Katalog

8 TEMMUZ 2024 PAZARTESİ 6 SÖYLEŞİ Prof. Dr. Mustafa Şen: İşçi işini, halk kentini yitirdiğini söylüyor Ekonomik krizle Suriye: Kaybedilen onlarca yıl ve hayal olan rüyalar umhurbaşkanı, Beşşar Esad çatışma riski artıyor ile görüşme hazırlığında. C Kaç yıl önce, Üsküdar’dan Şehir Hatları vapuruna bineceğim. ığınmacılara tepki iki noktada erleşikleşme ve ekonomik kriz, gerilimi rof. Dr. Mustafa Şen Cumhuriyet’in Derken tanıyan bir görevli laf sorularını yanıtladı. atıyor: “Orhan Bey TV’lerde Sdüğümleniyor. Bir, işçi işini kaybettiğini Yve çatışma potansiyelini artıran unsurlar. Suriye’den çekilmeliyiz, Suriye’nin P n 22 yıllık AKP iktidarında söylüyor; iki, halk kentini kaybettiğini Bu, provokasyon ve fiziksel saldırı için toprak bütünlüğünü savunmalıyız, gözlemlediğiniz en belirgin değişim düşünüyor; vatandaş, “Vergimle besliyorsun” de uygun bir zemin hazırlar. Ajitatif ve diyorsunuz. Girdiğimiz yerler artık nedir? diyor. Bunlar yakıcı ve yanıcı problemler. provokatif değerlendirmelerden kaçınılmalı. bizim, orada Ankara idari teşkilat Daha önce başlayan ve AKP döneminde bile kurdu, PTT hizmeti veriliyor, değişen en önemli şey kentleşme. Bu Türkiye ile entegrasyon sürüyor, sürede köyler neredeyse tamamen boşaldı. prof. dr. mustafa şen görmüyor musunuz? Artık boş Şu anda nüfusun yüzde 93’ü il ve ilçelerde şeyler konuşmayın, tam tersine P 1962’de Sivas’ta doğdu. topraklarımız genişliyor teşekkür yaşıyor. Bu çok büyük bir dönüşüm. Ankara Üniversitesi Siyasal edin...” Köyden kente göçün Türkiye’de artık Bilgiler Fakültesi İktisat Ben de hiçbir ülke çağımızda bittiğini söyleyebiliriz. 0 Bölümü’nden mezun oldu. kendi toprağını başkasına n Kentleşmenin toplumsal yapıya Doktora derecesini ODTÜ yedirmez, yüzyıl kavga konusu etkisi ne oldu? Sosyoloji Bölümü’nden olur ve geri alır, ayrıca görmüyor R Şehir, her açıdan çeşitlilik ve konformist aldı. Kent-Kır Sosyolojisi, musun ABD ülkeyi üçe bölüyor... Ekonomik Sosyoloji ve Din yaşam demektir. Kent, orta sınıf yaşam Sosyolojisi alanlarında biçimidir. Ekonomideki en küçük T ‘Ulus Yıkıcılığı çok sayıda çalışması olan kırılganlık dahi sizi doğrudan etkiler. Zamanları’ Şen; İngiltere, Almanya, Kent; geniş hane, akrabalık, hemşerilik Evet, Erdoğan’ın Türkiye’yi Rusya ve Kazakistan’daki R bağlarının zayıflamasını getirir. büyütme politikası, bir imkânsızı üniversitelerde misafir denemeydi. Bunun için cihatçı n Akrabalık ilişkilerinin zayıflaması bilim insanı olarak E gruplar mı desteklenmedi, ÖSO bulundu. ODTÜ’de öğretim yardımlaşmayı da etkilediği için mi üyesi olarak çalışıyor. komik şekilde Milli Suriye Ordusu kırılganlık artıyor? mu yapılmadı, hâlâ maaşları Kentli nüfus, ekonomik değişiklikler ödeniyor. Onlar da Türk düşmanlığı karşısında çok kırılgan oluyor. O nedenle yapıp bayrak yakıyorlar. Sözde kent yönetimi çok ön plana çıkıyor. Yerel bu “milli” ordu ve Türk ordusu ile seçimle, genel seçimin bu kadar birbirine herhalde Şam işgal edilecekti! Toplumda gerilim var yaklaşması, canlılık ve rekabet açısından Davutoğlu’nun teorisi gereğince iyi bir gösterge. Çünkü artık Türkiye Suriye Osmanlı bakiyesiydi. Osmanlılık, Osmanlıcılık kentli bir toplum. Bu kentli toplumun da n Sığınmacılara yönelik tepki n Çözüm ne olmalı? problemlerden biri bu. politikası da bu teorinin zeminini belirli istekleri var. Biz buna genellikle neden büyüyor? Çözümü kolay bir problem değil. n Peki kalış süresinin uzamasının oluşturuyordu. kent hakkı diyoruz. İzmir’de yapılan bir çalışma var. Bunların sınırda veya sınıra yakın toplumsal etkisi için yorumunuz Ahmet Bey imparatorluk çağında n Nedir kent hakkı? Tepki iki noktada düğümleniyor. bölgelerde tutulması gerekiyordu. nedir? yaşıyor ve 1700-1800’lerden Sağlıklı, sürdürülebilir, güvenli, adil Bir, işçi işini kaybettiğini söylüyor ki Şehirlere dağılınca içinden Süre uzadıkça bu tür gruplarla itibaren ulus devletler çağına bir şehir isteği. Ankara, İstanbul, İzmir bu anlaşılır bir tepki. Suriyeliler çıkılmaz oldu. Başta bir kayıt ilgili sorun artabilir. Çünkü geçildiği olgusunu bilerek ve ucuz işçiliği kabul ediyor. ve diğer kentlerde zaten bunu görüyoruz. sistemi yoktu. Kontrolsüz yerleşikleşmeye başlar. Bu da isteyerek atlıyordu. (Eleştirel İki, halk kentini, şekilde geldiler. Şimdi günlük hayatta çok karşılaşma anı Halkta doğrudan etkin bir tepki olmasa bakışım için bakın: Ulus Yıkıcılığı mahallesini, sosyal öncelikle Suriye ile getirir. İhmal etmememiz gereken Zamanları, ulusalcılık üzerine yeni bile sürekli bir gündem oluyor. alanını kaybettiğini Türkiye ilişkilerinin bir konu da evlilik. Türkiye’de bir deneme, Cumhuriyet Kitapları) n Kent deyince akla rant da geliyor... Olağandışı düşünüyor. Bunlar düzelmesi gerekiyor Suriyelilerle evlilik ikinci sırada. Rusya orada, ABD orada; ve boş, AKP dönemindeki önemli noktalardan biri tabii ki yakıcı ve ki kalıcı bir çözüm ayrıca tamamen yanlış bir politika. de kentsel rantın yaratımı ve dağıtımı. Bu, bir göçmen yanıcı problemler. Düşmanlaşma riski Türkiye için alt emperyalist; süper bulunsun. İki, Türkiye’deki sermaye birikimi açısından çok Bu her ülke devlet masalları bile dolaşıma Türkiye’de bununla n Tüm çıkan olaylara olgusu kritik. Kentsel rant, sermaye birikiminin en için zor. Şeffaf sokuldu. ilgili rasyonel bir baktığınızda Türklere karşı önemli alanlarından biri durumuna geldi. olmak çok önemli. Cumhurbaşkanı, yurtta barış yaşıyoruz tartışma olmalı. düşmanlaşma ihtimalleri var mı? Eski mekânların yenilenmesi, yıkılıp yerine Kamu kaynağı dünyada barış politikasını Tartışmaların önemli Tabii ki var, çünkü toplumdan pasif buluyor ve biz bunu aktif yenisinin yapılması, boş bir arazinin tümden kullanıyorsunuz. Zaten kısmı, sonuca varmak için tepki