Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
8 HAZİRAN 2025 PAZAR
HABER 3
Terkos Gölü’ne ‘ticari’ izne bir tepki de Ziraat Mühendisleri Odası’ndan geldi
‘Amaç rant yaratmak’
ırkçılık
TMMOB Ziraat
sınırlarına yakın olan
ean-Paul Sartre, Madeleine Gobeil
Mühendisleri Odası Terkos Baraj Gölü havzası
ile Claude Lanzmann’ın Radio
ve çevresi, önceliği rant
İstanbul Şubesi başkanı JCanada için kendisiyle yaptıkları
söyleşide “ırkçılık’ı şöyle tanımlar:
olanlara cazip geliyor yüksek
Kapıkıran, Terkos’un
“Irkçılığı ele aldığımızda ırkçılık
tahribat riski altında. Amaç
içme suyu vasfını karşıtlığını sadece dış dünyayla bir
rant yaratmak. Terkos’un
mücadele hali olarak değil, aynı zamanda
kaybedebileceğine,
ticari balıkçılığa açılması
kişinin kendisiyle bir mücadele hali olarak
sonrasında ise
da ele almamız gerekir. Hiçbir zaman ırkçı
tebliği Terkos sularının
olarak adlandırıldığımı düşünmüyorum
inşaat alanına içme suyu vasfını ortadan
ancak çocukluğumdan beri ırkçılıkla
kaldırabilir ve bir kararla
dönüşebileceğine
kirlendiğimi ve bundan ancak sürekli
içme suyu olarak kullanım
mücadele ederek kurtulabileceğinizi
dikkat çekti.
söyleyebilirim. Bir ara, Üçüncü Dünya’dan,
oranı sıfırlanabilir.
o zamanki kolonilerden gelen ve bana
stanbul
Sonrasında o bölge de inşaat
kötü bir el yazması getiren insanlara
Büyükşehir
Cumhuriyet’e konuşan Kapıkıran, “Alınan bu karar göletlerin ticarileştirilmesi,
alanına dönebilir” diye
karşı fazla nazik olma huyum vardı. Bir
İBelediyesi’ne
Türk Mühendis ve Mimar sonrasında Terkos Baraj metalaştırılması, ekosistem
konuştu. Fransıza, bir beyaz adama şunu söylerdim:
(İBB) düzenlenen Kitabınız kötü. Onlara karşı, nezaket
Odaları Birliği (TMMOB) Gölü ticari avcılık kullanım ihtiyaçları gözetilmeksizin, Kapıkıran, “Terkos içme
Çağdaş gereği kullandığım ama aslında sonradan
operasyonlar
Ziraat Mühendisleri sıklığına göre yıkıcı etkiler bilime aykırı olarak bu suyu rezervi olmakla beraber
Bayraktar
kurtulduğum belli bir ırkçılığı yansıtan
sonrasında
Odası İstanbul Şubesi sonucunda bir süre sonra suların ticari emtia haline özgün biyoçeşitliliği, set
dolambaçlı ifadeler kullandım. Ama hâlâ
yaklaşık 150
başkanı Murat Kapıkıran, içme suyu vasfını, ekolojik getirilmeleri bütünsel ormanı ve kumulları ile
yaşadığım ve kurtulabileceğim başka
ırkçılık düzeyleri de var elbette.”
