Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 8 KASIM 2025 CUMARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Zamanın kuyusunda yankılanan ses anlam arayışında bıraktığı yankılar korosudur. ağıtlar zamanın dibinden yükselen ilk ABDULLAH DÖRTLEMEZ seslerdir. Göbeklitepe’nin taşlarında, Sümer tabletlerinde, ONURSAL DANIŞTAY ÜYESI, Türk mitolojisinde liderliğin, kutsallığın Rosetta Taşı’nda Karatepe kabartmalarında, TARIHÇI, HUKUKÇU ve toplumsal birlikteliğin sembolü Oğuz Orhun Yazıtları’nda yankılanan bu ses, arih, yalnızca geçmişin kaydı değildir; Kağan’ın gökten inen bir ışıkla birleşmesi bize geçmişin ruhunu fısıldar. Bu belgeler insanın kendini anlamaya çalıştığı derin ve bir toplum kurması; Prometheus’un yalnızca tarihi değil, aynı zamanda hukuki Tbir aynadır. Her çağ, geçmişe farklı bir tanrılardan ateşi çalarak insanlığa getirmesi, tanıklıklardır; bize töre ile hukuk arasındaki gözle bakar; bu bakış, çoğu zaman bir yankı Hz. Musa’nın çalılıklar içinden gelen sesi köprüyü gösterir. gibidir. Bu yazı, tarih bilincinin metaforik duyması, Zerdüşt’ün ateşle simgelenen uyanışı, bir bilinçlenme, bir isyan, bir kökenlerine, Türk kültürü ile Akdeniz ve Tarih bilinci ve mitlerin sesi sorumluluk anlatısıdır. Ve eğer bu yankı Ortadoğu mitolojisinin birleşiminde anlam Tarih bilinci, işte bu kuyunun yankılarını duyulursa -yürekle, akılla ve iradeyle- o arayışına ve ufuk açmaya yöneliktir. işitmekle başlar. Fakat yalnızca işitmek zaman geçmiş bir yük olmaktan çıkar, bir Zaman, bir kuyuya benzer; derin, karanlık ve yetmez. Onu anlatım diliyle, sembolün ilham olur. Gelecekse bir bilinmezlik değil, gizemlidir. İlk bakışta görünmez ama dikkatle gücüyle anlamlandırmak gerekir. İşte burada inşa edilecek bir sorumluluk alanı haline eğilen, onun duvarlarında bir iz, bir yansıma mitoloji devreye girer. Etik, yankıya vicdanın gelir. Geçmişi bilmeyenler onu tekrar eder; Kartal tarafından işkence gören bulur. Kuyunun dibindeki sessizlik, aslında rengini katar; hukuk ise onu somut eyleme Prometheus (siyah figürlü kyliks, ama yankıyı duyabilenler, ona yeni bir bir sonsuzluk senfonisidir. O yüzden tarih, dönüştürmenin aracı olur. Kulaktan kulağa MÖ 560-550, Vatikan Müzeleri ) anlam yükler. Hakikat(aletia) ise yalnızca sadece bir takvimler silsilesi değil; insanlığın aktarılan mitler, halk anlatıları ve destanlar, bilgi değil, bir duruş ve ahlaki tavır olarak bize sorumluluklarımızı anımsatır. Vicdanın evrimi Geçmiş ve gelecek arasında köprü kuran kitaplar... Töre, Türklerde göğün sesi, halkın vicdanıydı. Yazısızdı ama bağlayıcıydı. Zamanla yozlaştı, unutuldu; yazılı hukuk onun yerini aldı. Ancak özü kaybolmadı. Oğuz Kağan’ın “töreye bağlılık” ilkesi, bugün “hukukun üstünlüğü” olarak yeniden doğdu. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, bu ruhu yeniden yorumladı; “Egemenlik, kayıtsız şartsız ulusundur!” dedi ve bu uğurda “Ya istiklal ya ölüm!” deyişi de yurtta karşılığını buldu. Töre, ruhtu; hukuk, onun bedeni oldu. Bir söz daha bırakıldı, “Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi” bir tarihi hatırlatma değil, vatandaşlık manifestosuydu. Ve böylece kuyuya kıymeti bilinmesi dileğiyle bir söz daha birlikte bırakıldı: “Ne mutlu Türküm diyene!” Bu söz kimseyi dışlamayan bir ortak değerdi, “İnsanların fala merakı öteden ber blnr, eskden sultanlar yanlarında neden müneccmbaşı bulundururlardı?... ulus olma çağrısıydı. İnsanların eşit siyasal Geleceğ okumak çn! Yarını bugünden blmenn dayanılmaz merakı çnde yaşayanlar az değldr, bu yüzden haklara sahip olması dileğini çağrıştırdığı gibi falcıdan falcıya dolaşanların hadd hesabı yok… Ne var k eskden br sultana müneccmbaşı olmak kolay değld, özgürlüğün temeli ve işaret fişeğiydi. çünkü egemenn akşamdan sabaha, geceden gündüze ne yapacağı blnmez, efendnn saat dakkasına uymaz!... Themis, mitolojide adalet tanrıçasıdır; Geleceğ okuyan nce müneccmbaşının bu yolda canına okunduğunu tarhler yazıyorlar. gözleri bağlıdır çünkü hakikat, gözle değil, İnsanımız