Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 4 OCAK 2025 CUMARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 2025’te belirsizlikler ve beklentiler emekli maaşları da bu beklentiye gö- önceki seyrine göre diğer yandan bu si için de gerçekçi ve inandırıcı he- Bu yapısal değişikliklerin başında planlı A. REFIK KUTLUER seyri değiştirmek üzere alınan ka- üretim ve o plana göre seçilecek üreticile- re artırılır. defler konmalı ve bunlar halka doğ- EKONOMIST rarlar çerçevesinde şekillenir. Ancak rin desteklenmesi gelmelidir. Ayrıca daha ru anlatılmalıdır. Devletin ilan ettiği rz ve talep dengesi üzerinde du- Gerçekçi hedefler gerçekleşen değişikliklerle beklenti çok katma değer yaratacak üretim, bu üre- ekonomik politika değişiklikleri ger- ran ekonomi ile ilgili verilecek Ancak devletin enflasyon hede- mevcut durumun tam tersine de dö- time olanak sağlayacak ve başta devlet ku- çekçi olmalı ve tüm devlet kurumları Akararlarda “beklenti” çok önem- fi tutmayınca hesaplar şaşar ve ge- nüşebilir. Her ne kadar beklenti ge- rumları olmak üzere tüm ülkece yapılacak bu politikalara uygun davranmalıdır. lidir. Tüketiciler enflasyonun düşme- lir eşitsizliği, paylaşımda adaletsizlik nel olarak geçmişteki deneyimlerden tasarruf, yerli ve yabancı yatırımcıya gü- yeceği beklentisi ile hareket edip har- Tutarlılık daha da artar. Diğer yandan eğer he- etkilense de bazı şeylerin değişebi- ven verecek siyaset ve hukuk ortamı da ol- camalarını öne çekerlerse, üreticiler deflenen enflasyon oranının gerçekçi Bir yandan tasarruf önlemleri ilan leceği algısı da beklentiyi önemli öl- mazsa olmaz gerekliliklerdir. Aksi takdir- de ürünlerini aynı beklentiye göre fi- olmadığı düşünülür ve daha yüksek edilir ve diğer yandan devlet kurum- de belirsizlikler devam eder, beklentiler çüde etkiler. Zaten asıl olan bir şeyin yatlandırırlarsa enflasyon düşmez. olacağı öngörülen oranda zam yapı- ları hesapsız harcamalarına devam olumsuza döner ve içinde bulunduğumuz nasıl söylendiği ve hatta bazen nasıl Şirketler çalışanlarına zam yapar- lırsa bu da enflasyonun ateşini kö- ederse enflasyonun kontrol altına alı- çıkmazdan kurtulmamız zorlaşır. yapıldığı değil nasıl algılandığıdır. ken hesaplarını tahmin ettikleri ge- rüklemek anlamına gelir. Yapılması nacağı beklentisi oluşmaz. Tutarlı kararların adil olarak alınıp istik- Böyle bakıldığında algı her şeydir lecek dönem enflasyonuna göre ve gereken devletin doğru beklentileri Tüm para politikası kararları ger- rarla uygulandığı ülkelere duyulan güven ve çok önemlidir. Toplumun algısını geçmiş dönemde yaşanan gelir kay- oluşturacak kararlar alması ve belir- çekçi hedeflere göre alınmalı ve bu arttıkça yabancı ve yerli tasarruflar yatırı- yanlış yönlendirmek için birçok ça- bını telafi edecek şekilde yapmalıdır- sizlikleri en aza indirmesidir. kararlara harfiyen uyulmalıdır. Ayrı- ma yönelecek ve ülkenin büyümesine ve lışmanın yapıldığı günümüzde keşke lar. Bunun için devletin ilan ettiği he- Belirsizlik beklentinin düşmanı- ca bu kararlar ekonomide yapılması kalkınmasına katkıda bulunacaktır. Ak- doğru algının oluşması için de gere- def enflasyonunu beklenti olarak ka- si takdirde her sermaye sahibi sadece kısa