Katalog

? 24 EYLÜL 2024 SALI KÜLTÜR 11 Yönetmen, Yapımcı ve senarist t omris Giritlioğl u Ya Şamını Yitir Di KimDir Yakın tarihe ayna tuttu... 1957 yılında Konya’nın Kadınhanı ilçesinde, Hataylı bir ailede doğan sanatçı üniversite a teş Kuşu Türk sinema ve televizyon yıllarında “sıkı bir devrimci” olarak tanındı. dünyasının önemli isimlerinden Üniversite öğrencisi iken sinema yönetmeni semiha Berksoy yönetmen, yapımcı ve senarist olmaya karar verdi. Üniversiteden mezun Semiha Berksoy eşine az rastlanır Tomris Giritlioğlu, 67 yaşında olduktan sonra tr t ’de çevirmen olarak bir dramatik sopranodur. Onu yaşamını yitirdi. Bir süredir kanser çalışmaya başladı. ilk uzun metrajlı filmi sahnede gören herkes için derinlikli bir tedavisi gören Giritlioğlu, özellikle “suyun ö te Yanı”nı 1991’de çekti. Film, 11. oyuncudur. Tiyatroda canlandırdığı her “Hatırla Sevgili” ve “Çemberimde u luslararası istanbul Film Festivali’nde “Jüri rolü olduğundan daha cazip kılan bir Gül Oya” gibi dizilerle tanınmıştı. ö zel ö dülü” ile “en iyi Yönetmen ö dülü”ne, yorumcudur aynı zamanda. Etkileyici bir 4. a nkara u luslararası Film Festivali’nde “en 1999 yılında çektiği ve büyük ses ressamdır. Birçok açıdan kendi varlığını, iyi ikinci Film” ödülüne değer görüldü. 1994’te getiren “Salkım Hanım’ın Taneleri” hayatını, çevresini bile bir sanat eserine a hmet Hamdi tanpınar’ın Yaz Yağmuru adlı filmiyle dikkat çeken Giritlioğlu, dönüştüren bütüncül bir sanatçı kısacası. öyküsünü aynı adla sinemaya uyarladı. mehmet Türkiye’de dönem dizileri akımını Ruhuyla, bedeniyle, aklıyla aykırı bir eroğlu’nun Yarım Kalan Yürüyüş romanından yaşatacağım” cümlesine yer verdi. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet kadın. Türkiye’nin opera dünyasında başlatan isimlerden biri oldu. uyarladığı 80. a dım (1995), 8. a nkara SİYAD’tan yapılan açıklama ise Nuri Ersoy, sosyal medya hesabından “ilk”lerin, kendi hayatında “mücadele Oyuncu Tuba Büyüküstün, u luslararası Film Festivali’nde “seçiciler Kurulu gücü”nün simgesi olmuş şaşırtıcı bir Instagram hesabından yaptığı şöyle, “Yönetmenliğini yaptığı 80. yaptığı açıklamada: “Unutulmaz ö zel ö dülü”nü ve 15. u luslararası istanbul Film insan. Kendi deyişiyle, bir ateş kuşu. paylaşımda, “Türkiye’nin en Adım, Salkım Hanım’ın Taneleri, Güz eserlerin yazarı, yönetmeni ve Festivali’nde u lusal Film Yarışması’nda “en iyi Bu satırları Dikmen Gürün’ün Şubat önemli kadın yönetmenlerinden Sancısı filmleriyle yakın tarihimizden yapımcısı Tomris Giritlioğlu’nun Film” ve “en iyi Yönetmen” ödüllerini aldı. 1999 2024’te Kırmızı Kedi Yayınevi’nden çıkan biriydi. Ondan çok şey öğrendim” önemli hikâyeler anlatan, yapımcısı vefatını derin bir üzüntüyle öğrendim. yılında yönetmenliğini yaptığı salkım Hanım’ın “Ateş Kuşu Semiha Berksoy” başlıklı olduğu dizilerle de sektörün birçok Sinemamızın güçlü kalemine ifadelerine yer verdi. Oyuncu Cansel taneleri adlı film ile üne kavuştu. Film, a ntalya kitabının arka kapağındaki tanıtımdan Elçin ise “Hatırla