Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 27 EYLÜL 2025 CUMARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER lerin kaygıları, ilaç endüstrisinin etkisi ve politikacıların popülist söylemleri birleşin- ce, ortaya bilimden çok komplo teorilerine Otizm ve Amerikan siyasetinin hatta mitolojiye benzeyen bir tablo çıkıyor. Elbette ki parasetamol gibi milyarlarca insanın kullandığı bir ilacın güvenliği sor- gulanabilir, hatta sorgulanmalıdır. ABD’de ilk kez 1955’te, ülkemizde ise 1960’lı yıl- larda kullanıma sunulan molekülün ge- GÜNAH KEÇISI ARAYIŞI çen 70 yılda güvenliliğine ilişkin çok sayı- da verinin de toplum sağlığı lehine değer- DR. ÖMÜR TANYEL genetik mi, çevresel faktör mü?” so- otizm yapıyor mu?” sorusuna kilitlen- Yıllardır çocukluk aşılarını otizmin ne- lendiği ve net olarak ortaya konabilmiş ba- rusu yeniden alevlendi. se de bilim insanları hâlâ temkinli. deni olarak göstermişti. Ancak bilim- BEYIN VE SINIR CERRAHISI UZMANI zı konularda uyarılarda bulunulduğu açık. Beyaz Saray’ın yayımladığı açıkla- Bu tartışma gözleri haliyle ABD Sağ- sel uzlaşım bu bağlantıyı reddetmek- Nitekim gebelik dönemi için pek çok ağrı tizmin nedenleri üzerine yü- mada, “mevcut kanıtların bir ilişkiye lık Bakanlığı’na çevirdi. Otizm oranla- le birlikte yeni hedefini parasetamol’e kesici kullanımı yüksek riskli olarak kate- rüyen tartışmalar bilimsel ve- işaret edebileceği” söyleniyor ama ih- rının artışıyla ilgili kaygılara yanıt ara- çevirmiş gözüküyor. gorilenmişken parasetamol bu açıdan da- Oriden çok siyasetin gölgesin- tiyat payı da ekleniyor: “Henüz doğru- yan sağlık bakanı Robert F. Kennedy Bu noktada asıl mesele, bilimsel ha güvenli gözükmektedir. de şekillenmeye başladı. Son günler- dan bir nedensellik kanıtı yok”. Çalış- Jr. daha önce yaptığı bir açıklamada verilerin nasıl “siyasal mühimmat” Nihayetinde son 30 yılda otizm tanıla- de önce ABD’de sonra tüm dünyada ma geçen ay bilimsel bir dergide ya- eylül ayına kadar otizmin “nedenini haline geldiği. Aşılarla otizm arasın- rında artış olduğu ve bunun pek çok faktö- gündeme oturan konu, gebelikte kul- yımlanan bir analize dayanıyor. Bura- bulacağı” sözünü vermişti. Trump, daki olası bağlantının defalarca çürü- re bağlanabileceği açık. Son yapılan araştır- lanılan parasetamol* ile otizm ara- da geçmişte konuyla ilgili yapılmış ba- Kennedy’ye bu konuyu “Amerikan si- tülmesine rağmen, toplumun bir ke- maların büyük bölümü bahsedilen bir ilişki- sındaki olası ilişki oldu. Trump yö- zı çalışmalar değerlendirilerek parase- yasetinin ön saflarına taşıdığı” için te- simi hâlâ bu iddialara inanıyor. Şim- den bahsetse bile mekanizmayı henüz orta- netiminin bu meseleyi bir şov malze- tamol-otizm arası bir ilişki ihtimali ola- şekkür etti, ancak parasetamol’ün otiz- di de aynı senaryo parasetamol üze- ya koyabilmiş değil. Kısacası, “Parasetamol mesi şeklinde öne çıkarmasıyla bir- bileceği sonucuna varılmış. Sonuçta min kesin nedeni olduğunu iddia etme- rinden sahneleniyor. Çocuklarını otizm yapar” demek, gökte bir bulut görüp likte, kamuoyunda “Nedeni ilaç mı, toplumun ilgisi bir anda “Parasetamol di. Kennedy’nin geçmişi ise tartışmalı: ilaçsız büyütmeye çalışan ebeveyn- hemen yağmur fırtınası beklemek kadar ko- lay, ama o kadar da güvenilir değil. Kurgu ile bilimsel kanıt arasındaki çizgi, Geçmiş ve gelecek arasında köprü kuran kitaplar... özellikle halk sağlığı gündemlerinde sık sık bulanıklaşıyor. Resmi söylemler, özel- likle devlet kurumlarının yayımladıkla- rı kamu güveni açısından son derece etkili olabilir. Ancak, bilimsel bir iddianın resmi ağızdan duyurulması onun doğruluğu an- lamına gelmez. Bilimsel iddiaların, özellikle insan yaşa- mını doğrudan ilgilendirenleri dikkatle sı- nanmalı, uzman