Katalog

HABER/YORUM 2 TEMMUZ 2025 ÇARŞAMBA 8 YAŞASIN LAİKLİK “Laiklik ilkesini savunmak için Atatürk gibi yürekli, Atatürk gibi inançlı olmak gerekir. İzinden gittiklerini SINAN MEYDAN Kalbinde CHP hedefte çünkü! söyleyenler gibi ürkek, kararsız ve inançsız değil” Tarihten (Uğur Mumcu- Cumhuriyet 1 Mart 1987) zmir’deki dünkü şafak baskınları, yerel dünyayı taşımak yönetimler üzerinden CHP ailesini yıp- çağdaş hukuku benimsemiş din ve mezhep savaşları eksik Günümüze İratmaya yönelik hamlelerden en yenisi. sözler ki bir kere çıkmıştır devlettir. Prof. Ahmet Taner olmamıştır. Bu nedenle Ve bu gözaltılar tesadüf değil; planlı, saat ağzımızdan Kışlalı’nın deyişiyle, din devletinde laiklik ve gün ayarlı eylemler. Tam da İBB Baş- “O Uğrunda asılırız... laiklik, “Toplumun, din yaşamaz, yaşatılamaz. kanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik operas- #Attilâİlhan (15.06.1925/10.10.05) adına ve binlerce yıl Ancak laik devlette, her dine, yonun 100. gününe denk geldi! Türk şiirinin en yücelerinden önce konmuş, o günün diğeriyle birlikte yaşama olanağı İmamoğlu’nun tutukluluğunun 100. gü- yurtseverliğin yılmaz bekçisi Attilâ İlhan sorunlarına çözüm getiren kurallara sağlandığından, dinler yaşamaya nünde Saraçhane buluşmasına hazırlanı- Temmuz 1993’te Sivas’ta göz gibi bilge/şairin 100. doğum yılında yaygın göre yönetilme zorunluluğunun devam edebilir. lırken İzmir’e yapılan operasyonun başka göre göre hazırlanan bir dinci etkinliklerle anılmayışı nankörlükten öte kaldırılmasıdır. Aklın, iman Bütün bunların yanında bir devlette bir açıklaması olamaz. Önceki dönem be- 2 (dini kullanan) kışkırtma sonunda içten içe çürüme halidir.” karşısında özgürleştirilmesidir.” sadece din ve vicdan özgürlüğünün lediye başkanı Tunç Soyer, CHP il başka- Madımak Oteli’nin yakılmasıyla 33 Attilâ İlhan’ın Deniz’ler için şiirinden Çağımız, akıl ve bilim çağıdır. Aklı olması, o devletin laik olduğu nı Şenol Aslanoğlu, belediye başkan yar- yazar, ozan, düşünür ve 2 otel çalışanı üç dizeyle başlayan yukarıdaki paragraf ve bilimi esas alan çağdaş devletler, anlamına gelmez. Örneğin Osmanlı dımcıları ve bürokratların polis eşliğinde yanarak veya dumandan boğularak Nihat Behram’ın 15 Haziran tarihli bir laik bir dünya görüşüne veya laik İmparatorluğu’nda dinsel hoşgörü Emniyet’e götürülmesi üzerinden birileri öldü. Sivas’ta, dinci mezhepçi internet mesajıdır. bir sisteme sahiptir. Tarih boyunca vardı, ama laiklik yoktu. Laik devlet, siyaset mühendisliği yapıyor. kalkışma sonundan katledilen Yani tam da Attillâ İlhan’ın 100 yıl önce aklın ve düşüncenin özgürlüğü, hiç kimseye dinine, mezhebine göre Yaygın anlayışa göre, iktidar yargıyı kul- can’larımızı saygıyla anıyorum. doğduğu gün ve ayın tarihi. dolayısıyla bilim ve sanat laik ortamda ayrıcalık tanımayan devlettir. lanarak muhalefeti dizayn etmeye çalışır- Bilindiği gibi “Sivas Katliamı”, Doğrusunu söylemek gerekirse bu tarihi gelişebilmiştir. Laik devlet, din ve vicdan ken, yerel yönetimlerin elini kolunu bağ- tarihimizde “dinin kullanıldığı” tek ben