Sevgili” dizisinde ünlü oyuncusunun çıkışını sağlayan Allah’tan rahmet, yakınlarına ve a ltın portakal Film Festivali’nde “en iyi Film” aktardım. Yapıtta bu olağanüstü sanat birlikte çalıştığı yönetmen için: Tomris Giritlioğlu’nu kaybetmenin tüm sanat camiamıza baş sağlığı ödülünü; a nkara u luslararası Film Festivali’nde ve yaşam ustasının tüm özellikleriyle “Seni anlatacağım, hikâyelerde hep üzüntüsü içindeyiz.” diliyorum” ifadelerini kullandı. ise “mahmut tali ö ngören ö zel ö dülü”nü aldı. anlatıldığını görüyoruz. Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı” oyununun 1964’teki -tarih yazan- ilk yapımını izleyebilmiş bir seyirci olarak, Oyun Atölyesi, Avrupa turnesinin ilk adımını Paris’te Gymnase Marie Bell tiyatrosunda attı Semiha Berksoy’un yarattığı sahne büyüsünün birinci elden tanığıyım. Oyun, İstanbul’un varoşlarında oluşmuş bir gecekondu semti olan Sinekli’nin merkez alanına açılır. Karşınızda “genel hela” vardır. Semiha, helacı kadın (korobaşı) Şerif Abla rolündedir. Bu müzikli ‘Kel Diva’, hangi diva? oyunun ilk solo şarkısı onundur. Sanatçı olağanüstü sahne enerjisi ve ustalıklı ses el Diva”nın (La kullanımıyla sizi -daha sahnede ne olup Cantatrice chauve), bittiğini anlayamadan- öykünün yüreğine öyle bir mıhlar ki oyunun bir parçası olup “KZuhal Olcay ile çıkıverirsiniz. (Şerif Abla’yı daha sonra Haluk Bilginer önderliğindeki pek çok değerli tiyatro oyuncusundan yeni yorumu, İstanbul’da izledim. Hiç biri Berksoy’un yorumundaki sahnelenmeden hemen vuruculuğa ulaşamamıştır). önce çıktığı Avrupa turnesinde, ilk adımı Kitap üç açıdan cumartesi gecesi okuma keyfi sunuyor Paris’te attı. Topraklarımızın en -değişime gebe- mehmet Bu ters süreç, önce çetin bir tarihsel döneminde dünyaya BASUt ÇU gelip (1910), iki dünya savaşını ve Türk düşmüyor. Kimi uluslararası turne Kurtuluş Savaşı’nı içeren koca bir yüzyıla sözcükler ya da halk sonra ulusal prömiyer, aslında (20. yüzyıl) boydan boya tanıklık etmiş deyişleri, ülkemizin oyunun temel aykırılığına göz ve yaşamının son aşamalarında (2004) güncel sorunlarına kırpan, hoş bir tezat. bile üretmiş olan bu sanatçının öyküsünü yönelik incelikli “Kel Diva”, yirminci yüzyılın ikinci dillendiren kitap üç bakımdan keyifli bir taşlamalara dönüşünce, okuma deneyimi sunuyor. Öncelikle, yarısına damga vuran, farklı türlerde Semiha’nın Dikmen Gürün’le olan sıcak salon kahkahalara yorumlanmaya, doğaçlamaya açık dostluğu, biyografi tadındaki anlatının her boğuluyor. Paris’te, bir kült oyun. Sürrealist ve dadaist bir satırında yansıyarak sizi de aynı sevgi Türkçe konuşan bu kadar akımlar içinde yer alan, tiyatroda hem kendini hem de yakınlarını çemberi içine alıyor. Dahası, sanatçının çok tiyatro meraklısının, realizme karşı olan yazar dramaturg dilediği gibi algılayacak; kendi yaşam öyküsü, ülkemizin ve dünyanın yüz Avro’yu aşan bilet Eugène İonesco’nun (1909-1994) çeşitli kritik zamanlarında bir sanat insanı absürt tiyatrosunu, yavaş yavaş fiyatlarına karşın burada ve bir kadın olarak