Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 14 MART 2025 CUMA 2 olaylar ve görüşler ve politik katılımın önemini ortaya koyan, evrensel bir ders niteliğindedir. Avrupa’nın HHH Ben de aşağıdaki senaryo özeti ile Brecht’e, bir nazire yazmak istedim. Arturo Ui’nin Önlenemez Arturo Ui’nin Düşüşü “Arturo Ui’nin Önlenemez güvenliği ve Düşüşü”, otoriter ve Faşist Önlenemez liderlerin, bu özelliklerinin yarattığı çelişkilerden dolayı düşüşlerinin Düşüşü! kaçınılmaz olduğunu anlatır! evgili okurlarım, ben bunaldığım Artura Ui’nin düşüşü de onun yükselme süreciyle tam bir koşutluk ve çok yorulduğum zamanlar Türkiye Starih ve edebiyat okurum. gösterir: Ne kadar güçlü olursa olsun, En sevdiğim metinlerden biri otoriterliğin ve Faşizmin kendi iç Bertolt Brecht’in “Arturo Ui’nin Nejat e N etkileyen en önemli bağımsız jeopolitik vizyon güvenlik algılamaları çelişkileri, onu eninde sonunda yok Önlenebilir Tırmanışı” oyunudur. edecektir. faktör ise ABD-AB ticaret oluşturamayan ve küresel farklıdır. Rusya, Ben bu oyunu Türkiye’de Genco EmEkli TuğgEnEral Halkın içindeki korku ve suskunlukla Erkal’dan izledim de. ilişkisinde ABD’nin jeopolitik aktör olamayan Türkiye’mizin Karadeniz’de beslendiği için, bu korku, değişim Bugünlerde o metni o kadar çok aleyhine oluşan tablodur. Avrupalıların algılamasına kuzey komşumuzdur. BD Başkanı umuduyla kırılmaya başlayınca Ui’nin okudum ve bu konuda o kadar çok Sadece 2024 yılında ABD, göre tehdit hâlâ Rusya’dır. Türkiye’nin Rusya ile Donald Trump’ın çöküşü de kaçınılmaz olur. düşündüm ki sonunda Brecht’e bir AB’den 606 milyar dolarlık ABD desteksiz Avrupa’ya nükleer dahil enerji Akararlarında ve Oyun, sadece bireysel bir çöküşün nazire olarak “Arturo Ui’nin Önlenemez mal ithal etmiş ve 236 karşı Rusya’nın üstünlüğü ve ticaret alanlarında eylemlerinde jeopolitikten hikâyesi değildir; aynı zamanda bir Düşüşü” diye bir oyun yazmaya karar milyar dolar ticaret açığı ise nükleer kapasitesidir. yakın işbirlikleri vardır. toplumun ahlaki çöküşünü ve bundan çok jeoekonomi egemen verdim. kurtuluşunu da anlatır. vermiştir. Macron’un Avrupa’nın Yeni Avrupa güvenlik Önce Brecht’in oyunun anlatayım. olmaktadır. Trump, “Arturo Ui’nin Önlenemez Düşüşü”, HHH İkinci Dünya Savaşı’ndan nükleer caydırıcı yapısı ise Rusya’ya karşı ABD’nin gerilemesindeki totaliter rejimlerin nasıl yükseldiğini Arturo Ui, Hitler ile Al Capone sonra ABD’nin sağladığı şemsiyesini Fransız nükleer oluşturulacaktır. Bu asıl etkenin imalattaki ve onların içsel çelişkilerinin zorunlu karışımı bir karakterdir. nükleer caydırıcı şemsiye silahları oluştursun çağrısı nedenle de Türkiye’nin göreceli azalma, dış olarak nasıl bir çürümeye yol açtığını Böylece bütün otoriter, Faşist ile güvenliğini garanti eden, ise Rusya’nın kapasitesi Avrupa’nın yeni güvenlik ticaretteki ve bütçedeki ve aynı çelişkilerin, otoriter, Faşist liderlerin aslında birer haydut ve Soğuk Savaş’ın bitmesi dikkate alındığında komik yapısına katkı sağlaması, açıklar olduğunun