Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 19 MAYIS 2025 PAZARTESİ 2 olaylar ve görüşler 19 Mayıs , direnişin gıdasıdır lahlar ile cephane arıyorlar. Biz ise kafamız içeriğini yitirmiş anlamsız sözlerdi.” Paşanın ğu görülür. Doç. Dr. İhsan Tayhanİ ile imanımızı götürüyoruz.” İşte, 19 Mayıs betimlediği bu karanlık ve gerçekçi tablo- İşte 19 Mayıs ruhu, bütün bu aşamaların bi- “Ben, İstanbul’da kalıp ruhunu yakalamak için bu sözler derinlikli nun-düşünsel bir arka plan olmaksızın- ter- reşimidir. Olup bitenleri irdeleyen, olacakla- tutuklanmaktansa batıp boğulmayı bir biçimde çözümlenmelidir. sine çevrilebilmesi düşünülemez! rı sezen ve zamanı geldiğinde tarihin kendisi- yeğledim ve yola çıktım!” 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun’da Anado- Mustafa Kemal’in, Mayıs 1919 öncesine ne sunduğu olanakları değerlendiren bir de- Mustafa Kemal Atatürk (1927) lu toprağına ayak basan Mustafa Kemal Pa- ilişkin düşünsel arka planının tepe nokta- hanın ürünüdür! Emperyalizme ilk yenilgisini 19 Mayıs şa o andan itibaren usunda olgunlaştırdı- ları gözden geçirilecek olursa Osmanlı’nın tattıran; devrimin kapısını aralayarak Anado- ustafa Kemal Paşa, 16 Mayıs 1919’da ğı ve “vicdanında bir giz gibi sakladığı” ey- 1881’de Düyun-u Umumiye’yi kurması ve lu insanını, padişahın kulluğundan özgür bir kutlu olsun! Samsun’a doğru yola koyulacaktır. Şiş- lem planını yaşama geçirmeye başlar. 19 ileride Sevr olarak karşısına çıkacak teslimi- bireye; ümmeti millete; medreseyi üniversi- Mli’deki evinden çıkmış, otomobile bin- Mayıs ruhunun anahtar sözcüklerse “kafa” yet süreci, çocukluk ve gençlik yıllarını kap- teye dönüştüren; yarı teokratik bir monarşi- ugün ulusal egemenlik mek üzeredir. Yukarıdaki sözler, bu sırada eve ve “iman”dır. Burada “kafa” bilgiyi, ülküyü, sayan Abdülhamit’in anayasal istibdat dö- den çağdaş, laik-demokratik bir Cumhuriyet tarihimizin destansı gelip güvenilir kimselerden aldığı duyumu ken- düşünceyi, düşünceyi kullanma yeteneğini; nemi, yüzbaşı rütbesi ile Şam’da mesleğe çıkaran da bu ruhtur! Byıldönümlerinden. 19 Mayıs disine ileten Rauf (Orbay) Bey’edir. Orbay’ın “iman” ise düşüncenin bir amaca yönlendi- adımını attıktan bir yıl sonra gizli Vatan ve Atatürk’ün, 19 Mayıs’ı armağan etti- 1919 büyük önder Atatürk duyumu, Bandırma gemisinin Karadeniz’de rilmesini, eyleme dönüştürülmesini ve siya- Hürriyet Cemiyeti kuruculuğu, sarsıcı ol- ği gençliğin, 19 Mart’taki Saraçhane mitin- liderliğinde bir ülkenin, ulusun batırılacağı yolundadır. sal anlamda düşünceye bağlılığı işaret eder. masına karşın halife-sultanın egemenliği- gi ile birlikte, 106 yıl önceki direniş ve diri- işgalden kurtuluşa, Cumhuriyete Düşündüklerini yapmaktan alıkonmayı Gazi Mustafa Kemal’in başlattığı sava- ni dışla(ya)mayan 1908 İkinci Meşrutiyet lişin gıdası olan 19 Mayıs ruhuna bağlılığını uzanan zorlu mücadelesinin ölmekle eşdeğer sayan Mustafa Kemal, Ra- şım, bir taraftan işgalini sürdüren emper- Devrimi’nin içinde geçen çalkantılı yıllar; görmek gurur vericidir. Şimdilerde varlığını başlangıcı, bağımsızlık ateşinin uf Bey’i yukarıdaki kararlılık içeren sözlerle yalizme, diğer taraftan da içeride taht uğ- etkin görevler üstlendiği ve acı dolu göz- sürdüren örtülü emperyalizm ve istibdadı yakıldığı gün. Bu öyle bir zafer yolu yanıtlar ve Galata Rıhtımı’na gelir. Sandal- runa her türlü hakaret ve onursuzluğu ka- lemler yaptığı Trablusgarp-Balkan savaşla- çağrıştıran bugünkü tek adam rejimi de bu ki ümmetçi değil, ulus birliğinin larla Kız Kulesi önlerine vardıklarında müt- bullenmiş halife-sultana dönüktür. O, bu rı ve I. Dünya Savaşı’nda, Osmanlı’nın yenil- ruh ile dağıtılacaktır! Ulusa yol gösterme- bilinciyle, bağnaz değil, akıl bilimden tefiklerin gemide arama yaptıklarını görür iki boyutlu savaşımın gerekçesini şöyle gi almadığı tek cephe olan Çanakkale Kara ye devam eden bu yüce ruhu Samsun’a ta- yana bakışla, padişahı, kadıyı, halifeyi, ve “19 Mayıs ruhu”nun şifresi niteliğinde- özetler: “Osmanlı Devleti, onun