verdiği savaşımın kaleme aldığı bu ilk piyes, absürt kendisi yazacaktır. anlatımını da içerdiği için, merakla ve toplanmış olması da ayrıca (ya da uyumsuz) tiyatronun, Paris’te Konu vodvil, absürt tiyatro coşkuyla izleniyor. Üçüncü olarak da sevindirici bir olay. 75 yıldır afişten düşmeyen küresel ve sürrealizm olunca, bu güzel gelecek mi? yazar Gürün, yalnız kendi izlenimlerini Oyun sonunda kısaca konuşma simgesi. simgesel mekân seçiminin, ne bir “Kel Diva” ile “La Cantatrice değil, Semiha ve başkaları tarafından olanağı bulduğum Zuhal Olcay rastlantı, ne de bilinçli bir arayışın yazıya dökülmüş birçok belgede chauve” arasındaki karşılaştırmalı 800 kişilik salon mutlu ve heyecanlı. “La Cantatrice yansıyan düşünceleri de paylaşıyor sonucu olmadığı düşüncesi hınzırca yorumları o zaman, sıcağı sıcağına okurlarıyla. tıklım tıklım... chauve”un 1957 yılından bu yana takılıyor aklıma. yapmak kuşkusuz daha sağlıklı “Ateş Kuşu Semiha Berksoy” kitabı sahnelendiği, Paris’te Saint-Michel “La Cantatrice chauve”, Bulvar tiyatrolarında olacaktır... sanatçının ayrıntılı yaşamöyküsüyle meydanı yakınlarında bulunan “La yanılmıyorsam, Fransa’da ilk kez sahnelebilecek kadar ilginç ve başlıyor. Gürün, Berksoy’u “Bir Huchette” tiyatrosu yöneticisinin, Türkçe olarak yorumlanıyor. 800 Güncel... sıradan gerçek öyküler, otuz imparatorluğun küllerinden doğan “Oyun yaklaşık 40 ülkede, farklı kişilik salon tıklım tıklım dolu. Tiyatro sanatına ve tarihine yıl öncesinden çıkıp geliyor. O Cumhuriyetin kızı” olarak tanımlıyor. dillerde ve biçimlerde yorumlandı. Öykü, Semiha’nın çocukluktan genç Turne coşkulu alkışlarla başlıyor. meraklı olanlar için kaçırılmaması zamanlar, Gymnase tiyatrosu kızlığa, “seyirden sahneye”, “hayalden Bu akşam izlediğim “Kel Diva”, en Mekân çok uygun. Bulvar gereken bir oyun “Kel Diva”. yöneticisinin damadı bir Türk gerçeğe”, Nâzım Hikmet’le paylaştığı başarılı, en özgün örneklerinden tiyatrosuna adını veren büyük Paris Yaşamlarımızın önemsediğimiz, olduğu için kolayca kurulan ilişkiler yaşantılara uzanan ilk dönemden biri” sözlerinden duyduğu mutluluğu bulvarlarından birinde bulunan hatta zaman zaman ciddiye bile sayesinde kapılarını Türk sanatçılara geçerek, İstanbul’da “Lüküs Hayat”tan, dile getiriyor. Venedik Festivali’ne “Gymnase Marie Bell” tiyatrosu, aldığımız “temel anlamsızlığına”, açan bir yerdi Gymnase tiyatrosu ve İran Şahı Rıza Pehlevi’nin başkent gelemeyen Haluk Bilginer-Onassis’e, bu türü simgeleyen konumu ve Ankara’yı ziyareti nedeniyle Mustafa belki de “gülünç saçmalığına” ışık bu yakınlık hep süregeldi. oyunu İstanbul’da yeniden izlemeye Kemal Atatürk’ün isteği üstüne 1820’lerden kalma mimarisiyle, tutan İonesco, özünde doğurgan, “Kel Diva” turnesinin Paris hazırlanan ilk Türk operası “Özsoy”a, koşa koşa geleceğimi söylüyorum... başlı başına zengin bir dekor her döneme uyarlanabilecek esnek ayağının organizasyonunu üstlenen, Berlin’deki eğitim sürecine, Ankara Ardından hemen, La Huchette”te, oluşturmakta zaten. metniyle