rejimleri nasıl çökerttiğini anlatır. hırsız olduğunu belirtir Brecht. ile ordularını küçülten, olmaktadır. ABD nükleer Türkiye’nin de Rusya’yı İzleyici, ne olursa olsun, bu çöküşün farkındadır. Oyun, büyük şirketler arasındaki bir gün mutlaka gerçekleşeceğini tankları garajlarında şemsiyesi olmadan karşısına alması anlamına savaşta suçlu durumuna düşen bir ABD’yi yeniden “büyük çünkü her şeyin içsel bir dengesizlik ve Belediye Başkanı’nın, aklanmak için çürüyen Avrupalılar, Avrupa’nın kuracağı gelebilecektir. Türkiye’nin yapmayı” amaçlayan çürümeyle beslenmekte olduğunu fark çete lideri Arturo Ui ile işbirliği yapması ABD’nin o zamanki bağımsız güvenlik hangi yetenekleri ile Trump’ın stratejisi, zor da eder. bağlamında, otoriterliğin, Faşizmin Avrupa jeostratejisi gereği yapısının Rusya’ya karşı nerede ve nasıl Avrupa olsa ABD’nin dış ticaret ve Bu oyun, insanları, içinde yükselişini irdeler. NATO’nun büyümesine, stratejik denge oluşturması güvenlik yapısına katkı bütçe açıklarını azaltmayı bulundukları çürümüş yapıları Arturo Ui’nin hızla yükselişini, genişlemesine, Rusya’yı ise olanaklı değildir. sağlayacağı konusu esas almaktadır. Trump, bu sorgulamaya, güçle, iktidarla kurdukları eleştirdikleri yerine onun bir sömürü çevrelemesine, Ukrayna Bu yeni süreçte, Batı da tartışmalara neden ilişkileri yeniden değerlendirmeye, amaçla, imalat sektörünü çarkı oluşturmasını ve karanlık otoriterliğe ve Faşizme karşı savaşı ile Rusya’yı medyasında Türk ordusunu olabilecektir. ilişkilerle bir ülkenin kaderini nasıl güçlendirmeye, yabancı mücadeleye davet eder. değiştirebildiğini anlatır. çökertme girişimine tam ve silah üretimindeki Ayrıca, Türkiye’nin yatırımcıları ülkesine Arturo Ui, yükselirken her türlü ahlaki HHH destek vermişti. Trump’ın başarılarını öven çok sayıda kendisine özel ciddi çekmeye, ithalatı gümrük Oyundaki çöküş ve düşüş, kuralı da çiğner ve toplumu çürütür şok etkisi yapan Avrupa’nın yorum çıkmaya başladı. güvenlik sorunları vardır. vergileri ile kısıtlamaya, elbette. Faşizmin, otoriterliğin, hem bireysel güvenliğinden Avrupalılar Tasarlanan yeni Avrupa Türkiye’nin güneyinde bürokrasiyi daraltılmaya hem de toplumsal olarak kaçınılmaz Oyun, faşizmin ayak seslerini nasıl sorumlu olmalıdır güvenlik yapısında Türk istikrarsızlık, Ege’de, ve gereksiz harcamaları duyurduğunu ve toplumu nasıl etkisi sonunu simgeler: açıklaması ile panik içinde, ordusunun önemli rol Doğu Akdeniz’de, Son sahnede Arturo Ui’nin sonlandırılmaya altına aldığını anlatarak izleyicilere bağımsız Avrupa güvenlik oynayabileceği yorumlarda Kıbrıs’ta Avrupa destekli aslında bir tarih ve demokratik bilinç tahtındaki görüntüsü yavaş yavaş çalışmaktadır. kararırken orkestranın coşkun dersi verir ve uyarır. yapısının oluşturulması ifade edilmektedir. Yunanistan’ın tahrikleri Ui’nin toplumu nasıl manipüle ettiğini, nağmeleriyle, parlak ramp ışıkları, Trump’ın açıklaması için çalışmalar başlatıldı. Türkiye’yi yönetenler devam etmektedir. Türk bir oy sandığını