabilmektedir. olabilmektedir. olabilmektedir. ve akraba olmayanların organ bağış istekleri, her ilde Sağlık Bakanlığı Etik Kurul’u tarafından değerlendirilir. Etik Kurul’un uygun gördüğü organ nakilleri, sağlık kuruluşları tarafından gerçekleştirilir. Bağışlanan organlar para ile başkasına satılabilir mi? Bağışlanmış organlar üzerinden herhangi bir maddi çıkar elde edilemez. Bir insan hayatını kaybettikten sonra organları bağışlandığında bir koordinasyon sistemi devreye girmektedir. Bu sistem gereğince organlar Sağlık Bakanlığı’nın Bölge Koordinasyon Merkezi (BKM) ve oradan da Ulusal Koordinasyon Merkezi’ne (UKM) bildirilir. Organların merkezlere dağıtımı bu bildirimler sonucunda belirlenir. Organ nakli ile ilgili kanunlara göre, kişinin dördüncü dereceye kadar olan yakınları organ bağışlayabilirler. Daha uzak akrabalar ANİ KALP ÖLÜMLERİNİ ÖNLEYİN iç beklenmedik bir anda gerçekleşen ani kardiyak ölümler, erkeklerde tüm ölümlerin yüzde 21’i, kadınlarda ise yüzde 14,5’ini oluşturmaktadır. Bu durumun en önemli nedeni, koroner kalp hastalıklarıdır. ABD’de yılda 300 bin kişi hayatını ani kardiyak ölüm nedeniyle kaybederken, bu rakam Türkiye için 200 bin kişi gibi önemli bir çoğunluğu kapsamakta. Kalp hastalıklarına zemin hazırlayan risk faktörlerini taşıyan, özellikle genetik yatkınlığı olan her yaştan birey için tehlike oluşturan ani kardiyak yani kalp ölümlerinin önüne geçmek içinse genel yaşam şeklinin yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Memorial Antalya Hastanesi Kardiyoloji Bölümü’den Uz. Dr. Hakan Hasdemir “Ani kalp ölümleri” hakkında bilgi verdi. Koroner arterde en önemli neden Belirtilerin aniden başlamasından sonraki bir saat içinde bilinç kaybı ile beraber kalbe bağlı doğal ölümlerin, “Ani kardiyak ölümler” olarak tanımlandığını söyleyen Hasdemir, “Ne zaman ve ne şekilde ölüme yol açacağı bilinmeyen kalp hastalığı olan kişilerin de ansızın hayatlarını kaybetmeleri, ‘Ani kardiyak ölüm’ tanımı içinde yer almaktadır” dedi. Erişkinlerde ani kalp ölümlerinin en önemli nedeninin koroner arter hastalı H Düzenli kalp kontrolü şart! asdemir, asdemir, hastalığı riskiasdemir, kalp hastalığı riskiasdemir, asdemir,kalp kalp hastalığı hastalığıriskiriskiriskini ni belirleyen belirleyen testlerle ilgili ni belirleyen testlerle ilgili ilgili ni ni belirleyen belirleyen testlerle şunları şunları söyledi: söyledi: “Fizik “Fizik muamuaşunları söyledi: “Fizik muaşunları şunları söyledi: söyledi: “Fizik “Fizik muamuayene, yene, elektrokardiyografi, telekaryene, elektrokardiyografi, yene, yene, elektrokardiyografi, elektrokardiyografi, elektrokardiyografi, telekartelekartelekardiyogarfi, diyogarfi, ekokardiyografi, ekokardiyografi, kan diyogarfi, ekokardiyografi, kan kodiyogarfi, diyogarfi,ekokardiyografi, ekokardiyografi,kan kokolesterol lesterol ve ve şeker düzeylerinin düzeylerinin ölçüölçülesterol ve şeker düzeylerinin lesterol lesterolve veşeker düzeylerininölçüölçümü mü ve ve efor efor risk risk faktörlerinin faktörlerinin tespiti mü ve efor tespiti mü müve veefor eforrisk