yıldır İstanbul’un içme
yıllık 142 milyon özelliklerini kaybedebilir” faydayı ve kamu yararını özgün ve dünyaca ünlü
Irkçılık, insan türü içinde ırkların varlığına
suyunun önemli bir kısmını
metreküplük kapasite uyarısında bulundu. gözetmeyen rantçı ekosistemi olan doğal,
ilişkin hatalı varsayımdan yola çıkarak belirli
karşılayan Terkos Baraj
ve 619 kilometrekarelik politikaların sonucunda kültürel su varlığıdır. Bu
insan kategorilerinin diğerlerinden özünde
‘Yine benzer yöntem’
Gölü’ne ilişkin yapılan
havza alanına karşın ticari oluşmaktadır” dedi. özgün doğal yapı koruma üstün olduğunu düşünen bir ideolojidir
ve bilimsel ırkçılıkla birlikte ortaya çıktığı
düzenlemeye tepkiler Son yıllarda su
balıkçılığa açılmasının Yapım masrafının İSKİ altına alınmalıdır. Ticari
görülmektedir. Irkçılık, bilimsel ırkçılık olarak
sürüyor. Resmi Gazetede varlıklarının tahrip eden
yaratacağı risklere ve tarafından karşılandığı balıkçılık izni altında
da adlandırılır ve bilimin yardımıyla “ırkların”
yayımlanan karara kullanımların çoğu zaman
arka plana dikkat çekti. halde Sazlıdere Barajı’nda belirli bir süre sonra
varlığını desteklemeye çalışan bir ırkçılık
göre Terkos Baraj Gölü, idarenin izin vererek
Düzenlemenin yasadışı ve Kanal İstanbul kapsamında yapılaşmanın yolunu açacak biçimidir. Başka bir toplumsal kategoriye
(farklılık kültürel, etnik veya sadece ten
“Avlanmanın tamamen açtığı olanaklardan
denetimsiz yapılan ticari yapılanları da anımsatan bu tebliğ geri çekilmelidir”
renginden kaynaklanıyor olabilir) yönelik bu
yasak olduğu içsular” faydalandığını belirten
balıkçılığa ortam yaratma Kapıkıran, “Görüyoruz değerlendirmesinde
düşmanlık, aynı zamanda yabancı düşmanlığı
listesinden çıkarılmıştı. Kapıkıran, “Derelerin, göl ve
ihtimaline de dikkat çeken ki Kanal İstanbul plan bulundu. l İSTANBUL
veya etnosentrizm biçimlerine de dönüşüyor.
Irkçılığın bazı ifade biçimleri, örneğin ırksal
hakaret, ırksal iftira ve ayrımcılık, birçok
ülkede suç olarak kabul ediliyor.
Irkçı ideolojiler (Öjeni genetik ve bilimsel
miras yasaları aracılığıyla insanları ve grupları
mükemmelleştirmenin mümkün olduğunu
iddia eden ahlaksız ve sözde bilimsel bir
teoridir. Öjeniciler, “ırksal gelişme” fikrini
desteklemek için Charles Darwin ve Gregor
Mendel’in çalışmalarına dair yanlış ve
önyargılı bir anlayış kullandılar); ırk ayrımcılığı,
Yeşilüzümlüler etnik ayrımcılık ve aşırı durumlarda soykırıma
varabilen adaletsizlik ve şiddete yol açan
krom madenine
siyasi doktrinlerin temelini oluşturmuştur.
Sosyal bilimlere göre ırkçılık, ırksal
karşı çıkıyor
bahanelerle toplumsal egemenlik dinamiğinin
bir parçasıdır. “Ters ırkçılık”, ırkçılığa maruz
Muğla Fethiye’deki
kalmış bir kişi veya ırksallaştırılmış bir grup
Bolu’da sahibinin elinden kaçarak tarlaya giren
Yeşilüzümlü’de Eti
tarafından gerçekleştirilen gerici bir eylem
kurbanlık boğa, köylüler tarafından uzun uğraşlar
Elektrometalurji tarafından veya ifadeyi tanımlamak için “ırkçılık” terimini
sonucu yakalandı.
kullanan bir ifadedir.
yapılmak istenen krom
Bu konuda araştırma yaparken bir
eleme tesisine Çevre,
zamanlar sadece siyahi insanlara ayrılmış
Şehircilik ve İklim Değişikliği
yerde su içen bir Afroamerikalının fotoğrafını
Yönetmelik dinlemediler! Türkiye Kasaplar Federasyonu hijyen uyarısı yaptı
Bakanlığı tarafından
gördüm. O bir zamanlar ABD’de helaları bile
verilen “Çevresel etki
ayrıydı.
değerlendirmesi (ÇED)
Felsefede, “öteki”, kişinin kendisinden
gerekli değildir” onayına
farklı ya da farklı olarak algıladığı herhangi bir
Tekel bayisinde ‘Kıyma çekilir’ afişi
kişi ya da şeye atıfta bulunan bir kavramdır.
yurttaş karşı çıkıyor. Dağ
Bu ayrım, bireylerin kendi kimliklerini nasıl
Taş Aş Bizim Platformu
Bu Kurban Bayramı’nda da Kontrol Genel Müdürlüğü’nün neden oldu. Erdemli ilçesinde tabelaları konulan alan, yeniden
oluşturduklarını anlamak için çok önemlidir,
üyeleri, Fethiye Ekolojik
kasaplar dışında birçok işyeri, ‘Kurban Hizmetleri ve ise kaçarak denize atlayan çöplüğe döndü. Çevreye yayılan
çünkü “öteki” ile karşılaşma, “ben”in
Yaşam Derneği (FETDER)
kurbanlık etin işlenmesi, kıyma Kurban Bayramı Denetimleri’ küçükbaş bir kurbanlık kötü koku ve görüntü kirliliği sınırlarını tanımlamaya yardımcı olur.