ve o sandığı demagoji ile insanların desteğini nasıl ise Avrupa güvenlik ordusu Suriye’de ve Irak’ta Trump, Avrupa’nın kazandığı incelenir. koruyan, gözleri bağlı ve çıplak Küresel jeopolitik yapısının Türkiye’nin angaje olmuş durumdadır. güvenliği için ABD’nin olarak elinde bir kılıç taşıyan Adalet Toplumun korkuları ve endişeleri, aktör olmak katkısı olmadan Avrupalılara göre yaptığı harcamaları da Ui’nin yükselişinde birer araç haline Tanrıçası Themis’in heykelini Ciddi ekonomik güç gerçekleşemeyeceğini Türkiye Avrupa’da değildir. tasarruf sağlanacak aydınlatır. gelir. olmasına karşın, İkinci açıkladılar. Avrupalılara göre Türkiye Brecht’in eseri geçmişteki hatalara Oy sandığının seyirciye bakan alan olarak görmekte yüzünde şu sözler yanıp sönmektedir: ışık tutarak geleceğe de bir uyarı niteliği Dünya Savaşı’ndan bu Avrupalı değildir. Türkiye ve bu nedenle de Tehdit ve güvenlik taşır. Güç ve iktidar yozlaşır ve yana, bağımsız askeri AB üyesi de değildir. Avrupa’nın güvenliğinden yozlaştırır: “Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı”, algısı güç geliştiremeyen, Avrupa’nın güvenliğinden Avrupalıların sorumlu otoriterliğin, Faşizmin engellemesinde Mutlak güç ve iktidar, mutlaka ve lider yetenekli devlet Avrupa’nın ve Avrupalılar sorumlu olmasını talep etmektedir. mutlak olarak yozlaşır ve yozlaştırır! halkın ifade ve eleştiri özgürlüğünün adamları yetiştiremeyen, Türkiye’nin tehdit ve olmalıdır. Trump’ın bu kararını Türk romanında hekim imgesi Prof. Dr. s N Kalma N gaTa, Çocuk Sağlığı vE HaSTalıkları Em. ÖğrETim ÜyESi Tıbbiyeliler Türkiye’deki çağdaşlaşma çabalarında hep ön saflarda, Jön Türk hareketi içinde ve Kurtuluş Savaşı kadrolarında yer almışlardır. İlk Jön Türk karakterlerinden birini Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Bir Sürgün” romanında buluruz. Buradaki Dr. Hikmet özelinde, Doğu ile Batı arasında bocalayan bir neslin dramı anlatılır. Reşat Nuri’nin Çalıkuşu romanı, Osmanlı aydınının Anadolu’yu keşfini anlatır. Buradaki ilk 14 Mart törenine katılan hocalar, tıp öğrencileri hekim Feride’nin idealist bir ve inas Darülfünunu öğrencileri (1919) öğretmen olmasına yardımcı olur. Peyami Safa’nın Dokuzuncu olarak gösterebilecekleri bir sıkıntılardan, sıtma, trahom Hariciye Koğuşu romanında eğitim-öğretim broşürünün parlak ve saplıcandan ve ölümcül iş da doktor, roman kahramanın öznesidir. kazalarından söz eder. Büyük kentte karşısında alabildiğine kozmopolit Salgın hastalıklarla mücadelede eğitim görüp Anadolu’ya tayin bir karakter olarak belirir. Sadri Ertem’in “İki Sıtmalı” olmuş hekimler, bazen koyu bir Yakup Kadri’nin “Sodom ve öyküsünde devlet, köylülere sıtma yabancılaşma sorunu yaşarlar. Bunu Gomore” romanında işgalci Batı, ilacı dağıtır, sıtma ile mücadele yazan romanlardan biri de Erhan başkentimizde zevk âlemleri başarılır ama iki ihtiyar ısrarla Bener’in “Yalnızlar”ıdır. yapmaktadır. Anadolu’daki kurtuluş ilaçlarını içmez ve iyileşmez. Öyküde Çileli bir yaşam sürmüş, ancak hareketine