dır. Beklenti, bir taraftan ülke ekono- kenler yapılabilse. şart olan yapısal değişikliklerle des- yoldan rant elde etme peşine düşecektir. bul ederler. Asgari ücret, memur ve misindeki önemli göstergelerin daha Doğru beklentilerin oluşabilme- teklenmelidir. ‘PARADIGMA’ Geçmiş ve gelecek arasında köprü kuran kitaplar... PROF. DR. SABRI ÇAKIR SOSYOLOG BILIMSEL yöntemin temel kavramlarından biri de paradigmadır. İmralı görüşmelerinden sonra güncel konuma indirgenen ve içeriğinin ne olduğu herkesçe anlaşılamayan “paradig- ma” kavramının yöntem ve toplumbilimsel anlam ve tanımlarını yapmanın zorunlulu- ğu doğmuştur. TV’lerdeki tartışma ve yorum- lardan birçoğunda “paradigma” kavramının içeriği ya da kapsamının ne/neler olduğunun pek anlaşılmadığı kanısına vardığımızdan ko- nuyu anlaşılır kılmaya çalışalım. İstklal Mahkemelernn kuruluş kanununda da belrtldğ üzere lk amacı, şgal dönemnde Türk ordusunun düzenl Her bilim dalı, ister toplumsal isterse doğal br duruma getrlmes ve yaşaması çn asker kaçakları, düşmanla şbrlğ yapan casus ve bozguncular le vatana olsun, araştırdığı konuyu daha iyi anlayabilmek hanet suçlarını yargılamak ve ç güvenlğ sağlamaktı. Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması sonrasında se halkın için modeller kullanır. “Model, genellikle ara- egemenlğnn sağlanması ve yapılan devrmler le çağdaş br uygarlık düzeyne ulaşmak hedeflenmşt. larındaki sistematik bağlantı sonucu bir bütün meydana getiren, çevreden soyutlanmış öğe- İstklal Mahkemeler olağanüstü dönemn mahkemeleryd, şgal altında ve tehlkede olan br ülkede, oluşmuş ler ya da kurallar bütünü olarak tanımlanabilir.” yasama organının çnden seçlen üyelerden kurulu, olağanüstü yetklere sahp mahkemelerd. Fransız (Emre Kongar, Toplumsal Değişme-Kuramlar, İl- Devrm’nden örnek alınan İstklal Mahkemeleryle, önce vatanın kurtuluşu ve mlletn özgürlüğünü sağlamak, daha keler, Bilgi Yayınevi) Normal bilim sürecinde pa- sonra da br kşnn egemenlğn kaldırıp mlletn egemenlğn başarmak amaçlanmıştı. Böylelkle hem düzenl radigma, bir bilimsel araştırmanın örnek ala- orduyu oluşturmak ve bu sayede düşman şgalnden kurtulmak amaçlanarak Kurtuluş Savaşı kazanılmış hem de cağı bir çerçeveyi oluşturur. Normal ya da ola- feodal br toplumdan uygar br topluma ulaşmayı ana erek olarak saptayan Türk Devrm gerçekleştrlmşt. ğan bilim deyimi, Thomas Kuhn’a göre “Geçmiş- Prof. Dr. Ergün Aybars’ın kaleme aldığı ve alanlarında en genş çaplı özgün araştırma olma ntelğn koruyan İstklal te kazanılmış bir ya da daha fazla bilimsel başa- Mahkemeler 1920-1927, Kurtuluş Savaşı sırasında ve Cumhuryet’n lk yıllarında etknlk gösteren İstklal rı üzerine sağlam olarak oluşturulmuş araştır- Mahkemeler konusunda temel br eser… Cumhuryet Ktapları olarak bu öneml esern gözden geçrlmş yen ma anlamında kullanılmaktadır.” Model kavra- baskısını Türk okuruna ulaştırmanın kıvancını yaşıyoruz. mı “paradigma” anlamında da kullanılır. Olağan bilim sürecinde bilimadamları topluluğunca ka- bul edilen geniş düşünsel çerçeve ve araçlar var- 13,5x21 / İnceleme / 764 sayfa dır ve bu çerçeve sorunların çözümünde onla- ra yön verir, yol gösterir. Bir başka söyleyişle pa- radigma, birbiriyle yarışan farklı bilimsel