riskfaktörlerinin faktörlerinintespiti için için yapılacak başlıca testler araiçin başlıca testler için için yapılacak yapılacak yapılacak başlıca başlıca başlıca testler testler testler araaraarasında. sında. Daha Daha ayrıntılı incelemeler sında. Daha ayrıntılı incelemeler sında. sında. Daha Daha ayrıntılı incelemeler için için başka başka testler testler yapılır” yapılır” dedi. dedi. Risk Risk için başka testler yapılır” Risk için içinbaşka başkatestler testleryapılır” yapılır”dedi. dedi.Risk Risk gruplarının gruplarının düzenli kalp kontrollerini gruplarının düzenli kalp kalp kontrollerini kontrollerini gruplarının gruplarınındüzenli yaptırmaları yaptırmaları gerektiğini vurgulayan yaptırmaları gerektiğini vurgulayan yaptırmaları yaptırmalarıgerektiğini gerektiğini gerektiğinivurgulayan vurgulayan vurgulayan Hasdemir, Hasdemir, “Doktor kontrolünde kontrolünde kulHasdemir, “Doktor Hasdemir, Hasdemir,“Doktor kontrolünde kontrolündekulkulkullanılan lanılan kolesterol kolesterol düşürücü düşürücü ilaçlar, ilaçlar, lanılan kolesterol lanılan lanılankolesterol kolesteroldüşürücü düşürücüilaçlar, ilaçlar, aspirin aspirin ve ve kalp kalp ritmini ritmini düzenleyen düzenleyen aspirin ve ritmini aspirin aspirin ve ve kalp kalp ritmini ritmini düzenleyen düzenleyen beta beta blokerler ani kalp ölümleri risblokerler ani ölümleri beta betablokerler blokerler blokerlerani ani anikalp kalp kalpölümleri ölümleri ölümleririsrisriskini kini azaltmakta önemlidir” dedi. dedi. kini azaltmakta önemlidir” dedi. kini kiniazaltmakta önemlidir” dedi. dedi. H Aşırı alkol tüketimi ani ölüm riskini artıyor amar sertliğine yol açan faktörlerin ani kardiyak ölümler için de geçerli olduğunu ifade eden Uz. Hasdemir, bu faktörler hakkında şu bilgileri verdi: “İleri yaş ve erkek cinsiyet, koroner arter hastalığı öyküsü, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, sigara kullanımı damar sertliğine neden olan önemli faktörlerdir. Kalp hastalığı bulunmayan kişilerde, hastalık belirtisi ve kalp krizi gelişmeden önce, ani ölüm riskini öngörmeye yönelik araştırmalar, kalp hızı artışı ve alkol tüketiminin de risk faktörleri arasında bulunduğunu belirtmekte. Genetik anormallikler sonucu veya tek gen hastalıklarına bağlı olarak da ani kardiyak ölümlerin gerçekleşebilir.” D ğı olduğunu ayrıca kalp kapak hastalıkları ve kalp kası hastalıklarının bu ölümlerin diğer sebepleri arasında gösterilebileceğini anlatan Uz. Dr. Hasdemir, ani kalp ölümlerinin yüzde 510 unda, kişide herhangi bir koroner arter hastalığı veya kalp yetmezliği hastalığına rastlanmadığını vurguladı. En fazla risk altında olanların, koroner arter hastalığı olan kişiler olduğunu dile getiren Uz. Dr. Hasdemir, “Kalp krizi geçirmiş, kalbinin sol karıncığında işlev bozukluğu ile beraber yaşamı tehdit eden boyutlarda ritm bozuklukları yaşayan kalp hastaları, ani kalp ölümleri açısından risk grubundadır. Birden fazla risk faktörü taşıyan, ancak bu anlamda hiçbir belirti vermeyen kişiler için de, ani kardiyak ölüm riski normalin üzerinde kabul edilmektedir” dedi. C MY B