de atlamıştım. Oysa Attilâ İlhan en Laik devlet, her türlü “dinsel özgürlüğünü korumakla birlikte bu lıyor. Tam olarak “bir taşla iki kuş” örne- olay değildir; daha önce Çorum sevdiğim, en çok etkilendiğim şairlerimizin vesayetten” kurtulmuş, özgürlüğün, devletin laik ve demokratik ği! İzmir iddianamesi ortada yok ancak ilk Olaylarından Maraş Olaylarına, başında gelir. egemenliğin “kayıtsız-şartsız ulusa yapısını değiştirecek biçimde gelen bilgi kırıntılarına göre bu kez tünel Menemen Olayı’ndan Şeyh Sait “Çürüme hali” ne kadar sert bir ifade ait olduğu” çağdaş hukuk devletidir. kullanılmasına, yani devlet yapısının inşaatı ve araç kiralama üzerinden “men- İsyanı’na… dinin kullanılarak halkın olsa da yazık ki çok yanlış değil. Laik devlette halk, egemenliğini dine bir dinin veya dinlerin egemenliğine faat” suçlaması yapılıyor. kışkırtıldığı ve masum insanların Sokaktaki yurttaşa “Kimdir Attilâ İlhan” dayandıran otoritelerin (kralların, girmesine, toplum üzerinde dinsel baskı Çünkü son anketlerde CHP, yaşadı- katledildiği benzer olaylar yaşanmıştır. diye sorulsa acaba onu hakkıyla tanıyan sultanların, halifelerin) önünde “kul” kurulmasına asla izin vermez. Çünkü ğı çalkantılara rağmen hâlâ umut veriyor Normal koşullarda Türkiye kaç kişi çıkar? ve “tebaa” değil, özgür bireydir; böyle bir durumda artık laiklikten ve ve iktidarı sallıyor. İşte bu yüzden hedefte Cumhuriyeti’nde bu tür “dinsel Oysa özellikle de genç biri, Attilâ İlhan çağdaş hukuk ününde eşit haklara demokrasiden söz edilemez. Atatürk’ün partisi. Ama unutulan bir şey kışkırtmalara” ve “gerici kalkışmalara” şiirinden habersizse genç olmanın ne var: Savaş cephesinde kurulan bu parti, sahip yurttaştır; ümmet değil ulustur. karşı çok dikkatli olunması gerekirdi. Atatürk’ün laiklik anlayışı olduğundan da habersiz demektir. geri adım atmaz. Bu nedenle “yurttaşlık”, “ulusal Ancak bugün Türkiye Cumhuriyeti’ni Atatürk’ün kurduğu Türkiye Attilâ İlhan, kendi gençlik yıllarını egemenlik” ve “ulus” kavramları, yöneten “Siyasal İslamcı” AKP ve Cumhuriyeti sıradan bir cumhuriyet anımsadığı bir şiirinde kardeşi Cengiz tepeden tırnağa laik kavramlardır. Bu kimin 100 karası? “Milliyetçi” ortağının, “Laik Türkiye Laiklik yoksa demokrasi değil laik bir cumhuriyettir. Daha İlhan için “kalbinde dünyayı taşır bu Tam 100 gündür tutsak İstanbul’un Cumhuriyeti” diye bir duyarlılığı de yoktur. Yine Ahmet Taner doğrusu Atatürk, devrim stratejisi çocuk” der ve devam eder: “Dünya -hem de ciddi bir farkla seçilmiş- belediye yoktur. Hatta tam tersine, Atatürk’ün Kışlalı’nın deyişiyle “Laikliği kabul doğrultusunda, cumhuriyeti adım adım kalbimizde taşınmaya değer” başkanı Ekrem İmamoğlu. Kentin kalbi, 19 kurduğu Laik Cumhuriyeti, “Yeni etmeyen, dine dayalı bir devlet laikleştirmiştir. Acaba günümüzde, kaç genç, kalbinde Mart’tan beri kırık. Osmanlıcı” hayallerle “Yeni Türkiye” Türkiye Cumhuriyeti’nin kuru- düzeninde, gerçek anlamda dünyayı taşıyor? Bakıyorsunuz yazılana, çizilene; hâlâ or- adını verdikleri –niteliği belirsiz- cu Cumhurbaşkanı