yakla- şımlar ya da düşünsel etkinliklerdir. Örnek oluşturma Paradigma konusunu Bilimsel Devrimle- rin Yapısı adlı çalışmasıyla ele alan ve kavra- mın tüm boyutlarını en iyi şekilde açıklayan Thomas S. Kuhn olmuştur. Ona göre paradig- ma, kabul edilmiş bazı gerçek bilimsel uygula- ma örneklerinin -yasa, kuram, uygulama ve bi- limsel araçların tümünü kapsayan örneklerin- iç tutarlılığına sahip tikel araştırma gelenekle- rinin kaynaklandığı birer modeldir. Günlük dil- de kullanımıyla paradigma sözcüğü, taklit edi- lebilecek ya da örnek alınabilecek bir modeli anlatır. Başka bir sözle, toplum tarafından be- nimsenen, onaylanan ya da kabul görmüş bir model ya da örnektir. Çok değişik anlamlarda kullanılmasına karşın Kuhn paradigmanın iki anlamı üzerinde yoğunlaşmıştır: 13,5x21 / Anı / 272 sayfa 13,5x21 / Tarh / 263 sayfa 13,5x21 / İnceleme / 238 sayfa 12,5x19,5 / Öykü / 118 sayfa 1. Paradigma, belli bir topluluğun üyeleri ta- rafından paylaşılan inançların, değerlerin, tek- niklerin bütününü temsil etmektedir. 2. Öteki anlamında ise bu bütünün içinde bir tek öğe söz konusudur. Model ya da örnek olarak kullanılan ve gerektiği zaman olağan bilimdeki tüm diğer bulmacaların (problemlerin) çözümle- me temeli olarak kesin kuralların yerine kullanı- labilen somut bulmaca çözümlemeleridir. Sosyolojik anlamı Kavramın “sosyolojik” diyebileceğimiz anla- mı, hem bilimsel topluluk üyelerinin paylaştık- ları hem de bilimsel topluluğu bir paradigma paylaşan kişilerin oluşturduğu topluluk ola- rak tanımlanmasıdır. Kısaca paradigma, hem bilimsel topluluğun üyelerinin paylaştıkları inançları, değerleri, teknikleri hem de toplulu- ğun yapısını ele alan bir kavramdır. Ancak sos- yolojinin, henüz doğa bilimlerinde olduğu gi- 13,5x21 / İnceleme / 256 sayfa 16x24 / Yaşamöyküsü / 253 sayfa / Cltl 13,5x21 / İnceleme / 160 sayfa 13,5x21 / İnceleme / 392 sayfa bi paradigmalara kavuşup kavuşmadığı bir so- ru olarak ortadadır. Amerikan sosyoloğu Merton’a göre de sos- yoloji deneysel ve işlevsel bir bilim olmasına karşın doğa bilimleri olgunluğuna henüz erişe- memiştir. İster doğal isterse toplumsal bilim- ler olsun, bir bilimin gelişmesinde paradigma -kuram, yasa, uygulama- önemlidir. Kuhn bu- nu şöyle açıklamaktadır: “Bir paradigma ya da paradigma adayının olmadığı yerde, belli bir bilimin gelişmesi ile uzaktan yakından ilintisi olabilecek bütün etkenlerin göreli önemlerini ayırt etmek olanağı yoktur.” Bu nedenle, belli bir bilimsel geleneği betim- lemeye ya da incelemeye kalkışan bir kişinin, mutlaka bu tür kabul görmüş ilke ve kuralla- ra bakması lazımdır. Bunlar da kavramlar, ku- ramlar ve yasalardır. Bilim insanları kavramla- rı, kuramları ve yasaları hiçbir zaman ayrı ay- 13,5x20,5 / Gençlk / 142 sayfa 13,5x21 / Yaşamöyküsü / 308 sayfa 13,5x21 / Çocuk / 54 sayfa 13,5x21 / Çocuk / 54 sayfa rı ve soyut olarak öğrenemezler. Bunun aksine, ilk karşılaştıkları zaman bu zihinsel araçları ge- rek eğitim açısından gerek tarihsel açıdan ön- celiği olan bir birim içerisindeki uygulanışları ile birlikte bulurlar. Sosyolojik yönüyle paradig- ma (değerler dizisi) kavramının en yaygın olan kullanımı bilimsel topluluğun inançları, değer- leri ve teknikleri ile ilgili olan tanımıdır.