Katalog

20 EYLÜL 2025 CUMARTESİ 10 KÜLTÜR Ayvalık Uluslararası Film Festivali’nde ‘Biz Radyoyu Çok Sevdik’ belgeseli dünden bugüne ayna tutuyor ‘Darbeciler kadın Umutsuzluk yasak sesi istemiyor...’ hmed Arif’in deyişiyle Nuh’a beşikler veren, ürkiye Radyo Televizyon AHavva Ana’yı dünkü çocuk sayan, fukaralıktan utanan, Kurumu (TRT), 1 Mayıs çıplaklıktan fideleri üşüyen, harmanı T1964’te özerk bir kesatlaştırılan, binlerce yıl sağılan; kamu kuruluşu olarak radyo hükümdarların, saldırganların, yayınlarına başlamıştı. Tam da haydutların haraç saldıkları; gölgesiz 1961 Anayasası’nın göçüp giden şahları, sultanları özgürlük rüzgârlarının takmayan; dostuna selam edip estiği yıllar... dayatan güzel insanlar mahzun ve garip olmayın; içeride, dışarıda, TRT’nin kuruluşu derste, sırada, nerede olursa olsun sırasında açılan olması için yaptık. Eğer onların ORHUN celladın, fırsatçının, fesatçının, hainin sınavlara binlerce kişi dediği şekilde yapsaydık ATMIŞ üstüne üstüne yürüyün, yüzüne başvuruyor, sadece belli anayasaya aykırı olurdu” tükürün; kitap, iş, tırnak, diş, umut, aşamaları başarıyla tamamlayan diyorlar. Sansüre karşı zekice sevda, düş ile dayanın diyen; tek kişiler kuruma girebiliyordu. Bu yöntemler geliştirmişler, bir cümle umudunun her biri bir vatan parçası büyülü yeni teknolojinin etkisi yasaklandıysa o cümleyi farklı ve kaç bin yıllık hasretinin koncası olan kızlarında, oğullarında olduğunu çok kısa sürede Türkiye’nin çalışmış bu kadınların seslerini bakanlar ve kendilerine destek kelimelerle aynı anlama gelecek haykıran Anadolu’nun kıvanç veren tüm kılcal damarlarına yayıldı, bir araya getiriyor. Özellikle olanlar varmış. şekilde yazmışlar. En önemlisi birikimi var. artık herkes bu “sihirli kutu”nun 70’lerde görev yapmış radyocu de örgütlenmiş ve TRT’nin Bu birikime layık olma bilinci, Çengel/Engels başından ayrılmıyor, pür dikkat kadınların kişisel öyküleri arka özerk kalması için uğraşmışlar. yaşamdan sorumluluk duyan Belgeselde anlatılıyor: onu dinliyordu. Radyocular bir arkaya sıralanırken Türkiye’de Belgeselde TRT arşivi görüntüleri insanların kendiliklerinden Televizyonda kadın sesi köye gittiğinde bir yıldız gibi bir dönemin kitle iletişim aracı yerine kişisel arşivlerden boyunlarına astığı ağır bir yüktür. istenmediği için radyoculuk karşılanıyor, komşu köylerden bile olmuş radyonun hikâyesi, o görüntüler yer alıyor çünkü Bu yük, gün olur kahredici yapmak zorunda kalmışlar. Büyük ağırlığıyla ezer insanım diyeni; gün insanlar onları görmeye geliyordu. yılların Türkiye’sinin resmini TRT, eski çalışanlarının kendi olur bedeller ödetse de yaşamı sanatçılara sansür uygulandığına Bu sırada kendilerine gönderilen de çiziyor. Bugünkü sansür programlarının kullanımı için bile anlamlı kılmanın yöntemi olarak tanık olmuşlar. “Ordu’nun mektuplar ise çuvallarla TRT’ye ve baskı ortamını anımsatan yüksek telif bedelleri istemiş. insanlaşmaya, özgürleşmeye yelken dereleri” türküsü bile sakıncalı taşınıyordu. belgeselin Ayvalık Uluslararası “Biz Radyoyu Çok Sevdik” açtırır. bulunmuş. Türkçeye