güncelliğini hiç yitirmiyor. çok kimlikli Ali İnan (oyuncu, yıllarından savaş ortamındaki Berlin’e ilk mizansenine yakın biçimiyle “Kel Diva”nın, İstanbul’da 13 Türk izleyici, sanki Nasrettin kültür derneği kurucusu, sinema ve sonra Viyana’ya ulaşarak sürüyor. seyirci önüne gelen “La Cantatrice yıl aradan sonra yeniden seyirci Hoca’dan beslenmiş, Aziz Nesin ile salonu yöneticisi, dağıtımcı, “Sanatın yaşamdan daha uzun olduğu” chauve”un salı akşamı yapılacak ilk önüne gelecek olan bu yeni yorumu gerçeği Semiha’nın yapıtlarının, 2004’teki yoldaşlık etmiş diye de düşünebilir. lokanta işletmecisi...) bir zamanlar ölümünden sonra da yer aldığı sergiler gösterisi için yerimi ayırtıyorum. (öncekini izlemedim), aradan geçen Aslında her izleyici, sahnedeki altı tiyatronun çatı katındaki bir odayı belirtilerek vurgulanıyor. Bakalım, 40 yıl önce, öğrenciyken zamanı da içinde yoğuran yeni oyuncunun sergiledikleri kimlikler, kendine çalışma ve konaklama izlediğimi sandığım oyunun anısı, bir versiyon kuşkusuz. Örneğin, ilk bakışta saçma sapan gözüken mekânı bile edinmişti. Belgesel değer taşıyan belleğimin derinliklerinden çıkıp cep telefonları, tabletler ellerden hikâyeler ve davranışlar gerisinde, l PARİS metinler kitabı zenginleştiriyor Kitabın ikinci bölümünde ise belgeler Ruhi Su Gezen’e Karadağlı’ya tepkiler sürüyor yer alıyor. Önce Semiha’nın kendi kaleme aldığı düşünceler, sonra yazdığı unutulmadı Devlet Tiyatroları Genel Müdürü yakıştırması, yalnızca bu tarihi geleneği ve kendisine gelen mektuplar, ardından Tamer Karadağlı’nın “Lale devri bilmemesinden ve kurumuna saygı onur Türk halk müziğinin unutulmaz yaşamı ve sanatı ile ilgili belgeler ve son bitti. Çalışmayacaksanız istifa edin” duymamasından kaynaklanmaktadır” ismi r uhi su ölümünün 39. olarak da Semiha’nın sanatı hakkında söylemine, Devlet Tiyatroları Opera ve denildi. yılında anıldı. sanatçının anısına yazılmış metinler. Hepsi de kitabı ödülü... Balesi Çalışanları Yardımlaşma Vakfı CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal düzenlenen etkinlik, n âzım alabildiğine zenginleştiriyor. (TOBAV) ve CHP Bursa Milletvekili da, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Hikmet vakfı tarafından istanbul Kitap, basında Semiha üstüne Orhan Sarıbal’dan tepki geldi. Nuri Ersoy tarafından yanıtlanması Şişli’deki n âzım Hikmet Kültür yazılanlar ve sanatçının resimli (fotoğraflı) TOBAV, yaptığı açıklamada Kültür istemiyle Meclis’e soru önergesi verdi. ve sanat evi’nde yapıldı. etkinlik, tarihçesini sunan bölümlerle noktalanıyor. u l usl ar arası Antalya Altın Portakal Film r uhi su’nun yaşamını ve ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Devlet Sarıbal önergesinde, Karadağlı’nın En sonda yer alan “kronoloji”de ise Semiha Berksoy’un yaşam ve sanat Festivali’nde bu yılki “onur ödülleri” ve “başarı sanatını anlatan “ezgili Yürek” Tiyatroları Genel Müdürlüğü, Devlet açıklamalarına tepki gösteren sanatçı serüveninin önemli aşamaları sıralanıyor. adlı belgesel film