Atatürk, kalema- düşünce ve inanç özgürlüğü Daha doğrusu dünyayı kalbinde tada somut bir delil yok. Sadece varsa- dinsel-siyasal bir düzene (Yeni lıp 1930’larda okullarda okutuğu, “Va- olamaz. Demokrasi olamaz. taşımak ne demektir dense ne yanıt yımsal bağlantılar ve sonradan (!) orta- Saray Rejimine) dönüştürme çabası tandaş İçin Medeni Bilgiler” kitabın- (…) Demokrasilerde sorunların verecektir? ya çıkan itiraflar. İhaleye fesat karıştırmak- içindedirler. Bu kapsamda, ümmetçi da, “Vicdan Hürriyeti” başlığı altında çözümü, farklı düşüncelerin karşı Hem de okumuş yazmış, bilinçli bir la başlayan iddianame, şimdi yağlı boya bir anlayışla, Türkiye’nin “laik bir laikliği şöyle tanımlamıştı: karşıya gelmesiyle, tartışa tartışa gençten söz ettiğimizi düşünelim. tablo ticaretine evrilmiş durumda. sosyal hukuk devleti” ve yurttaşlarının oluşturulur. Oysa dine dayalı “Her birey istediğini düşünmek, İşte dün, direnişin merkezi İstanbul’da Diyeceksiniz ki ne kalbi, ne dünyası? da “Türk” olduğunun belirtildiği bir devlette, ‘tek doğru’ vardır. istediğine inanmak, kendine özgü binler, on binler, sonra yüz binler ve tele- Özellikle de bizimki gibi bir ülkenin genci, anayasa maddelerini değiştirmek Hatta o ‘tek doğru’nun, sadece siyasi bir fikre sahip olmak, seçtiği vizyonları başındaki milyonlar, bu soyut yaşam koşullarını, geleceğini kaygıyla istedikleri anlaşılmaktadır. ‘tek yorumu’ geçerlidir. (…) Batılı bir dinin gereklerini yapmak veya suçlamalara karşı “Bu kimin 100 karası?” düşünmekten öte ne düşünebilir ki? Laik Cumhuriyetin hedef alındığı yapmamak hak ve hürriyetine diye haykırdı. İzmir’e yönelik saldırı da bu ülkeler, ancak din temeline dayalı Bu soruya yanıtım şöyle olacaktır: böyle bir ortamda, iktidar tarafından sahiptir. Kimsenin fikrine ve öfkeyi körükledi. devlet anlayışından uzaklaştıktan, Bizim gençlik yıllarımız da kolay korunup kollanan veya korunup vicdanına hâkim olunamaz. Vicdan “Bu kimin 100 karası?” sözü, 19 Mart laikliği kabul ettikten sonra olmayan koşullarda yaşandı. kollanacağını bilen, tarikatlara, hürriyeti kesin ve saldırılamaz sürecinin mihenk taşıdır. Ve gerçekler or- demokratikleşebilmişlerdir. İnsan Ama bu koşullar kalbimizde dünyayı cemaatlere ve çeşitli dini gruplara taya çıkana kadar ülkedeki adalet düzeni olup bireyin doğal haklarının haklarına dayalı yönetim biçimleri taşımamıza engel olamadı. mensup kişiler, her fırsatta “şeriat yürekleri sızlatmaya devam edecektir. en önemlilerinden sayılmalıdır. oluşturabilmişlerdir. Bugün, Siyasetin içinde oluşumuzun yanı sıra, özlemini”, “laiklik karşıtlığını” ve temelde insan haklarını kabul Türkiye Cumhuriyeti’nde her romanlar, şiirler okuduk. Yeni filmleri, “Atatürk düşmanlığını” yüksek sesle etmiş, demokrasi ile yönetilen yetişkin dinini seçmekte özgür CHP ne yapmalı? tiyatro oyunlarını kaçırmamak için dile getirmekten çekinmiyorlar. tek Müslüman ülkenin Türkiye olduğu gibi belirli bir dinin “Ben CHP’li belediye başkanıyım. Halkı- koşturup durduk. Son olarak iki gün önce, Leman oluşu bir rastlantı değildir. Çünkü