uygun O sınavlar sonucunda TRT’ye Film Festivali’ndeki gösteriminde belgeselinin çıkış noktası “Türkiye sözcüklere yukarıdakiler alerji giren spiker ve prodüktörler izleyicilerin gözyaşlarını Tarihinde Kadın Radyocular” Yurt olmak, ulus olmak geliştirmişler; “yaşam” kelimesinin arasında çok sayıda kadın da tutamamasının bir nedeni de bu. başlıklı sözlü tarih projesi. “Milletin azim ve kararlılığı”yla üstü çizilmiş, yerine “hayat” vardı. Kurum içinde “cici kız” gideceği yolu arayışı müthiş bir büyük Ancak gösterim sonrası sahneye Dünden bugüne bir ayna. İlerleyen denmiş, “sözcük” yerine “kelime” adımın, habercisidir. diye anılan bu kadınların pek de çıkan, filmde de konuşmaları yer zamanlarda dijital platformlarda da Anadolu’ya layık olma sınavıyla yazılması zorunlu tutulmuş, kendilerinden beklenen şekilde alan eski radyocuların üstüne yerini alması bekleniyor. karşı karşıya gelen insanların böyle uzun bir sansür listesi “cici” olmadıklarının ortaya basa basa söylediği bir şey var: Belgeselin yönetmenleri Nazan arayışını Kuvayı Milliye’ye, görkemli yapılmış. 1980 darbesinden sonra çıkması pek uzun sürmeyecekti. “O zamanlar iyi günlerimizmiş.” Haydari, Özden Cankaya ve Cem bir halk hareketine dönüştürmeyi “Darbeciler kadın sesi istemiyor” Çünkü Türkiye, sonraki 20 yılda Çünkü o zamanlarda da Hakverdi. Yer alan isimler ise başaran bir büyük bilgenin, Mustafa diye sürülmüşler. Radyoculardan “gerici” iki darbeyle sarsılırken hamile halleriyle, yeni doğmuş şöyle: Aylin Özmenek, Bengül Kemal Atatürk’ün yaşamı ve yurdu biri gülerek anlatıyor: “Çengel bu kadınlar hem darbecileri sahiplenme temelindeki felsefesi ve bebekleriyle sürgüne gönderilen, Erdamar, Demet Kayıran, diyemezdik çünkü Engels olarak Ulusal Kurtuluş direnişiyle, bin yıllar hem de kadın düşmanı erkekleri görev yeri değiştirilip radyo Gülsevil Tüzün, Günseli Akol, boyunca yüzlerce kavme barınak anlaşılır diye korkuyorlardı.” “yıldıracaktı.” yayıncılığından “bayındırlığa” İnci Gürbüzatik, Melek Dener, olan topraklarda yurt sevgisinin Yine de yılmamışlar, “Mücadele “Biz Radyoyu Çok Sevdik” verilen bu kadınlar, uzun yıllar Müveddet Anter, Nursel Duruel, yaratılmasıyla Anadolu yurt, insanları bizi diri tutuyordu. Kamu belgeseli, özel arşiv kayıtlarını uğraşsa da davalarla kendi işlerine Özden Cankaya, Selma Özgökmen Türk ulusu oldu: yayıncılığını doğru bir şekilde, güncel söyleşilerle birleştirerek dönebilmiş. Kurumlarda hâlâ Özinanır, Şebnem Savaşçı, Tuba “Mustafa Kemal/ Adıdır en güzel her saniyesini ülkenin yararına farklı dönemlerde TRT’de bu adaletsizliklere kötü gözle Ayberkin. l BALIKESİR yerginin/ Eskimiş her düzene/ Tozlu kâğıt fermanına/ Padişahın devletine/ Şeyhülislam fetvasına/ ...Ben onun gerillacı coşkusunu severim.../ Konserin geliri Soyadıdır başkaldırmanın Atatürk...” (Ceyhun Atuf Kansu). öğrencilere... Toplumsal muhalefet av Ust Uray Başkonsolos ayakta luğu’nda düzenlenecek 6. ALV 40. Yaratılan, adına Cumhuriyet denilen Müzik ve Sanat Festivali bugün sevda; yurdun “çalışkan, namuslu, ve yarın