ve Yeşilüzümlü’de yaşayan
İsveç’te zorunlu kısırlaştırma: 1906-
çekimi gibi işlemler yapıyor. hakkındaki 2021 yılında Resmi hayvan öldü. Elazığ’da bağını tepki topladı.
yurttaşların projeye ilişkin
2013 yılları arasında öjeni, tıbbi ve sosyal
Türkiye Kasaplar Federasyonu Gazete’de yayımlanarak kopararak foseptik çukura
açtığı dava süreci devam
gerekçelerle, kişinin geçerli rızası olmadan
Başkanı Osman Yardımcı, Çeşme nüfusu bir
yürürlüğe giren Kurban düşen kurbanlık boğa,
İsveç’te gerçekleştirilen kısırlaştırmalardı.
ediyor. Geçen günlerde
hijyen uyarısında bulundu.
Hizmetlerinin Uygulanmasına traktörün arkasında takılan
milyonu aştı
1972 ile 2013 yılları arasında
yapılan bilirkişi keşfinin
Antalya’nın Kepez ilçesinde
Dair Tebliğ ile belirlenen vinç yardımıyla vatandaşlar
kısırlaştırma, cinsiyet değiştirme ameliyatı için
Öte yandan yurttaşlar
ardından çıkacak rapor
geçen yıl bir nalbur dükkanı
kuralları anımsattı. tarafından kurtarıldı. Sağlık
de bir koşuldu.
İzmir’in Çeşme ilçesine akın
bekleniyor. Yurttaşlar ise
önüne asılan “Kıyma çekilir, 1922’de Uppsala’da Irk Biyolojisi
Kurban Bayramı’nın ikinci Bakanı Kemal Memişoğlu,
etti. Alaçatı gişelerinde de
maden için hazırlanan proje
bıçak bilenir” yazılı afişin ihbar Devlet Enstitüsü kuruldu. 1930’larda,
gününde kaçan hayvanlar bayramın ilk gününde 81
yoğunluk oluşurken ilçenin
tanıtım dosyasında arıcılığa
toplu kısırlaştırmaya izin veren bir yasa
üzerine kaldırıldığını hatırlatan
nedeniyle bildik sahneler ilde 14 bin 372 kişinin kurban
nüfusunun bayramın ikinci
ilişkin bilgi verilmemesine
çıkarıldı. 1941’de çıkarılan bir diğer yasa
Osman Yardımcı, bu bayram
gündeme yansıdı. Bolu’nun kesimi sırasında yaşadığı
karşın bölgede geçim günü itibarıyla 1 milyonu aştığı daha kapsamlıydı ve sterilizasyonun
ise yine Kepez ilçesi Yenidoğan
Kızılağıl köyünde kesime yaralanmalar sonucu sağlık
gerçekleştirilebileceği üç genel gerekçeyi
kaynaklarının bu olduğunu belirtildi. Muğla’nın dünyaca
Mahallesi’nde bir tekel
götürülen boğa, sahibinin tesislerine başvurduğunu
belirtiyordu:
aktardı.
ünlü turistik ilçesi Bodrum’da
bayisinin önüne, “Kıyma çekilir”
elinden kaçtı. Köylüler tarlaya açıkladı. -Tıbbi, kronik hastalığı veya kalıcı zayıflamış
Şirketin hazırladığı ve
da Kumbahçe, Gümbet, Bitez,
yazılı büyük bir afiş asıldığını
bünyesi olan bir kadının gebeliğinin hayatı ya
kaçan boğanın peşine düştü.
bakanlığın onay verdiği
Ortakent, Yalıkavak, Gündoğan
söyledi. Yardımcı, Kepez ilçesi da sağlığı açısından sakınca oluşturabileceği
Çöplüğe döndü
Bir süre sonra ormana giren
projeye göre, şirketin alanda
ve Türkbükü sahilleri tatilci
durumda.