hayranlık ve nedametle devletin Osmanlı’dan beri sürüp bu yaşama anlam arayışlarıyla bakan roman kahramanı İstanbul’un gelmiş ceberrut tavrının, halkta farklılık katmış Tezer Özlü, 12 çürüdüğünü söylediğinde hekim yarattığı, korku vurgulanmıştır. Mart döneminin savruluşları, arkadaşı “Ateşin temizlemeyeceği Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri kişisel sıkıntılar nedeniyle ruhsal pislik yoktur” diye yanıt verir. Ayarlama Enstitüsü iki kültür problemler yaşamış ve yazılarında Kemal Tahir ise Yorgun Savaşçı’da, arasında bocalayan toplumumuzun çok sert hekim gözlemleri de Dr. Münir’in ağzından cumhuriyet çelişkilerini ele alır. Romanda ruh olmuştur. Hekim, hasta, hastane fikrinin galip devletler eliyle ortaya doktoru Ramiz’e giden Hayri İrdal üçgenini en sık anlatan, en canlı, atıldığı biçiminde spekülasyona açık hasta adam olarak Osmanlı’nın en yürek burkan portreleri çizen bir kuram ortaya koyar. son dönemini, doktorun ona yazar, hastanelerde uzun süre kurgulanmış bir rüyayı zorla çalışmış olan Nihat Genç’tir. Yoksul Aydınlanmanın itici gücü gösterme isteği toplumun devrimler ve felçli hastaları, işinden bıkmış Cumhuriyet döneminde yeni yoluyla dönüştürülmesi çabalarını doktorları, hastanelerde olmazsa ülkenin sağlık sorunlarında simgeler. olmaz meslekleri (lağmancı, etekçi hekimlerin alacağı görevler çıkar Cumhuriyetin koruyucu vs.), hastanelerin gizli patronları karşımıza. Bunlardan Reşat hekimlikteki başarılarının yanında, “hademeleri” ve icraatlarını dile Nuri’nin “Kavak Yelleri” romanı bir başka önemli kazanımı da kız getirir. Anadolu’ya geçen hekimlerden çocuklarına eğitimde fırsat eşitliği Sonuçta, Osmanlı’nın son, birinin orada yaşadıktan sonra tanımasıdır. Böylece kız çocukları Cumhuriyetin ilk dönemindeki ideallerini yitirmesini ve bir tıp eğitimi alarak sağlık ordusunun idealist, siyasetin içinde yer alan esnafa dönüşmesini anlatır. saflarına katılmaktadır. Erendiz hekim tipi, toplumsal işbölümü Bu Cumhuriyetin kurulmasıyla Atasü’nün “Yaşlı Bir Genç Kız” isimli gereği daha çok mesleki sınırları birlikte hekimlikte yaşanan kırılma öyküsünde karamsar ama gerçekçi içine çekilmiştir. Cumhuriyetle noktasıdır. Toplumsal dönüşümler satırlarla, tıp eğitiminin ağırlığı birlikte birçok salgın hastalık yok sonucunda oluşmakta olan ve okulun bitiminde olması olası edilmişse de, günümüzde sağlıkla toplumsal sınıfların üst kısmında sorunlar yansıtılır. ilgili sorunlar sürmekte, özelleşme yer almaya çabalayan hekim tipi yaygınlaşmakta, hasta-hekim Ticarileşen ilişki karşımıza çıkmıştır. Ona benzer ilişkileri daha da ticarileşmekte bir hekim portresini Halide Edip Çukurova’nın, yoksul insanlarını, ve hekimlerin saygınlıkları Adıvar’ın “Kerim Usta’nın Oğlu” ilk sanayileşme sancılarını yazan azalmaktadır. Edebiyatımızın bu adlı romanında görürüz. Ailelerin Orhan Kemal, eserlerinde köylülerin yeni döneme bakışı ayrıca bir merak çocuklarına ideal meslek sahibi “memleket hastanesi”nde çektikleri konusudur. üleyma sle