yapılacak. Festivalin yiğit” ama “yarı aç, yarı tok, yarı esir” geliri başarılı ancak maddi yılında yaşamaya mahkûm edilen insanına desteğe ihtiyaç duyan Avusturya layık olduğu onurlu, kardeşçe Lisesi mezunlarının yurt dışı yaşamı sunmak zorunda olduğu eğitimine katkı sağlayacak. Ruhi Su için, Nâzım Hikmet’in “Toprakta Festivalde, Sabih Cangil karınca/ suda balık/ havada kuş kadar Band, Mitra Kotte, Aysun & çok.../ korkak, cesur, cahil, hakîm ve Ali Kocatepe - Ceyda Pirali için... çocuk... ve kahreden yaratan” dediği Orkestrası, Hyun Sook Tekin, onlar; toplumsal muhalefet ayakta. Cenk Erdoğan Trio ft. Efe Özgürlük sevdasının aydınları, Turumtay ve Emir Ersoy ft. Zuhal gençleri, kadınları, çocukları, Usta sanatçı Ruhi Su aramızdan Etkinlikler, İBB Bakırköy Cem Olcay sahne alacak. emekçileri çoğalıyor ve toplumsal ayrılışının 40. yılında anılıyor. Karaca Kültür Merkezi’nde muhalefet kurucu partisinin Kadıköy Müze Gazhane’de düzenlenecek konserle sona öncülüğünde, eylemde örgütleniyor. düzenlenen etkinlikler kapsamında; erecek. 1975’te temelleri Ruhi ‘DEğ ERl ERİYl E İSTANBUl’ Çünkü “Yiğit olan evinde duramaz gün boyu atölyeler, paneller, Su tarafından atılan ve bu yıl 50. gayrı...” (Şükran Kurdakul) ve söyleşiler ve mini dinletiler yaşını kutlayan Dostlar Korosu, Rus ressam Tatiana Kirillova ve Memduh “Bu dirlik düzenlik kavgasında sanatseverlerle buluşuyor. özel repertuvarıyla konser verecek. Kuzay’ın eserlerinin yer aldığı “Değerleriyle yunus kollar daldırma gül ve yürek Ruhi Su için yarın Zincirlikuyu Konsere, halk müziğinin değerli İstanbul” sergisi, 20 Eylül-20 Ekim tarihleri kocamandır he vallah kocamandır./ Mezarlığı’nda 12.00–14.00 isimleri İsmail Hakkı Demircioğlu, arasında Beşiktaş’taki Azernegari Art House’da Kalabalık yücedir kalabalık vatandır...” saatleri arasında bir anma töreni Mercan Erzincan, Sadık Gürbüz ve sanatseverlerle buluşacak. Kirillova ve (Enver Gökçe). düzenlenecek. Tören, gönüllü Emin İgüs eşlik edecek. Kuzay’ın eserleri izleyiciyi, İstanbul’un ruhunu Ceyda Emperyalizmin Büyük Ortadoğu sanatçıların katılımıyla Ruhi Su’ya Tüm etkinlikler ücretsiz olarak ve Türkiye’nin tarihsel derinliklerini yeniden Pirali Projesi’ne, ülkemizin ümmet saygı duruşu niteliğini taşıyor. izlenebilir. keşfetmeye davet ediyor. toplumuna sürüklenmesi politikalarına karşı durmak için özgürlük, demokrasi, yurt sevgisi temelinde (muratbeser034@gmail.com) yükselen, doğru eylemleri halkın özlemleriyle bütünleşen ve desteğini alan kitlesel bir kahramanlıktır bu. “Unutulmuş uzak tarlalar yalazında/ Bulutsuzluk Özlemi ‘Yaşamaya 21. Peron ‘Yeni 1973’ (On Air Music) Sazıyla, kardeşliğe vurgun/ Bütün MEMl Ek Ett E varlığını yarım asrın 17 parçadan oluşan yeni albümleri ulusların halkları gibi/ Ve yalnız büyük Mecbursun’ (Ada Müzik) üzerinde halen sürdürebilen İzmirli “Yeni 1973”, 180 gram duble plak fırtınalarla kımıldayan/ Bizim de nadir bir topluluk 21. Peron. 