Yeşilırmak Caddesi’nde bir fast
boğa, yaklaşık bir saat süren Sakarya’nın Arifiye ilçesi Fatih
30 yıllık ruhsatı bulunuyor.
akınına uğradı. Aydın’ın -Öjeni, akıl hastası olduğu düşünülen,
food işletmesinin de “kıyma
çalışmayla köylüler tarafından Mahallesi’ndeki daha önce de
ağır hastalığı bulunan veya fiziksel engeli
Şirket şimdilik 9.85
önemli turistik merkezlerinden
çekilir” afişi astığını belirtti.
yakalandı. Mersin Merkez sık sık çöp dökülen ormana
bulunan kişilerin kısırlaştırılarak bu özelliklerin
hektarlık alanda çalışacağını
Kuşadası ve Didim ilçelerinin
Yıldırım Beyazıt Caddesi’nde
Yenişehir İlçesi’nde kaçan boğa bu kez de kurban kesiminden yavrulara aktarılmasını engellemeyi
belirtiyor ancak bölgedeki
girişlerinde de uzun araç
de bir tekel bayisinin aynı afişi
amaçlıyordu.
trafiği karıştırıp bir kişinin de kalan atıklar atıldı. Daha önce
ruhsat sahası genişliği
kuyrukları oluştu.Mersin’in
asarak, kıyma çekimi yaptığını
-Sosyal, zihinsel hastalığı, zekâ geriliği veya
hafif yaralanmasına defalarca temizlenen
ise 11 bin 239 hektar. Dağ
Erdemli ve Silifke ilçelerindeki
dile getiren Yardımcı, tüm antisosyal olma nedeniyle çocuk evlat
ve uyarı
Taş Aş Bizim Platformu,
edinmeye uygun görülmeyen kişilerin
bu işletmeleri Tarım ve İçİşlerİ plajlarda ve Edirne’nin Ege
BAYRAM
proje kapsamında en az kısırlaştırılmasına izin veriyordu .
Bakanı a li Yerlikaya, dün bayramın
Orman İlçe Müdürlüğü Denizi kıyısındaki Saros
Yasa, rıza yaşı sınırını öngörmemiştir.
TATİLİNDE
10 bin ağacın kesileceğine
birinci gününde meydana gelen 692 trafik
ekiplerine bildirdiklerini Körfezi’nde Kurban
Ancak bir kişiyi fiziksel olarak kısıtlamak
ve Fethiye’nin içme suyu ACI TABLO kazasında yedi yurttaşın olay yerinde yaşamını
söyledi. Yardımcı, Bayramı tatili nedeniyle
hiçbir zaman yasal olmamıştır.
yitirdiğini, 1128 yurttaşın da yaralandığını açıkladı.
kaynaklarını riske atacağına
Tarım ve Orman yoğunluk yaşandı.
Öjenik kısırlaştırmaların sayısı 1940’larda
Yerlikaya, bayramın birinci günü 12 bin 407 araca, arefe ve bayramın birinci günü
dikkat çekti.
Bakanlığı Gıda ve laa /İHa /DHa zirveye ulaştı, 1946’dan itibaren 1941 yasal
toplamda 35 bin 682 araca hız ve radar işlemi yapıldığını duyurdu.
lİSTa NBul /Cumhuriyet
hükümleri uyarınca kısırlaştırmaların sayısı
giderek azaldı.
1997’de etnologlar İsveç hükümeti
adına kısırlaştırmaların ne kadarının zorla
Ege sallanmaya
Mersin Körfezi’nde
yapıldığını tahmin etmeye çalıştı. Başvuruların
Plastik atıklar yavru
dörtte birinin kurumdan tahliye koşulu gibi
devam ediyor
zorlamaya benzer koşullar altında yapıldığını
dip müsilaj alarmı
Yu Na NİSTa N’ıN Ayion
ve diğer yüzde 9’unun baskı altında
leylekler için tehdit
Oros bölgesinde merkez
imzalandığını buldular. Vakaların yarısında
Mer SİN Üniversitesi Su
SİNop sağlıklarını
üssü Gökçeada’ya 130
zorlama veya baskı belirtisi bulamadılar
Ürünleri Fakültesi İşleme
Üniversitesi kaybetme
ancak başvuranların kendi isteğiyle imzalamış
kilometre mesafede
Teknolojisi Ana Bilim Dalı
tarafından tehlikesi ile
olduğunu kanıtlayan belirtiler buldular.
5.2 büyüklüğünde
Öğretim Üyesi Prof. Dr.
Tydén bu yüzdeleri, zorlama altında yapılan
Ondokuz Mayıs karşı karşıya
deprem meydana geldi.
