Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 10 EYLÜL 2025 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Karma eğitimden 9 Eylül’ün anlamı vazgeçilemez önce “Gerekirse kız çocukları için yeni MUSTAFA GAZALCI okullar açabilmeliyiz” diyerek karma CHP 106 yaşında 16 VE 22. DÖNEM DENİZLİ eğitimi tartışmaya açmıştı. Kamuo- MV., EĞİTİMCİ yundaki tepkilere aldırmadan bu öğ- retim yılında Mesleki ve Teknik Eğitim MEHMET ALEV COŞKUN toplanan Sivas Kongresi 1970’Lİ yıllarda Denizli Kız Meslek Genel Müdürlüğü’ne bağlı, “yalnız kız Lisesi’nde çalıştım. Ana caddeye ba- olduğunu açıkça belirtti çocuklarının alındığı” ortaokulları açı- Eylül 1922, emperyalist kan güzel okulun yaklaşık 100 met- ve CHP’nin kuruluşunun, yor. Şimdilik sayısı altı olan bu okul- re ilerisinde Erkek Sanat Okulu var- işgal güçlerinin ların fırsat bulduğunda sayılarının Sivas Kongresi olarak dı. Her iki okulun çocukları gelip ge- 9 Batı Anadolu’dan arttırılacağı, genelleştirileceği belli. kabul edilmesini ısrarla çerken birbirine bakıyorlardı. Bir Sokakta, çarşıda, pazarda, tarla- temizlendikleri ve Kuvayı istedi. Atatürk’ün bu gün denetlemek için her iki okula da okul öncesi ve ilkokulda birlikte Milliye ordularının İzmir’e istemi, CHP’nin köklerini da Milli Eğitim Bakanlığı müfettiş- olan çocuklar ortaokula gelince bir- girdiği gündür. Bu kutlu Kuvayı Milliye’ye ve Milli leri geldi. Onlara bu çocukları ayır- takım çevrelere ödün verilerek ayrı- günün 103. yıldönümü manın eğitim bakımından yanlış ol- Mücadele’ye bağlaması lıyor. Küçücük, 10 yaşındaki çocuk- kuşkusuz Türk Milli duğunu, okulları birleştirip kaynaştı- nedeniyle son derece önemli ları birbirinden koparanlar aynı dü- rarak öğrencilerin daha çok başarılı Mücadele tarihinin en parlak ve anlamlıdır. şünce egemen olursa yarın önce sı- olacaklarını söyledik. O zamanki de- zaferidir ve içtenlikli olarak nıfları, sonra okulları ayırır. Ancak netmenler politik atanan kişiler de- kutlanmaktadır. Sivas Kongresi dönüm güçleri, ömürleri buna yetmeyecek. ğil, gerçekten eğitimci kişilerdi. Ba- Bu ak karanlık son bulacak. 9 Eylül aynı zamanda noktasıdır kanlığa önerinizi sunacağız dediler. CHP’nin kuruluş Tekrar edelim: Atatürk, Bakanlık bırakın iki meslek oku- Anayasa ve yasalar yıldönümüdür. lunu birleştirmeyi Valilik binası- CHP’nin 1927 ve 1931 ne diyor? CHP’nin son kurultayında nı daha görkemli yapacağız diye kurultaylarında hiçbir Anayasanın 42.maddesi “…Eği- hem Kız Meslek Lisesi’ni hem de 4-9 Eylül haftasının Kuvayı kuşkuya yer bırakmayacak tim ve öğretim Atatürk ilkeleri ve Sanat Enstitüsü’nü yıktılar. Valilik Milliye’nin 9 Eylül zaferi ve bir biçimde bu konuya inkılâpları doğrultusunda, çağ- yapısı büyürken o güzelim okullar CHP’nin kuruluşu olarak açıklık getirmiştir. daş bilim ve eğitim esaslarına gö- yok oldu. kutlanması kararı