da balık gb bakıyor geleceğe: vicdan ve akılla tartılır. Mitolojide adaletin Br gözü ağlar… kişileştirilmiş halidir; kılıcı ve terazisiyle Br gözü güler… Br gözü skele… dengeyi simgeler. Onun yanında yer alan Br gözü sancak…” “sessiz tanık”, halkın ortak vicdanıdır. O konuşmaz ama gerektiğinde ses olur, “Aydınlanma Blges” İlhan Selçuk’un güncellğn koruyan köşeyazıları, okurlarıyla yenden buluşuyor. “sokaklarda yankılanır. Hukuka gelince, o yalnızca normlar bütünü değildir; aynı 13,5x21 / Deneme / 221 sayfa zamanda insanın kendisine ve zamana karşı sorumluluğudur. Prometheus’un zincire vuruluşu, gerçeği söyleyen ama cezalandırılanların trajedisidir. Onu zincirlerinden kurtaran Herakles figürü, gücün vicdanla birleştiği andır. Günümüz siyasetinde Prometheuslar hâlâ vardır: Aydınlar, düşünürler, sanatçılar. Herakles figürleri ise etik cesareti taşıyan liderlerdir. Kimi zaman bu rolü muhalefet üstlenir, kimi zaman toplumun sessiz çoğunluğu. Zamanın kuyusuna kendi sesini bırakmak 12,5x19,5 / Roman / 773 sayfa 13,5x20,5 / Anı / 170 sayfa 13,5x21 / Deneme / 317 sayfa 13,5x21 / S. Yazılar / 272 sayfa 13,5x21 / Deneme / 221 sayfa 13,5x21 / Deneme / 236 sayfa Zamanın kuyusundaki ses yalnızca geçmişin yankısı değil, geleceğin de habercisidir. Her yeni kuşak, bu kuyuya kendi sesini bırakırken geçmişin yankılarını da taşır yanında; bir destan, bir ninni, bir ağıt, bir yemin ya da bir çağrı olarak… Bu ses karanlıkta hiç yok olmaz; yankılanır, başka seslerle çarpışır, biçim değiştirir dönüşür, dirilir ve diriltir. Sonunda yeni bir hakikat olarak geri İstklal Mahkemelernn kuruluş kanununda döner. Tarih bilinci, mitoloji, etik ve hukuki da belrtldğ üzere lk amacı, şgal dönemnde Türk ordusunun düzenl br sorumlulukla birleştiğinde yalnızca geçmişi duruma getrlmes ve yaşaması çn asker anlamaya değil, geleceği kuracak bir iradeye kaçakları, düşmanla şbrlğ yapan casus ve bozguncular le vatana hanet suçlarını de dönüşür. Bu iradenin sağlıklı bir felsefi yargılamak ve ç güvenlğ sağlamaktı. temele oturması ancak ulus egemenliğine Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması sonrasında se halkın egemenlğnn sağlanması ve dayanmasıyla olanaklıdır. yapılan devrmler le çağdaş br uygarlık Güncele gelince, ulusa sormadan ve düzeyne ulaşmak hedeflenmşt. nitelikli onayını almadan yapılanlar, İstklal Mahkemeler olağanüstü dönemn yapılacaklar, teröristi muhatap almalar, mahkemeleryd, şgal altında ve tehlkede 13,5x21 / İnceleme / 256 sayfa 13,5x21 / İnceleme / 486 sayfa komisyon kurmalar, atılacak adımlar, olan br ülkede, oluşmuş yasama organının çnden seçlen üyelerden kurulu, olağanüstü o sesin yankısını boğar; hakikati değil, yetklere sahp mahkemelerd. Fransız yankısızlığı büyütür, yalnızca siyasi partileri Devrm’nden örnek alınan İstklal Mahkemeleryle, önce vatanın kurtuluşu ve değil, ulusu da yalnızlaştırır; hukukî mlletn özgürlüğünü sağlamak, daha sonra meşruiyet değil, tarihsel kopuş üretir. da br kşnn egemenlğn kaldırıp mlletn egemenlğn başarmak amaçlanmıştı. * John Rawls, Bir Adalet Teorisi, V.A. Böylelkle hem düzenl orduyu oluşturmak ve Coşar çevirisi bu sayede düşman şgalnden kurtulmak amaçlanarak Kurtuluş Savaşı kazanılmış hem de feodal br toplumdan uygar br topluma ulaşmayı ana erek olarak saptayan Türk Devrm gerçekleştrlmşt. Prof. Dr. Ergün Aybars’ın kaleme aldığı ve alanlarında en genş çaplı özgün araştırma olma ntelğn koruyan İstklal Mahkemeler 1920-1927, Kurtuluş Savaşı sırasında ve Cumhuryet’n lk yıllarında etknlk gösteren İstklal Mahkemeler konusunda temel br eser… Cumhuryet Ktapları olarak bu öneml yayın hayatına esern gözden geçrlmş yen baskısını Türk 13,5x21 / İnceleme / 764 sayfa 13,5x21 / Anı / 272 sayfa 13,5x21 / İnceleme / 238 sayfa okuruna ulaştırmanın kıvancını yaşıyoruz. başladı... Kitap dosyanızı yayinevi@ilkbaski.com adresine gönderebilirsiniz. ilkbaski.yayinlari ilkbaskiyayin ilkbaski.yayinlari Cumhuriyet Kitapları’ndan sanat dolu, çevre dostu bez çantalar! Satın almak için barkodu okutun.