görüşlerine başvurulmalı ve resmi açıklamalar eleştirel bir süzgeç- ten geçirilerek okunmalıdır. Bu noktada bilim haberciliği de kritik rol oynar. Halkı korkutacak söylemler yerine, sınırlılıkları- nı, çelişkilerini ve güvencesini açıkça ve- ren bir üslup tercih edilmelidir. Bilim, hızlı cevap veren bir alan değildir. Toplumun istediği “net hüküm” ile bilimin sunduğu “ihtiyat payı” arasında hep bir ge- rilim olacaktır. Ancak mesele, sağlığı siyase- tin oyuncağı haline getirmemek. Çünkü bi- limsel şüpheciliğin yerini siyasal sloganlar 13,5x21 / İnceleme / 271 sayfa 13,5x21 / Araştırma / 376 sayfa 12,5x19,5 / Roman / 183 sayfa 12,5x19,5 / Öykü / 232 sayfa aldığında zarar gören yalnızca ilaç endüstri- si değil, toplumun bizzat kendisi oluyor. *Parasetamol (asetaminofen), dünya ge- nelinde en yaygın kullanılan ağrı kesici ve ateş düşürücülerden biridir. Hafif ve orta şiddette ağrıların tedavisinde, özellikle baş ağrısı, kas ağrısı, soğuk algınlığı ve grip semptomlarında kullanılır. 13,5x21 / Gençl k / 88 sayfa 13,5x21 / Deneme-S yas Yazılar / 256 sayfa 13,5x21 / Gez / 176 sayfa 13,5x21 / İnceleme / 319 sayfa Kerim Afşarsız TIYATROMUZ GÜNAY GÜNER ISMAIL HAKKI TONGUÇ BELGELIĞI VAKFI ÜYESI YILLAR önce onu yitirdiğimizde daha 72 yaşın- daydı Kerim Afşar. Atatürk Cumhuriyetinin ve sanatının yılmaz sözcüsü ve simgelerindendi. Kerim Afşar... Geçim derdiyle yaşanan çocuk- luk ve hatta bir ömür... Buna karşın kazanç sağ- layabilecek önerileri reddediş... Her anı sanatıy- la, tiyatrosuyla dolu bir tutku insanıydı Kerim Afşar. Konservatuvar sınavını kazanır ama tek kişi için sınıf açılmaz. Vazgeçmez, sonunda oku- la girer. Sınav kurulundaki Muhsin Ertuğrul ile dost olurlar izleyen yıllarda... 13x21 / Çocuk / 120 sayfa 13,5x19,5 / Roman / 392 sayfa Ankara Sanat Tiyatrosu, Devlet Tiyatroları, TRT, Türk sineması onun sesiyle doludur. Uzay- da ses yitmezmiş, Kerim ustanın sesi ise hiç yit- mez. Ne uzaydan ne yüreklerden... Ses ustası İlhan Selçuk’un “ses ustası”, Uğur Mumcu’nun da “Kerim Atatürk” diye nitelendir- diği Kerim Afşar, Ankara Devlet Konservatuvarı Tiyatro Yüksek Bölümü’nden 1953’te mezun ol- du. Henüz okulunu bitirmeden oyunlarda rol al- maya başlayan Afşar, yaşamı boyunca büyük, STÉPHANE HESSEL klasikleşmiş yapıtlarda, baş karakterleri oynadı. Her öğrencinin, oyun sanatçısının Kerim Afşar’ı KAYITSIZ KALMAYINMÜCADELEYE KATILIN! çok iyi tanıması, bilmesi gerek. Ve tabii fakülte- lerde Afşar’la ilgili tezler de yazılmalıdır. Acaba Stéphane Hessel, mlyonlarca satan *Öfkelenn!* adlı ktabından sonra Glles öğrenciler böyle bir tez kabul edilmez kaygısın- Vanderpooten le yaptığı söyleşlerde, Fransa'da 1944'te Ulusal Drenş Konsey'nn; dan mı ilgisizler bu isme? paranın dktasını yadsımaktan, aşırı yoksulluğa meydan okumaktan, küstah br Uğur Mumcu ve İlhan Selçuk ile birlikte Ata- türk Devriminin sacayağıydılar. Atatürk’ün Söy- zengnlğe karşı öfkelenmekten, bağımsız br basın htyacını fade etmekten, sosyal lev yapıtını etkileyici sesiyle okuması ve bunun güvenlğ, fade özgürlüğünü ve nsan haklarını savunmaktan oluşan ve kendsnn kaydedilmesi çok önemli ve güzel bir olaydır. de Cumhuryet ve demokrasnn değerler olarak nteledğ değerlerne sahp Avrupa oyun turnelerinde onu izleyen tiyatro çıkarak, bugün bu kazanımların tehlke altında olduğunu vurguluyor. 13,5x21 / Anı / 272 sayfa 13,5x21 / Tar h / 263 sayfa uzmanları, yazarları da Kerim Afşar’a hayran- lıklarını dillendirmiş, eşsiz yeteneğinin etkisinde kaldıklarını belirtmişlerdir. Kerim Afşar öyle güçlü sanatçı ve erdemli bir insandı ki aramızdan ayrıldığı 26 Eylül 2003’ten bu yana ikileme düşmeden yazıyorum, oyun sa- natımız, sahnelerimiz yetim sessizliği içinde. Eksikliği giderilemez... 13,5x21 / Aydınlanma K taplığı / 88 sayfa