alındı. CHP’nin kuruluş tarihini, re devletin gözetim ve denetimi Yine Çivril Lisesi’nde çalışırken Çok önemli ve anlamlı bir Milli Mücadele’nin ve altında yapılır. Bu esaslara aykı- de okulun kendi malı olduğunu karardır. rı eğitim ve öğretim yerleri açıla- bağımsızlık savaşının sanan bir müdür kız ve erkek ço- CHP Genel Başkanı Özgür maz.” Cinsiyetlere göre çocukla- cukların bahçesini ayırmıştı. Dal- dönüm noktası Sivas rı ayırmanın neresi “Atatürk ilke- gınlıkla birbirinin bahçesine giren Özel, bu kutlama haftası Kongresi’ne bağlamıştır, lerine, çağdaş bilim eğitim esasla- çocuklar cezalandırılıyordu. Kaç nedeniyle CHP’nin resmen bilinçli olarak Milli Mücadele çocuk bu yüzden dayak yemişti. rına” uyuyor? kuruluşunun 102. yıldönümü ile CHP arasındaki bağı 1739 Sayılı Milli Eğitim Kanunu’nun Öğretmen örgütleri, duyarlı veli- olduğunu ancak Atatürk’ün vurgulamıştır. (METK) 12. maddesinde “Türk milli lerle birlikte tepki göstererek bu belirttiği gibi CHP’nin eğitiminde laiklik esastır”, 15. mad- yanlış uygulamadan vazgeçildi. CHP’nin kökleri kuruluş tarihinin aslında dede “Okullarda kız ve erkek karma 1919 Eylül ayında yapılan CHP’nin kökleri Milli Laik eğitimin gereği eğitim yapılması esastır.” Her ne ka- dar bu maddenin devamında “Ancak Sivas Kongresi olduğunu Mücadele’de Kurtuluş Karma eğitim çağdaş, laik, bi- eğitimin türüne, imkân ve zorunlu- limsel eğitimin temel bir özelliği- ve bu nedenle CHP’nin 106 Savaşı’ndadır. İlk kuruluş luklara göre bazı okullar yalnızca kız dir. Çocukları, öğretmenleri cin- yaşında olduğunu belirtti. benim için taşımakla onur 9 Eylül 1923 tarihinde CHP Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i veya yalnızca erkek öğrencilere ayrı- siyetlerine göre ayırmak yanlış- CHP Genel Başkanı duyacağım sözler söyledi ve Meclis Grubu tarafından Hukuk Cemiyeti’dir ve labilir” dese de ortada “imkân ve zo- tır. Atatürk, Sakarya Savaşı öncesi Özel konuşmasında bu Cumhuriyet gazetesinin her 9 oybirliği ile kabul edildi. CHP’nin temeli de bu Milli runluluk” yoktur. Ankara Çankaya’da Ankara’da 1921’de toplanan ilk Ma- konuda şunları söylemiştir: Eylül’de CHP’nin asıl kuruluş Kuruluş dilekçesi İçişleri Mücadele ve Kuvayı Milliye yer sıkıntısı mı var? Burada açıkça bir arif Kongresinde, kadın erkek ay- “Sivas Kongresi bizim ilk tarihinin Sivas Kongresi Bakanlığı’na aynı tarihte kuruluşudur. zorlama ve kasıt var. rı ayrı oturan öğretmenlere bunun kurultayımızdır. Ülkemizi olduğunu ısrarla belirttiğini sunuldu. İki gün sonra, 11 Ülkemiz kritik günler yanlış bir durum, kendine güvensiz- Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin eğitimin ve öğretmenlerin birikmiş kurtaran, bağımsızlığı de vurguladı. Eylül 1923’te Mustafa Kemal yaşıyor. Bugünlerde bize lik göstergesi olduğunu söylemiş ve sorunlarını çözeceğine, karma eği- birlikte oturmalarını