bağımsızlı- Savaşları’nda tarih sahnesine çıkış ve Ana- şıyan büyük Atatürk’ün anısı önünde saygı tarikatı değil, halkın egemenliğini ki şu sözleri söyler: “Ne kadar ahmaklık! Si- ğı, padişah, halife, hükümet, bunların hepsi fartalar kahramanlığı aşamalarının oldu- ile eğiliyor, bayramımızı kutluyoruz. esas aldı. TBMM’si ve Atatürk ilkeleri izindeki Cumhuriyetiyle, tüm karanlık zihinlere karşı en kritik zamanlarda ayağa kalkmasını bilen Kuvayı Milliye ruhuyla aydınlandı. Atatürk, Nutuk’a şöyle başlar: “1919 senesi mayısının 19. günü Samsun’a çıktım. Genel vaziyet ve manzara Osmanlı Devleti’nin dahil bulunduğu grup, Harbi Umumi’de mağlup olmuş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, şartları ağır bir mütarekename imzalanmış. Büyük Harbin uzun seneleri zarfında, millet yorgun ve fakir bir halde...” Sonraki cümlelerinden; “Düşman devletler Osmanlı devlet ve memleketine maddeten ve manen tecavüz halinde; imhaya ve parçalamaya karar vermişler...” Emperyalist oyunlar... Atatürk işgal güçlerinin planlarına işaret eder. Kimi cephenin yabancı himayesinde bir Kürt devleti oluşturulmasına yönelik arayışlarına da vurgu yapar. Tarih bilgisi, bugünü değerlendirmek ve gelecek stratejiler için son derece önemli. Atatürk’ün yıllar önceki öngörüleri bugün hâlâ geçerli. Emperyalistlerin bölgesel oyunlarının sonu yok, sabırları ise onlarca yıl sürebilir türden. İşte bu bakışla bugüne yönelik uyarılarımızı yineliyoruz. “İmralı sürecine” ilişkin soru işaretlerini dile getiriyoruz. Bu bakışla terör örgütünün fesih kararını duyururken Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş tapusu olan Lozan Antlaşması’nı hedefe koymasına tepki gösteriyoruz. İşte yine bu bakışla, barış hepimizin ortak umudu derken iktidar hesabıyla, çıkarlar için “çözüm süreci” değil, çifte standartlı adalet değil, ülke genelinde herkes için demokrasi, hukukun üstünlüğü, güçler ayrılığının önemi diyoruz. Laikliğin olmadığı, devlet içinde devletçiklerin yaratılmaya çalışıldığı bakışa karşı çıkıyoruz. Çünkü geçmiş ve yakın dönemde yaşananlar bizlere bölgedeki kaypak zemini unutturmuyor, gelecek açısından dikkatli olmamız mesajı veriyor. Suriye, Irak, Libya, Filistin... Emperyalist, işbirlikçi, işgalci zihniyetin “böl-parçala-yönet” politikası, BOP, GOP’lu, peçetelere çiziktirdiği haritalar akıllarda... Geleceğimiz gençlerimizle birlikte Türkiye’nin gücünün çağdaş, demokratik, laik hukuk devletinde, ulusal birliğinde, halkın egemenliğinde olduğunu biliyoruz. ABD’nin ‘normalleştirme’ baskısı Küresel çapta yönetimsel kriz kazanı fokurduyor. “Batı demokrasisi”nin temel ilkelerine yönelik aşınmalar, faşist, otoriter yönelimler artıyor. Etik bakışı küçümseyenler kulübü genişliyor... Son olarak ABD Başkanı Trump’ın zengin Körfez monarşilerine ziyareti de ABD’ye “hediye edilmek” istenen uçaktan, savunma sanayisi dahil milyarca dolarlık dev ticarete, aile boyu yatırım girişimlerine uzanan pek çok konuda tartışmalara yol açtı. Aynı zamanda ziyaret ülkemiz için de kritik önemdeki konuların masaya yatırıldığı görüşmelere sahne oldu. Trump’ın İsrail ile ilişkileri normalleştirme rotasında tutmak istediği Sünni Körfez cephesi bölgede yeni bir gerilim istemedikleri, İran’a yönelik saldırıya karşı oldukları mesajını verdi. Suriye konusu da ana başlıklarındandı. Terör örgütü PKK’nin kendini feshettiğini duyurduğu bir dönemde gözler haliyle örgütün Suriye kolu YPG’nin ana unsurunu oluşturan SDG’nin nasıl bir yol izleyeceğinde. Ankara’ya yakın olan Şam’daki Şara yönetimi, Riyad ve Doha ile de iletişimi artırmış halde. Trump’ın Suudi Arabistan ziyaretinde Şara da vardı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın telefonla katılımıyla Suriye toplantısı da yapıldı. ABD, Suriye’ye yaptırımları kaldırdığını duyurdu, Körfez para musluğunu açma sinyali verdi. Filistinlilere yeni sürgün planları ise satır aralarına saklanıverdi. ABD bir yandan da Şam’a İsrail ile normalleş baskısını artırırken yıllar boyu yatırım yaptığı YPG/SDG’den vazgeçer mi sorusu ise ağırlığınca ortada. ruhu