merasimi de serbesttir; yani ayin mı ne kadar çok dinlersem görevimi o ka- Kardeşim, Nihat Behram’ın “içten içe dergisinde yayınlanan bir karikatürde hürriyeti dokunulmazdır.” Türkiye, İslam dünyası içinde, dar iyi yapabilirim. Bugüne kadar ağzın- çürümek” dediği şey, günümüzün, liseli ya Hz. Muhammed’e hakaret edildiği “Türkiye Cumhuriyeti’nde herkes açıktan ve kurumsal olarak ‘laik dan ‘mutlak butlan, kurultay, kayyum’ la- da üniversiteli gençleri arasında bile şiirle, gerekçesiyle Taksim’de Leman Allah’a istediği gibi ibadet eder. devlet’ anlayışını benimsemiş tek fı çıkan bir üreticiyle, pazarcıyla, esnafla, romanla, sanatla ilgili olanların sayısının, dergisinin önünde toplanan bir Hiç kimseye dini fikirlerinden ülkedir.” (Bkz. Ahmet Taner Kışlalı, yurttaşla karşılaşmadım. Varsa yoksa ‘pa- çoğalan nüfusla ters orantılı olarak gitgide kalabalık, tekbirler eşliğinde dolayı bir şey yapılmaz…” halılık, batan işletmeler, mutfağa düşmüş Kemalizm, Laiklik ve Demokrasi) azalması olmalı. “Kahrolsun laiklik, yaşasın şeriat!”, “Türk devleti laiktir... Türkiye ateş, çocuğun eğitimi, barınma...’” Laik devletin yurttaşları, ırk, dil, din, Günümüzün dünyası ne yazık ki güzel “Kemalist köpekler hesap verecek!”, cinsiyet ve siyasal düşünce farklarına Cumhuriyeti’nin resmi dini Bu sözler, Mersin Büyükşehir Belediye bir dünya değil. Kalbimizde taşınmaya da “Ya biz öleceğiz, ya onlar ölecek!” bakılmaksızın kanun önünde eşittir. yoktur. Devlet idaresindeki Başkanı Vahap Seçer’e ait. Seçer aslında değmez! Ama kalplerde taşınmaya değer gibi sloganlarla Laik Cumhuriyeti, partinin bundan sonraki yol haritasını çizi- İnsanları dinlerine mezheplerine göre bütün kanunlar, kurallar, ilmin bir dünya hep vardır ve olacaktır. Bunun Atatürk’ü ve yükselen Kemalist gençliği yor. Kurultay sürecine ilişkin davanın artık ayırmayan ve ötekileştirmeyen laiklik, çağdaş uygarlığa sağladığı esas nasıl bir dünya olduğu Attilâ İlhan gibi hedef aldı. Açıkça “halkı kin ve gündemden düşmesi gerektiğini savunu- farklılıklarla bir arada yaşamanın ve ve şekillere, dünya ihtiyaçlarına şairler okunarak anlaşılır: Aşk ve serüven düşmanlığa tahrik” eden konuşmalar göre yapılır ve uygulanır. Din yor. Gerçekten de ana muhalefeti televiz- toplumsal barışın da anahtarıdır. duygusu, yurt ve insan sevgisi, yaşamı yapıldı. Devletin anayasal düzenine yonlarda tartıştırmak birilerinin işine geldi. anlayışı vicdani olduğundan, Din devletinde kadın-erkek ilişkileri keşfetme heyecanı ve dünyanın neresinde (laik devlete) meydan okundu. Aylardır ülke sorunları unutuldu! Trol des- Cumhuriyet din fikirlerini devlet dinsel kurallarla belirlenmiştir. Kadın bir haksızlık varsa orada haklıdan yana Geçtiğimiz ay Saraçhane’de iktidarı teğiyle “kayyumdu, butlandı” derken orta- ve dünya işlerinden ve siyasetten hakları sınırlandırılmıştır. Bu nedenle savaşmak arzusu ve sorumluluğu... eleştiren gençler gözaltına alınıp Silivri lık bulandırıldı. ayrı tutmayı milletimizin çağdaş din devletinde kadın erkek eşitliğinden Bütün bunların birbirinden ayrılmazlığı