sağlamıştır. mümkün kılan partimiz, Bu tarihi gerçekleri Atatürk, partinin genel güç veren bağımsızlık timle uğraşıyor. Kalabalık sınıflar, Bundan yaklaşık yüz yıl önce, ülkemizi önce demokrasiyle, özetleyelim: Milli başkanlığına seçildi. savaşımızı, bu savaşın ikili öğretim, bahçesiz okullar, ve- 1926’da, devrimci Milli Eğitim Ba- sonra sosyal demokrasiyle Mücadele’de Kuvayı CHP’nin ilk kurultayı sonunda zafer kazanılarak kanı Mustafa Necati birçok çağdaş linin sırtına yüklenmiş eğitim har- tanıştırmıştır.” Milliye örgütlenmesini İzmir’in yeniden vatan 15 Ekim 1927’de toplandı. camaları, atanmayan öğretmenler, eğitim atılımı yanında ilk kez kar- gerçekleştiren ve bağımsızlık topraklarına kazanılmasını CHP Genel Başkanı Özgür Atatürk, kurultayı açış ma eğitimi başlatmıştı. Yüz yıl son- el, cep yakan özel okul fiyatları, ÇE - sağlayan 9 Eylül zaferinin Özel’in CHP’nin kuruluş savaşını yürüten büyük konuşmasında, “Bu ra laiklik karşıtı tutumu Anayasa DES, MESEM… Milli Eğitim Bakanı bu sorunları çözeceğine pişkinlikle tarihi ile ilgili olarak önder Mustafa Kemal, kurultay birinci değil, 103. yıldönümünü ve Mahkemesi’nce saptanmış AKP ve onun Milli Eğitim Bakanı laik, bi- görevini sürdürüyor. belgelerin ortaya çıkarılması savaştan sonra sivil siyasal ikinci kurultayımızdır” CHP’nin kuruluşunun 106. limsel eğitimin bu temel özelliğine Anayasa ve yasalara, laik bilimsel ve ısrarla bu konu üzerinde yaşamda bir örgüt olarak dedi. Atatürk, CHP’nin ilk yıldönümünü içtenlikle çekinmeden darbe indiriyor. eğitime aykırı olarak uygulamaya yazı yazmam nedeniyle, CHP’yi kurdu. CHP tüzüğü, kurultayının 4 Eylül 1919’da kutluyoruz. Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin daha sokulan bu karardan dönülmelidir. 9 Eylül’de İzmir’de taçlanan zafer DOĞU SILAHÇIOĞLU kenin her yerinde boy gösteri- yalnız düşmanı değil, milletin yük Taarruz”u başlattı. Orduya leri denetiminde bulunan Do- giliz bayrağını selamlayarak yorlardı. Milli Mücadele karşı- makûs (tersine dönmüş) talihi- hedef olarak Akdeniz’i gösterdi. ğu Trakya’ya ve İstanbul’a doğ- güverteye çıktı... Gemi Malta EMEKLİ TÜMGENERAL tı hareket yurdun dört bir ya- ni de yendiniz!..” oldu!.. (“Ege Denizi” o dönemde Türk- ru ilerlemeye başladı. Bu ilerle- Adası’na doğru yola koyuldu. nına yayılmıştı. Yunan kuvvet- ler tarafından “Akdeniz” ola- yiş kısa sürede Çanakkale böl- “Milli Mücadele ve Kurtuluş Sa- ürklerin son yurdu Anado- Sakarya Meydan Savaşı leri de bu gelişmeden yararla- rak anılıyordu.) Süvariler Uşak- gesine ulaştı. İtalyan ve Fransız Tlu toprakları; 1914-1918 Bi- vaşı” karşıtlarının birçoğu gibi Art ardına giriştiği iki taarruz narak Anadolu içlerine doğru Afyon arasındaki “Ahır Dağı” birlikleri Türk askeri karşısın- rinci Paylaşım Savaşı sonrasın- “hain” sanlı Vahdettin de ülke- da başarısız olunca, Yunan