gösterimiyle ödülleri”nin sahipleri belli oldu. 5-12 Ekim Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü ve Gaye Filiz Alacacı’nın Görkem Ali Kaya Yaşamını ve sanat gücünü tam başladı. Gösterimden sonra tarihleri arasında sinemaseverlerle buluşacak Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nün adlı bir müfettiş tarafından 3 saat verimle değerlendirmiş bir yaratıcının düzenlenen panelde, konuşan olan festivalde onur ödülleri; usta sanatçılar halkı sanatla buluşturma görevinin boyunca alıkonulduğu, telefonuna da hakkını verirken saygı ve sevgi dozunu isimler arasında; n âzım Hikmet gazetemizin yazarı Müjdat Gezen, Işıl Yücesoy, bulunduğu anımsatılarak “Cumhuriyetin el konulduğu iddiasına yer verirken “75 kusursuzca dengeleyen, Semiha’nın uzun vakfı Başkanı ve oyuncu r utkay Şerif Sezer, Erdal Özyağcılar ve Selçuk Yöntem’e sanat kurumlarında hiçbir zaman yıllık bir Cumhuriyet kurumu olarak yaşam deneyimini ilgiyi sürekli olarak a ziz, gazeteci-yazar a ltan verilecek. Festivalin bu yılki başarı ödüllerine ise ‘Lale Devri’ yaşanmamıştır. Aksine, bu DT’nin kurulları, prensip ve teamülleri, ayakta tutan bir bilgi akışıyla belgeleyen ö ymen, yönetmen ö zcan a rca, Farah Zeynep Abdullah ve Aras Bulut İynemli kurumlar tarih boyunca çeşitli baskı ve yeni genel müdürün şahsi tutumları yazar Dikmen Gürün’ü yürekten belgeselci n urcan a rca ve değer görüldü. Ödül sahipleri ödüllerini, festivalin denetimlerle karşı karşıya kalmışlardır. gölgesinde mi kalmıştır” sorusunu alkışlıyorum. sanatçı mazlum ç imen vardı. 5 Ekim’deki açılış töreninde teslim alacak. Sayın Tamer Karadağlı’nın, ‘Lale Devri’ sordu. ‘t Ür Kan Şora Y’ın sonsu Z sen Fonisi ’ a ltın Ko Za Film Festivali Ba Şla Dı... Bu yıl 31’incisi yapılacak u luslararası yapacak. o rhan ince’nin ilk uzun filmi YeŞilçamın usta oyuncularından solistler Hande everes ve Zeynep a dana a ltın Koza Film Festivali, dün de olan “u mut” (Hêvî) ise saat 20:30’da türkan Şoray’ın film müziklerinden Burcu a ltınel’le beraber 35 kişilik başladı. 29 eylül’e dek sürecek festivalde, dünya prömiyerini gerçekleştirecek. oluşan “türkan Şoray’ın sonsuz senfoni orkestrası yer alacak. 22 ülkeden 125 yönetmenin toplam Festivalde yarın ayrıca, Yaşam Boyu Başarı senfonisi” adlı konser, Filmlerin müzikleriyle beraber 117 filmi sinemaseverlerle buluşacak. ö dülü’nün sahibi de olan usta yönetmen 2 ekim’de saat 20:30’da “mavi eşarp”, “selvi Boylum a l Festivalin u lusal u zun metraj Film Jerzy skolimowski, son filmi “ai ”nin (eo , c ongresium Kongre ve sergi Yazmalım”, “Dila Hanım” ve Yarışması’nda yer alan vuslat saraçoğlu 2022), c inema pink’teki gösterimine filmin merkezi’nde gerçekleşecek. birçok filmden alıntılar türkan filmi “Bildiğiniz Gibi Değil”, yarın saat hem senaristi hem de yapımcısı olan ewa Konserde, solist melis Kızılaslan, Şoray’ın anlatımıyla ilk kez a nkara 17:30’da a dana’daki ilk gösterimini piaskowska ile birlikte katılacak. o rkestra Şefi r ustam r ahmedov, seyircisinin karşısına çıkacak.