geliyor. uyguluyoruz diyordu. tepkilerin bir kısmı da bu imara açılması... Son 30 yılın en önemli yönü, değil fikrini kabul ettirmek için n En son Kayseri olaylarını nedenle geliyor. Vatandaş, “Benim çok büyük bir kent rantının yaratılması oldu. yapılıyor. Bu, hepimizin geleceğini yaşadık. Bu kadar çok sığınmacının Bölme politikası vergimle besliyorsun” diyor. Bu, etkileyen bir konu. Hele ekonomik ve onlara yönelik tepkinin olması Suriye’nin bölünmesi için çalışan çatışma ve gerilim yaratıyor. Öte İç bitti dış göç arttı gidişatın iyi olmadığı dönemlerde Türkiye’yi provokasyon ve iç ABD ile aynı paralelde politikanın yandan bir kısmı özellikle tarımdaki bunlar çok daha tehlikeli. Şu çatışmalara açık hale getiriyor mu? n Kentleşme; yaş ortalamasının gölgesinde yürüyor ve “ABD nasılsa işgücü açığını kapatıyor. anki durum bugüne kadar bizim Kesinlikle. Kayseri ve diğer yukarı çıkması, doğurganlığın Suriye’yi bölecek, biz de kendi n Bu açığı biz neden bildiğimiz bir göçmen olgusu değil. şehirlerdeki olaylar korkunç ve azalmasının nedenlerinden mi? payımızı alırız” diye düşünülüyordu. kapatamıyoruz? Olağandışı bir göçmen olgusu kabul edilemez. Kime karşı olursa Kentleşmeyle bağlı olarak demografik TV’lerde AKP’nin düşünce Göçmenler kendi yaşam seviyesini yaşıyoruz. olsun ve ne nedenle olursa olsun yapı ciddi bir değişikliğe uğradı. Doğum kuruluşlarında çalışan okumuşları çok daha aşağı çekebilirler. Ama n Neden olağan dışı? şiddete karşı durmalıyız. Ayrıca da bunu dile getiriyordu. hızı binde 1.1 oldu. Bu, nüfusun azalma 20-25 yaşındaki birini çobanlık Örneğin Halepçe katliamından bu bir suç. Bir; yerleşikleşme, iki; Her şeyin ötesinde, orada eğilimine girdiğini gösterir. yapmaya, yılın birkaç ayını sonra 1 milyondan fazla sığınmacı ekonomik kriz gerilimi, çatışma Suriye’nin bütünlüğünü savunan n Kentleşme nedeniyle nüfus azalma dağlarda bayırlarda geçirmeye geldi ve hemen hepsi birkaç yıl içinde potansiyelini artıran unsurlar. Bu Rusya var, İran var demenizin ikna edemezsin. Para versen bile trendine girerken demografiyi etkileyen döndü. 80’lerde Bulgaristan’dan aynı zamanda provokasyon, fiziksel de bir anlamı yoktu, çünkü ABD gitmiyor. Fransız dili ve edebiyatı bir başka unsur da sığınmacılar değil mi? gelen Türkleri düşünün, aynı dili saldırı ve çatışma için de uygun bir hepsinden büyüktü! ABD’nin profesörü kâğıt topluyor. Belki Çok çeşitli kaynaktan nüfus geliyor. konuşuyoruz. Yani o da başka bir zemin hazırlar. Bu nedenle herkesin artık dediğini yapacak bir Suriye’de kalsaydı bunu asla Ama Suriyeli ve Afganistanlılarla ilgili durum. Yine 90’larda eski sosyalist ajitatif ve provokatif değerlendirme güçten giderek düştüğünü de yapmayacaktı. Mühendis bir ülkelerden geçici göç aldık. Bu da ve tartışmalardan kaçınması gerekir. durum başka bir şey. Çünkü Suriyeliler görmüyorlardı. Her ne kadar orada