or- ileri harekâta başladılar. Ama üzerinden Afyon batısına ge- da geri çekildiler. İngilizler ise da “Mondros Ateşkesi” (30 Ekim den kaçmıştı... dusu bu kez 1921’in 22 Ağus- 1921’in ccak ayında “İnönü çerek “Sincanlı Ovası”na ulaş- bölgedeki varlıklarını korumak- 1918) kararları uyarınca İngiliz, Ardından yeni “Türkiye tos’unda tüm cephe boyunca Mevzilerinde”(Bilecik/Söğüt) tılar. Ağustosun 30’unda sel ta ısrarcıydılar. Birliklere “sa- Fransız, İtalyan kuvvetleri tara- devleti”nin dünyada tanınma- genel taarruza başladı. Sakar- durduruldular. Ardından hilafet olup coştular. Yalın kılıç Kütah- vunma mevzilerini işgal” em- fından işgal edilmiş; ülke hal- sını sağlayan “Lozan Antlaşma- ve saltanat yanlılarının ihaneti- ya nehri boyunca 22 gün 22 ge- ya güneyinden “Dumlupınar”ı ri verdiler. Son gelişme yeni bir kı esir alınmış; ardından Yunan sı” (24 Temmuz 1923) imzalan- ne, bölücü/ayrılıkçılar da katıl- ce devam eden kanlı mücade- aştılar. “Büyük Taarruz” ya da çatışma ihtimali doğurmuştu. kuvvetleri İzmir’e çıkmıştı (15 dı. Sonra Türk ordusu İstanbul’a le sonrasında düşman; Eylülün “Başkomutan Meydan Muhare- dı. Martın ilk günlerinde; Sivas, Ne var ki artık askeri ve siya- Mayıs 1919). Yanmış yıkılmış girdi (6 Ekim 1923) ve işgalciler 13’ünde ölülerini savaş meyda- besi” adı verilen harekât sonra- Erzincan ve Tunceli bölgesin- si durum itibarıyla İtilaf Devlet- bir yurtta Mustafa Kemal’in 19 “geldikleri gibi gittiler”!.. Ancak de Türkiye Büyük Millet Mecli- nında bırakarak kaçtı!.. Strateji sında kaçan düşmanın peşin- leri yeni bir savaşı sürdürebi- Mayıs 1919’da Samsun’dan baş- gelirken mağrur giderken mağ- si yönetimi karşıtı “Koçgiri İs- dehası Mustafa Kemal inanmış- de 9 gün 9 gece at üstünde dur- lecek güçte değillerdi. Sonunda lattığı “Milli Mücadele”; Amas- luptular!.. Cumhuriyete giden yanı” çıktı. İsyan devam eder- tı!.. “Sakarya Savaşı” kazanıl- madan dinlenmeden Akdeniz’e anlaşmazlık; imzalanacak olan ya Bildirgesi (22 Haziran 1919), yolun önü açılmıştı... 29 Ekim ken 27 Mart’ta Yunan taarru- mıştı!.. Ama daha yapılacak çok koştular. 9 Eylül sabahıydı “gü- Mudanya Ateşkesi’ne (11 Ekim Erzurum Kongresi (23 Temmuz- 1923’te atılacak son adımla, o zu yeniden başladı. TBMM hü- iş vardı!.. Bu savaşın sonrasında zel İzmir”e kavuştular. Bir 1922) bırakıldı. Ateşkes ile Os- 7 Ağustos 1919), Sivas Kongresi da gerçek olacaktı!.. Sonrasında kümeti ordusu, 31 Mart’ta yap- ölüm kalım mücadelesi yaşan- manlı İmparatorluğu’nun huku- “Gazi” sanı ve “Mareşal” rütbe- (4-11 Eylül 1919) ve Büyük Mil- Atatürk; gerçekleştirdiği “Türk tığı karşı taarruzla Yunan kuv- mıştı. İngilizlerin ardında dur- ki varlığı sona erdi. Ancak “Ba- si alan başkomutana göre, Türk let Meclisi’nin açılması (23 Ni- Devrimi” ile ülkenin; siyasal, vetlerini geri çekilmek zorun- duğu Yunan ordusu denize dö- rış