Katalog

2 c 19 N SAN 2011 SALI 71. yılını kutlayan köy enstitülerinin aydınlanma meşalesini taşıyanlar yollarında ‘yılmadan’ yürüyor EGE’den SERDAR KIZIK I Baştarafı 1. Sayfa’da Karanlıktan aydınlığa... İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu)Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini güçlendirmek için kurulan köy enstitülerinin 71. yılı, çeşitli etkinliklerle kutlanırken, bu kurumun ülkemiz aydınlanmasında önemli rol oynadığı vurgulanıyor. 1940’lı yıllarda dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un yaktığı aydınlanma ateşinin peşine takılanlar, şimdinin eğitimin sistemine baktıkları zaman yakılan ateşin söndürülmeye çalışıldığını gördüklerini belirtiyorlar. Bu manzara karşısında büyük üzüntü yaşayan, ancak enstitülü olmanın haklı gururunu taşıyanlardan ve olup bitene sessiz kalmayanlardan biri de bu okulların ilk mezunlarından Kadri Gülhan. 40’larda İzmir Kızılçullu’da başlayan aydınlanma serüvenini, arbabama sözü geçecek indından yaşadığı ve tanıklık ettisanlara koşup izin alabilği olayları da 3 kitapta toplayan mek için ricada bulunGülhan, köy enstitüleri için kıdum. Maya tutmuştu. saca “İnsan beynini özgürleştiren İsteksiz de olsa oluru alkurumlardı” diyor. dım ya bu bile yetmişti baBir döneme damgasını vurmuş na. Zaten babam ilkokulu bir köy enstititülü olarak bile okuduğumu bilmedi. Gülhan’ın yazıGizliden gizleye okula gilarını, kitaplarıderdim. İnek çobanlığı nı okuyunca ya yapıp kazandığım parayı da onu dinleyinda okul harçlığı yaparce, onun okuma sü'nün ilk Kızılçullu Köy Enstitü dım” diyor. azmi, bilgi açlıGülhan, ‘Köy mezunlarından Kadri Bu öyle bir azimle ilkğı ve aydınlanma asıyla karanlık bir enstitülerinin kapatılm ış oldu’ diyor. okulu “gizli” okuyan, babilincine ulaşma lm geleceğin temelleri atı basından aldığı “yarım çabası gözlerden ağız” yanıtla ona enstitükaçmıyor. nün yolunu açaçak sınava girmek Bu istek o kadeğil elbette” diyor ve ekliyor: için Kavaklıdere köyünden sınava gidar güçlü ki, babasının onun daha kü“1940 yılında İzmir Kızılçullu receği Muğla’ya yaklaşık 8 saatlik çük yaşlarda biçtiği “bakırcı çırakparasız yatılı öğretmen okulunun bir yürüyüş yapıyor. Bu büyük yülığına” karşı enstitüyü seçme çabarüyüş ona enstitünün kapısını açıyor. ları, küçük bir çocuk için hiç de yaaçıldığını duydum. Benim okumamı Ardından onu “ilklerle” tanıştırabana atılacak uğraşlar değil. değil meslek sahibi olmamı isteyen cak Kızılçullu yolculuğu başlıyor. “Bu savaşım o yıllarda öyle kolay Seyahat sırasında ilk kez kamyona biniyor, ilk tren, en önemlisi de okula geldiğinde etrafı aydınlatan ve gözlerini kamaştıran ışık... Çatal, bıçak, cam bardak ve müzik sesleri... Öğretmenlerinin onlara yalnızca bilgiye giden yolda yardımcı olmadığını yeri geldiğinde arkadaş, ağabey, kardeş, anne, baba olduklarını da vurguluyor. Ezbercilik değil önemsemeye dayalı uzun ve nitelikli bir eğitimin ardından köy sağlık memuru olarak mezun olan Gülhan, yönünü köylere çeviriyor. Karkış, soğuksıcak demeden aldığı nitelikli eğitimin hakkını yalnızca insanları hastalıklardan korumak ya da iyileştirmek için kullanmıyor. Onları bilgiyle tanıştırıp henüz köylerine gelmeyen elektrik yüzünden karanlıkta oturanların yolunu aydınlatmaya başlıyor. Kapanış tarihi 1954’e kadar mezun olanların köylerdeki karanlığı yırtmaya çabaladıklarını anımsatan Gülhan şu tespitte bulunuyor: “Ne olduysa 54’te, bugünkü karanlığın temelini atacak adımlar atıldı ve kapatıldı enstitüler. Türkçe ezan Arapça'ya döndürüldü. Halk evlerini ardından köy enstitüleri kapatıldı. Karanlık bir geceleğin temelleri atılmış oldu.” Döneminde tüm baskı ve yıldırmalara karşın estitülü olmaktan vazgeçmeyen, kapatılmasına karşın yarım yüzyılı geçen zamanın ardından bile çalışmalarını sürdüren Gülhan, “İyi bir gecelek umudunu yitirmeyenlerdenim” diyerek noktayı şu sözlerle koyuyor: “Enstitülerin yetiştirdiği ve ülkemize serpiştirdiği çınar fidanlarından ve bundan duyduğu onur yüklü geçmişi omuzlarında taşıyan biriyim. Enstitünün bana verdiği kanıma, kemiklerime işlemiş özgür insan olma öğretinsini çocuklarımda görmenin ve daha aydınlık bir Türkiye için aynı yolun yolcusu olduğumuz görmenin haklı gururu içindeyim.” Kolpaçino Bomba 5 KAYBEDENLER KULÜ BÜ 11:00 BOMBA 13:15 15:15 17:15 B Y K 19:15 21:30 Tıbbiyeliler fuarda... 