Türk de başka bir ülkede tuvalet tamamen başka bir şey. Kolay bir çözümün olmadığını kabul İsrail’in yanına kardeş bir Kürt geçici koruma altındaki nüfus. Afganları temizleyebilir. Ayakta kalması, n Özellikle Suriye ve Afgan edip sorunu soğukkanlı ve rasyonel devleti kurmaya çalışıyor olsa bile. literatürde düzensiz göç ya da kayıtsız göç yaşaması lazım. O yüzden ne iş olsa Hem böyle bir oluşuma karşı nüfusa baktığınızda ne dersiniz? bir şekilde ele almak ve kalıcı dediğimiz kategoriye sokabiliriz. Bunun yapıyorlar, geçici görüyorlar. Kimisi çıkacaksın hem de Şam’a karşı Suriye’de iç savaşın bir çözümler üretmeye çalışmaktan dışında da bir sürü kategori var. Türkiye, fırsat bulursa Avrupa’ya gidiyor. savaşacaksın. Bu kadar birbirini sonucu olarak; Afganistan’dan başka bir çare yok. 90’lara kadar göç veren ülke olarak reddeden politikaların peşinde da Amerika’nın çekilmesinin n Sorunun çözümü için ‘Göze en çok onlar batıyor’ tartışılıyordu. 90’dan itibaren göç alan koşulan 13 yıl! sonucunda gelenler var. İkisi bile “rasyonel tartışma” yapılmadığına n “Yakıcı ve yanıcı” dediniz, biraz ülke olarak tartışılmaya başladı. Son 22 aynı değil. Çünkü Afganlar başka dikkat çektiniz. Şu an nasıl daha açar mısınız? yılda köyden kente göç bitti, dış göç arttı. Rüyanın sonu bir ülkeyi geçerek planlı bir şekilde tartışılıyor? İki kişi bir konudan tartışsa, Cumhurbaşkanı diyor ki Almanya Birbiriyle uyuşmayan iki süreç. geldiler. Ama Suriyelilerin statüsü Burada iki görüş var. Bir; “Bunlar bu onların tartışması olur. Ama dönüşünde: “...Biz dün Suriye ile n Hem düzensiz göç hem de farklı, geçici koruma altındalar. gitmez, kalacak, alışalım” diyenler. tartışanlardan biri Suriyeli olursa, düşman değildik ki. Biz Esed ile Sayıyı bilmiyoruz. Kamuoyu, İki; “Tümünü göndereceğiz” sığınmacıların doğum oranlarına adı “Suriyelilerle kavga” olur. Yanıcı, ailece görüşüyorduk. Biz davetimizi söylenen sayılara ikna olmuyor. diyenler. Ben ikisini de gerçekçi baktığınızda bunun Türkiye’nin yakıcı dediğim kısmı bu. yapacağız. İnşallah bu davetle Afganlarla ilgili sayıyı da tam olarak bulunuyorum. Yani geçici sığınmacı n Yanıcı ve yakıcılığın önüne geleceği açısından tehlikesi nedir? birlikte de Türkiye-Suriye ilişkilerini bilmiyoruz. İkincisi; bu nüfusun olduğu için statüleri belirsiz. nasıl geçilir? Tehlike diye tartışmak o kadar doğru değil. geçmişte olduğu gibi aynı noktaya birleşimini bilmiyoruz. Ancak vatandaşlık alanlar da Toplumda bir kaynama ve Bu böyle gitmeyecek. Onların çocuklarına getirelim istiyoruz. Davetimiz her an n Bunun anlamı nedir? oldu. Eğitim sürecine girdiler. gerilim var. Bu, ekonomik kriz bakmak lazım. Çünkü onların çocukları beş olabilir. Türkiye’de görüşme olması Afganların çoğunluğu için “genç Burada doğmuş, büyümüş, okula dönemlerinde daha da tehlikeli konusunda ise Sayın Putin’in çocuk