Antlaşması” imzalanıncaya ordusunun genel bir karşı taar- san 1920) adımları sonrasında sosyal ve ekonomik altyapısını da bıraktı. Batı Cephesi Komu- külmüş; üç yılı aşkın bir süre- kadar müttefikler İstanbul’da ruzuyla düşmanın Anadolu top- Anadolu’da giderek büyüyen bir belirledi. Türk ulusuna aydınlık tanı ve Genelkurmay Başkanı dir devam eden “Ulusal Kurtu- asker bulundurmaya devam raklarından atılması gerekiyor- halk hareketine dönüşmüştü!.. bir gelecek bıraktı. İsmet Paşa bu gelişmeyi Meclis luş Savaşı” kazanılmıştı!.. edeceklerdi!.. du. Ve bunun için zamana ihti- Şimdi bugün her yerde biz Yunan genel taarruzu Başkanı Mustafa Kemal’e “Düş- 17 Kasım sabahı gün ışır- yaç vardı!.. Atatürk Cumhuriyetine onu görür; her seste onu duyar; Ne var ki Milli Mücadele; İn- man; binlerce ölüleriyle doldur- ken İngiliz korumasında Yıl- Afyon’dan İzmir’e giden yol her adımda onu anarız... Onun- giliz güdümündeki padişah ve duğu muharebe meydanını mu- dız Sarayı’ndan Dolmabahçe’ye Hazırlıklar bir yıl sürdü. Baş- la varız.. Onunla yaşarız... Onu halife Vahdettin tarafından bo- zaffer silahlarımıza terk etmiş- Türk ordusu İzmir’e girdikten gelen “padişah ve halife Vah- ve onun Cumhuriyetini yaşa- ğulmak isteniyordu. Saltanat tir!..” diye bildirmişti. Mustafa komutan 1922’nin 26 Ağustos sonra; savaşı da dikkate alan dettin” açıkta bekleyen İngi- ve hilafet yanlısı ihanetçiler ül- Kemal’in yanıtı ise “Siz orada sabah alacakaranlığında “Bü- bir tutum içinde, İtilaf Devlet- liz Malaya zırhlısına ulaştı. İn- dıkça yaşatacağız!.. Anadolu’nun dört br yanında Köy Annelermz, babalarımız da br Öner Yağcı, Savaş ve Edebyat adlı Ensttülernn yarattığı Aydınlanma zamanlar çocuktu. Doğayla ç çe eseryle günümüz dünyasına edebyatın coşkusuna katılan br toplumun yaşamın zlern geçmşten bugüne gözünden bakıyor. Başarılı br blgszlğ ve blszlğ yenme, taşıyan Şahsene Camız’ın öyküleryle araştırmacı-yazar olan Yağcı; sanatın, uluslaşma sürecn en yakından szn çn yen, büyüklernz çn esk sanatçının, özel olarak edebyatın gözlemleyen Tonguç Baba, Cumhurbaş- dünyayı keşfetmeye hazır mısınız? barışa olan katkısını anlatıp, bunun kanı İsmet İnönü ve Mll Eğtm Bakanı Hastalanan dünyamızı kurtaracak önemn vurguluyor. Josè Mart, Atlla Hasan Âl Yücel le brlkte yurdu karış puçları belk tam da bu geçmşn akde Jozsef, Talp Apaydın, Fazıl Hüsnü karış gezyor. İmparatorluk dönemnde şeker tadında öykülernde… Dağlarca ve daha brçok öneml smn yoruz. yok sayılan, yalnızca savaşta eserlern başarıyla nceleyp, açık ve anımsanan Anadolu’ya hzmet etmenn merak uyandıran br dlle okura en öneml koşulunun yurt gerçeklğyle sunuyor. “temas etmek olduğunu” mlyor, “halkla nefes nefese gelmedkçe ve onunla hamur olarak yoğrulmadıkça bu memleketn sırları anlaşılmaz” dyor. 13,5x21/176 sayfa/Gez 13,5x21/120 sayfa/Çocuk 13,5x21/319 sayfa/İnceleme