zindanında günlerce tutuklu kalırken, Bu yüzden artık CHP’ye düşen görev; söz edilemez. Buna karşın laik devlette ilerlemesinde başlıca başarı etkeni ve şiirde yepyeni metaforlarla dile Taksim’de halkı tehdit eden ve devletin TÜİK verileriyle “törpülenmiş” enflasyo- medeni ve siyasi haklara sahip kadın- görür.” (M. Kemal Atatürk, Vatandaş getirilmesi... anayasal düzenine meydan okuyan nun iyice erittiği emekli ve memur maaş- erkek eşittir. İçin Medeni Bilgiler, Toplumsal Kalbinde dünyayı taşımak, hangi yaşta tipler, sağa sola saldırarak ve ellerini larını, aşırı pahalılığı, açlık sorununu, iş- Laikliğin temelinde aklın ve Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 2010, olursak olalım, böyle bir duygu, bilinç kollarını sallayarak dağıldılar. sizliği, ulusal güvenlik krizini topluma s. 40-47, 86-87; Atatürk’ün Bütün vicdanın özgürlüğü vardır. Aklın ve ve heyecana sahip olmak ve onu hiç Peki, gericiler neden laikliğe doğru anlatmaktır. Toplumun her kesimi- Eserleri, C. 23, s. 17-24, 58-59) vicdanın özgürlüğü ise düşünce ve yitirmemek demektir. Yoksa yaşamaya saldırıyor? ne “Biz çözeriz” mesajını net şekilde ver- Görüldüğü gibi bizzat Atatürk, inanç özgürlüğünün garantisidir. Laik pek de değmez. mek zorundalar. Bu mesajın ateşini de hazırladığı ders kitabında laiklikten devlette bireylerin özgür düşünmesi, Kalbimde hep taşıdığım sevgili şairimi Özgür Özel yakmalıdır. Parti içi tartışma- Laiklik nedir? söz ederken, herkesin istediği bir dine inanması veya inanmaması, 100. doğum yılında saygıyla anarken lara takılmadan. Basitçe “Din ve devlet işlerinin gibi Allah’a ibadet edebileceğini, ibadet etmesi veya etmemesi, bir başka değerli şaire, Nihat Behram’a birbirinden ayrılması” olarak dini törenlerde bulunması veya kimseye dini fikirlerinden dolayı da hatırlatması ve uyarısı için teşekkür Kenevir yasası geçerse! tanımlanan laiklik, her şeyden önce bulunmaması kendi özgür iradelerine bir şey yapılmayacağını, Türkiye ederim. devlette egemenliğin kaynağının AKP’nin, kenevirden elde edilen ürün- bağlıdır. Cumhuriyeti’nin resmi dininin “aklını kullanma özgürlüğüne sahip” lerin eczanelerde satışını öngören ya- Din, insana özgüdür. İnsan dışındaki olmadığını, devlet idaresindeki bütün insana ve insanın özgür iradesine kanunların, kuralların bilimin çağdaş sa teklifi, bir dizi tartışmayı gündeme ta- varlıkların dininden söz edilemez. Bu şıdı. Öneri yasalaşırsa kenevirin yetişti- dayanmasıdır. Devletin egemenlik uygarlığa sağladığı şekillere, dünya nedenle laik devlette devletin dini KISA.. KISA... KISA... rilmesi Tarım ve Orman Bakanlığı’na, iş- anlayışı hukukla belirlenir. Laik ihtiyaçlarına göre yapılarak din olmaz. devlet, dinsel hukuku (şeriatı) değil, lenmesi ve satışı ise Sağlık Bakanlığı’na fikirlerinin devlet ve dünya işlerinden, Dinler teolojik ve tarihsel olarak l SOSYAL medya platformlarında “Deliler bağlı olacak. Ancak iki bakanlık, kenevi- insan aklının ve tecrübesinin eseri siyasetten ayrı tutulacağını belirtmişti. çatışma halindedir. Tarih boyunca Delisi” lakabıyla