Deniz Ayas, kıyılarda görülen operasyonların sayısını tahmin etmek için
Üniversitesi, kalıyor. Yetişkin
Çanakkale’nin Gökçeada
kullanıyor. 15 bininin tahliye koşulu olarak
alg patlamalarının (sucul
Ankara leyleklerce küçük
ilçesine 130.85 kilometre
yapıldığını ve 5 bin 500 ila 6 bininin diğer
ortamlarda alglerin veya
Üniversitesi parçacıklar
uzaklıkta 7 kilometre
baskı türleri altında yapıldığını, 30 bininin ise
siyanobakterilerin hızla ve
ve Saraydüzü halinde yuvalara
derinlikte yaşanan, kısa gönüllü ve başvuranların kendi girişimiyle
aşırı çoğalması) ekosisteme
Mehmet Akif taşınan plastik
yapıldığını buldu.
süreli paniğe neden olan
etkisini incelemek için
Ersoy Anadolu Lisesi’nin atıkları yavrular yem
2000 yılındaki bir hükümet raporuna göre,
sarsıntıda can ve mal kaybı
çalışma başlattı. Aralarında
katkılarıyla yürütülen zannederek tüketebiliyor. 21 bin kişinin zorla kısırlaştırıldığı, 6 bin kişinin
Dr. Ayas, şöyle konuştu:
yaşanmadı. Depremin
Ayas’ın da bulunduğu 10
“Saraydüzü Cuma Ovası’nda Projede görev alan Sinop “gönüllü” kısırlaştırmaya zorlandığı ve 4 bin
“Mersin Körfezi’nde
Edirne de hissedildiği
vakanın niteliğinin belirlenemediği tahmin
kişilik ekip, Silifke ilçesindeki
Leylek Popülasyonu Projesi” Üniversitesi Eğitim Fakültesi
müsilajın daha da kalıcı hale
bildirildi. Jeofizik Yüksek
ediliyor.
Boğsak Koyu ile Dana Adası
kapsamında bölgede Matematik ve Fen Bilimleri
gelmesiyle karşılaşabiliriz
Mühendisi Prof. Dr. 2000’li yıllardan itibaren İsveç devleti
yumurtadan çıkan yavru Eğitimi Bölümü Öğretim çevresinde suya girdi. Ekip,
çünkü körfezin kirlilik
tazminat talebinde bulunan mağdurlara
Ahmet Övgün Ercan,
denizin dibinde müsilajın
leyleklerin sağlıkları ve Üyesi Doç. Dr. Evrim
yükü çok fazla. Buna bağlı
tazminat ödemeye başladı.
sosyal medya hesabından
görüldüğü yerlerden su altı
gelişimleri yakından takip Sönmez, “Son 10 yılda çok
yıllardır sıklığı ve boyutu
Ardından İkinci Dünya Savaşı’nda
yaptığı paylaşımda, “Kuzey
kameralarıyla kayıt aldı.
ediliyor. ciddi şekilde yuvalarında
Nazi ırkçılığı geldi. Bu dönemde hayatını
artan şekilde yüzey ve dip
Anadolu kırığının Ege Denizi
Proje ekibince her yıl plastik birikiminin arttığını Prof. Dr. Ayas, dalışta
kaybedenlerin tek bir listesi bulunmasa da
müsilajını görmeye devam
batısında Selanik Akrotrios
devlet kurumları ve Yahudi organizasyonları
sayımları yapılan ve sağlık görüyoruz. Bu tabii uzun yoğun dip müsilajı tespit
ediyoruz. Dip müsilajı,
Yarımadası’nda M5,4-M5,7
1940’lı yıllardan bu yana Naziler tarafından
ettiklerini söyledi. Dip
kontrolünden geçirilen dönemde yavrunun sağlığı
Mersin Körfezi için bilimsel
öldürülen Yahudilerin sayısının yaklaşık altı
büyüklüğünde olan deprem
yavru leylekler, yapılan için çok olumlu değil. Çok müsilajının etkisinin ortadan
olarak belgelenmiş durumda
milyon olduğunu tahmin etmektedir.
Kuzey Marmarayı, Ege
bilgilendirme faaliyetlerine seviyoruz leylekleri ama kaldırılması için arıtma
bu da körfezin deniz kirliliği
Son zamanlarda Cumhuriyetin Kürt
kıyılarımızı etkilemez.
rağmen doğaya bırakılan biraz daha çöpümüze dikkat sistemlerinin iyileştirilmesi
konusunda iyi olmadığının
vatandaşlarına karşı ırkçılık siyaseti uyguladığı
Sıkıntı yok” ifadelerini
plastik atıklar nedeniyle etmek gerekiyor” dedi.laa
gerektiğini vurgulayan Prof.
somut göstergesi.” l aa iddia ediliyor da...
kullandı.