1973 olarak yayınlandı. halkımız vardır Che Guevara... Hazırol Doksanlı yılların en etkili müzikal vokalde Bertuğ Sağınç eşlik ederken kalbim/ Türküsünü söylemeye/ yılında kurulan topluluğun adını 21. Peron üyelerinin zamana ayak eğilimlerinden biri Unplugged bu gecede ilk kez söylenen dört Derin yara almış/ Bir umudun” (evveliyatında başka eylemleri olsa uydurmak ya da pazarda yer bulmak (akustik) konserlerdi. Bulutsuzluk şarkı vardı: “Yaşamaya Mecbursun”, dizeleriyle papatyaların kırlardaki, da) biz rokçılar türünden kaygısı Özlemi, 16 Haziran 1995 günü, “Yüzünde Yaşam İzleri Vardı”, çocuklarımızın uykularındaki ilk önce 1978 yok. Saykodelik- İstanbul Açık Hava “Oyalandık Belki gülümseyişi çiğnenirken yalnız ve yılında Embryo progresif-rock Tiyatrosu’nda bu Biz” ve “Neden yaralı çocuklarını bağrına basan sağır topluluğunun ile klasik müzik konseptte bir konser Olmasın”... ve büyük okyanus halka umudun İzmir konserinde temalarını, vermişti. Bir yaz Yavaşoğulları’nın türkülerinden sesler duyuran, ön grup olarak Anadolu akşamında tıka basa kısa cümleleriyle günlerine güller serpen Metin sahne aldığında ezgileriyle dolu bir kalabalığın başlayan konserde, Demirtaş “Umutsuzluk Yasak” diyor: duymuştuk. Bir yıl buluşturan, Türkçe karşısında verilen bu dönemin neredeyse “Kar dalları örttü/ Kavruldu en sonra da Eurovision ve enstrümantal konser kaydedilmiş, tüm duygu ve yamanı çiçeklerin/ Kalbim katlan elemelerinde parçalar icra eden bundan dört ay duygusallıklarını bunlara/ Çünkü kıştır yaşanılan/ halk jürisinin 21. Peron, tuşlu sonra da bu kayıtlar yansıtan 13 şarkılık Amansız, limansız bir kış/ Ve oylarıyla birinci çalgılarda Andreas topluluğun üçüncü bir atmosfer vardı. sarılmışız dört bir yandan. seçilmelerine Wildermann, albümü olarak “canlı Haberler bugün gibi Ama düşün kalbim/ Düşün kavgayla karşın politik davulda Erden ve fişsiz” alt başlığı yine berbattı ama kazanılacak baharı/ Direnen, adressiz nedenlerle Erdem, gitarda ile “Yaşamaya yine de umut yok yaşayan dostları/ Fışkıracak ekinleri/ İsrail’deki finallere Haluk Öztekin, Mecbursun” adıyla yayınlamıştı. değildi. İlkyazla karlar altından. gönderilmemişlerdi. basta Cenk Dereli, Gitar ve vokalde Nejat Zamanında kaset ve CD olarak Ve doludizgin geçerek/ Her acıyı Onlar memleketin koşullarına vokalde (David Byron ilhamlı) bir sevinçle/ Yolu yok kalbim/ Sağ Yavaşoğulları, gitarda Akın Eldes, çıkan “Yaşamaya Mecbursun” boyun eğmeden, umutlarını ve çiçek Ahmet Safa İkis’ten oluşuyor. “Yeni çıkacağız bu acılardan. tuşlu çalgılarda Sina Koloğlu, albümü şimdi ilk kez plak Çünkü umutsuzluk yasak/ Yılgın çocuklarına has iyimserliklerini 1973”, güneşin tepede olduğu, basta Murat Tükenmez, davulda formatında basıldı, açılır kapak, türküler söylemek de/ Çünkü yürüyor kaybetmeden üretmeye devam kelebeklerin uçtuğu, çiçeklerin Cihangir Bıyıkoğlu’ndan oluşan 180 gram... Zamanın acımasızlığına umudun ordusu/ Umutsuzluğu ediyorlar, hem de o aydınlık açtığı, umut ve sevgi ile dolu, topluluğa sahnede klavyeci Serhat en iyi direnen albümlerden biri umutla yenerek.” günlerin müzikal anlayışları içinde. melodik bir albüm. Ersöz, perküsyoncu Murat Kargılı ve “Yaşamaya Mecbursun”.