tanınan Muhammet ri gerçekten denetleyebilir mi? Bu büyük Yakut Almanya’da tutuklu bulunduğu bir soru işareti. cezaevinden tahliye edildikten sonra gittiği Çünkü Türkiye’nin denetim ve kontrol KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK behicak@yahoo.com.tr alanındaki sicili oldukça zayıf. Hollanda’da geçirdiği kalp krizi sonrasında Evet, tıbbi kenevir, uyuşturucu amaç- yaşamını yitirdi. lı kullanılan esrardan farklıdır. Bir görü- l EDİRNE’NİN Keşan ilçesinde 3 şe göre kenevir doğaya faydalıdır: 1 dö- otomobilin karıştığı kazada Jandarma Trafik nüm kenevir, 25 dönüm orman kadar ok- Tim Komutanı Astsubay Kıdemli Çavuş sijen üretir, kâğıt üretiminde de kullanılır. Erkan Özkan (39), Gencay Oskan (28) ve 5 Ancak örneğin Kanada, Türkiye’nin şim- aylık hamile eşi Seray Oskan (26) yaşamını di gündemine aldığı benzer bir yasayı yıl- yitirdi. lar önce uygulamaya koyduğunda, 15-24 yaş arasındaki uyuşturucu kullanımı yüz- l SARIYER Kısırkaya’daki plajda 29 de 40 arttı. Haziran’da denize girdikten bir süre sonra Onca sıkı denetimlere rağmen! gözden kaybolan Enes Açıkça’nın (18) cansız Türkiye gibi kontrol mekanizmalarının bedeni kıyıya vurdu. zayıf olduğu bir ülkede, kenevir serbestliği l ANTALYA’DA Murat Serttaş (48), ciddi risk taşır. Ülker grubunun önemli is- parkta bank üzerinde ölü bulundu. mi Murat Ülker bu konuda uyarılarda bu- Serttaş’ın dün öğle saatlerinde hastaneye lundu ve önemli veriler sundu. Umarız mil- gittiği, çene altında dikiş izi ve kolunda letvekilleri bu yasanın tehlikelerinin farkına varır ve gerekli tedbirleri alır. pansuman izi olduğu belirlendi. Silivri’nin öteki yüzü 1900 - Ferdinand von Silivri, yıllardır f tipi cezaeviyle anılıyor Zeppelin’in yaptığı hava aracı, olsa da aslında bambaşka bir yaşam ba- rındırıyor. Geçtiğimiz günlerde genç be- Almanya’da denendi ve başarılı lediye başkanı Bora Balcıoğlu ile soh- oldu. Araca “Zeplin” adı verildi. bet ettikçe ilçenin tarımsal ve turistik po- 1932 - Birinci Türk Tarih tansiyeli ortaya çıktı. Belediyeye ait tarla- ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI kamilmasaraci@gmail.com Kurultayı, Atatürk’ün larda yapılan ekimler, artan meyve-sebze huzurunda Ankara Halkevi’nde toplandı. fiyatlarına karşı umut ışığı oluyor. Ayrıca 1951 - Savarona gemisi, Türk Deniz Silivri’nin “yediveren” olarak bilinen lavan- Kuvvetleri’ne devredildi. ta üretimi, çiftçinin yüzünü güldürüyor. Bir 1972 - Bülent Ecevit, CHP Genel Başkanı kez ekildiğinde 7-8 yıl ürün veriyor. Balcıoğlu, destek verdikleri inanç turiz- seçildi. mi sayesinde bölge halkına yeni bir ge- lir kapısı açıldığını söylüyor. Örneğin, Or- todoks dünyası için kutsal sayılan Aziz NAMAZ VAKİTLERİ Nektarios’un evi ve tarihi kiliseleri gör- İmsak Güneş Öğle İkindi Akşam Yatsı mek için Bulgaristan’dan 8 binden fazla İstanbul 03:30 05:29 13:13 17:13 20:47 22:37 turist gelmiş. Oteller dolmuş, çay bahçe- Ankara 03:22 05:17 12:58 16:55 20:28 22:14 leri haftalık cirosunu bir günde yapmış. İzmir 03:56 05:45 13:21 17:15 20:46 22:27 UZUN HALI cumhuriyet.com.tr’de