yapmayacak. Muhtemelen birkaç olur. Çünkü insanlar bir günah erkek” deniyor. Ama Suriyeliler çok hatta mesleğe başlamış olanlar yaklaşımları var...” diyor. kuşak sonra onlar da bu noktaya gelecek. keçisi arar. Günah keçiliği, en zayıf daha geniş bir spektrumda. Zengini var. Bu durum geçici koruma Cumhurbaşkanı çok geç Aynı şey 90’lı yıllarda Kürt nüfus için de gruplara yönelir. Şu anda da en de fakiri de iç savaşta yer alan statüsünün çok ötesine taşıyor. kalınmadı mı? tartışıldı. Kürt nüfusun doğum oranları zayıf grup ne olursa olsun yoksul cihatçı grupları da geldi. Yani bu Oturup araştırıldığında birçok farklı Onca şehit verdik. Hâlâ veriyoruz. çok yüksekti. Şimdi değil. Çünkü hepimiz Suriyeliler. O nedenle gözümüze en kadar büyük bir nüfusun homojen kategori çıkacak ortaya. O nedenle aynı ekonomide yaşıyoruz. çok onlar batıyor. olmasını bekleyemeyiz. Ciddi iş çok karmaşık. Düşmanlık, büyük kayıpların adı Rusya ile kapıştık, uçak düşürdük, düşürüldük, 33 askerimiz İdlib’te öldürüldü. Sorunlardan biri de aidiyet Putin’in kapısında bekletildik. Dostluk her şeydir, düşmanlık n Kalanlar da gidenler de olacak mı n “Kalsın” diyenlerin “insan hakları” vatandaşlık, ümmet olabilir. hiçbir şey, sadece büyük kayıpların yani? açısından yaptıkları açıklamalar ne n Peki vatandaşlık alanlar? adıdır düşmanlıklar. Bir kısmı kalacak, bir kısmı muhtemelen kadar doğru? Vatandaşlık en dikkatli olunması Rüyadan, hayalden uyanmak ve gidecek. Bu, ülkelerindeki duruma bağlı. “Geldiler, başımız gözümüz üstüne, gereken konu. Çünkü vatandaş reel politikaya dönmeye başlamak, n “Gitsin” diyenler ırkçılıkla suçlanıyor, kalacaklar” demek de ayrı bir uç. Bir yandan olduğunuzda eşit haklara sahip şüphesiz iyi bir şey. “gitsin” demek ırkçılık mıdır? tırnak içinde hümanizma, insan hakları, oluyorsunuz ve o sizin siyasi birliğinizin Peki bu bize kaça patladığı, maliyeti ne oldu? Bunu söylemek yanlış. Göçmen adı altında bunu diyorlar. Haklı oldukları bir parçası haline geliyor. Parti kurabilirler. İktidardan bekleyemeyiz ama karşıtlığı ile ırkçılık aynı şey değil. Irkçı yönler var ama burada ortaya başka bir Diğer partilerle pazarlıklar olabilir. iktisatçılarımız, grup olarak bir olup da söyleyen, ırkçı olmadan da sorun çıkıyor. O da aidiyet problemi. Biz Vatandaşlık için başka ülkelerde birçok maliyet denemesi yapabilirler mi? söyleyen olabilir. Irkçılık başka bir şey. Türkiye Cumhuriyeti’ne vatandaşlık bağıyla kriter var. Şu an bile Türkiye’den Suriye’ye Yoksa bunu hesap edecek bir Kendi ırkını diğerlerinden üstün tutup, bağlıyız. Bunlar öyle mi? Bağlılıkları, gidip gelenler var. Mesela Almanya, gideni gücümüz de mi yok... yönetme hakkınız olduğunu söylerseniz, aidiyetleri nereye, bilmiyoruz. Üç tane geri almıyor. Ama Türkiye’ye baktığınızda ırkçısınız. bağlılık şekli söyleyebiliriz. Millet, insanlar da mallar da gidip geliyor.