12:00 14:15 Ç INAR 16:30 19:00 21:15 12:15 14:30 16:45 19:00 21:15 16. TÜYAP İzmir Kitap Fuarı, özellikle gençlerin yoğun ilgisini çekiyor. Onlarca yayınevi, kitapları, yazar ve okurlarıyla buluşturken, çok sayıda demokratik kitle örgütü de kurdukları stantlarla yurttaşlara doğrudan ulaşıyor. Fuarın dikkat çekici yerlerinden biri de İzmir Tabip Odası'na ait. Stantta yoğun olarak, bugün başlayacak g(ö)revle ilgili bilgilendirme yapıyor. İzmir Tabip Odası Başkan Yardımcısı Ceyhun Balcı, uygulamaya konulan performans yasasının yarattığı sıkıntıları yurttaşlara duyurmaya çalıştıklarını vurguluyor. (Fotoğraf: METE KIZIK) İzmir’de kent kültürünün bir parçası olan TÜYAP Kitap Fuarı'ndaki tepkilere, eylemlere, yoğun özgürlük ve demokrasi tartışmalarına bakılırsa, sorular önemli. Çünkü memlekette kitap ve yazar, alışıldık algıların dışındadır artık. Örneğin... Tutuklu birçok yazar suçundan habersiz ama Başbakan, “gerekçeleri ve gerçekleri” bilir! Üstelik hüküm de keser; hapistekilerin yazar, gazeteci oldukları için değil, gizli örgüt üyeliğinden, bomba imalinden suçlu olduklarını söyler... Bu çetrefil sorunlardan, algılardan ötürü fuarın ana teması, “düşünce özgürlüğüdür...” Bundan ötürü açılış töreninde TÜYAP Genel Koordinatörü Deniz Kavukçuğlu ve diğer katılımcılar, Mustafa Balbay, Nedim Şener ve Ahmet Şık’a dayanışma duygularını iletir... Hey gidi hey, silah değil, bomba değil, kalem tuttuklarından ötürü hapiste daha birçok aydın, gazeteci ve yazar!.. Bazılarının tutuklulukları cezaya dönüşmüştür çoktan. Açılışta fuar kapısında polis panzerleri. Aynı fotoğraf karesinde kitap ve panzer. Öyle ya içerde raflardaki binlerce “bomba” patlarsa! Anladık ki KESK’in basın açıklaması için önlemmiş panzer! Bu manzara Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Metin Celal’e, 12 Eylül’de kitapların yanında silahlarla çekilen fotoğrafları anımsatmış. Fuarın bu yılki onur konuğu, şair yazar Refik Durbaş’ta da benzer esintiler. Demiş ki açılışta mikrofonlara: “...Acı çekmeyi zmir'de öğrendim. Şimdi de acı çekiyorum. Balbay kardeşim gibi. O iki yıldır hapisteyse ben de hapisteyim. 45 gündür hücredeyse ben de hücredeyim...” Hücreler ve gerçekler! TÜYAP’ın kendisi için şükran armağanı olarak hazırladığı kitabın başlığı, “Bir hayatın şiiri Refik Durbaş...” Orada, “Hücremde Ayışığı”nda diyor ki Durbaş: “... Zülmün adresi yoktur çünkü kurşuna karşı işliyorsa zaman adındır acının beslediği tomurcuk halkın hançerini bileyen kurban Yüzünde solarken korkunun akşamı zulmettin kuşluk vaktinde bir daha adağın olsun ülkemin kızlarına cesedinde açan güllerin şafağı” Rio 3D 10:30 12:30 14:45 17:00 19:15 21:30 11:00 13:30 16:00 18:30 21:00 Kaybedenler Kulü bü Winne The Pooh 11:00 13:00 15:00 KAYBEDENLER KULÜ BÜ 11:00 12:45 14:30 16:15 18:00 19:45 BEN DÖ RT NUMARA Kilitlerin dili... İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Fotoğrafçılık ve Grafik Anabilim Dalı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Ahmet İmançer'in “Kapı Kilitlerinin Dili” adlı fotoğraf sergisi, EÜ Prof. Dr. Yusuf Vardar Kültür Merkezi'nde açıldı. İmançer'in fotoğrafları 2 Mayıs'a dek görülebilecek. 17:00 19:30 22:00 21:30 Sucker Punch cEGE 11:30 14:00 16:30 19:30 21:30 11:15 13:15 15:15 17:15 19:15 21:15 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ORHAN ERİNÇ Genel Yayın Yönetmeni: İBRAHİM YILDIZ Ege Bölge Temsilcisi: SERDAR KIZIK Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: MİYASE İLKNUR Editör: HAKAN DİRİK Görsel Yönetmen: OĞUZ YILDIZ İlan: ZUHAL ALTUNGÜNEŞ YAYIMLAYAN: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş, Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2. 34381 Şişli/İstanbul İSTANBUL: Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 İZMİR: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. H. Ziya Blv. 1352 S. 2/3 Pasaport/İzmir Tel: 0 232 441 12 20 (10) hat Faks: 0 232 441 87 45 BASKI: DPC İzmir Tesisleri Ege Caddesi No: 36 SarnıçGaziemir DAĞITIM: YAYSAT Ege Caddesi No:36 SarnıçGaziemir eposta: izmir@cumhuriyet.com.tr Cumhuriyet Gazetesi’nin parasız ekidir. Salı ve Cuma günleri yayınlanır. C M Y B C MY B