Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ 12 MAYIS 2024 PAZAR9 İktidar, kamudaki sözleşmeli personel ile geçici işçilerin sayısını düzenli artırıyor Güvencesizlik büyüyor Enflasyonla mücadele programı Mart ayı itibarıyla, kamuda çalışan sözleşmeli personel 354 METRE sayısı 378 bin kişi, geçici işçi sayısı da 48 bin kişiyi aştı. başarılı mı? Merkez Bankası’nın Bugün kadrolu personel sayısı ise 3.4 milyon kişi. İstanbul’daki üm dünyada, özellikle gelişmiş binasının yüksekliği ekonomilerde enflasyon kontrol KP iktidarı, güvencesiz itibarıyla 48 bin 148’e ulaştı. Taltına alınmışken Türkiye’de can alıcı sorunumuz olan enflasyon henüz istihdamı hızla artırıyor. Genel bütçe kapsamındaki kamu kontrol edilememiş bulunuyor. Bu AVerilen sözlere ve yapılan idarelerinde bulunan sözleşmeli olmadığı gibi, Merkez Bankası, 9 Mayıs açıklamalara rağmen kamudaki personel sayısında artış yaşandı. tarihli “Enflasyon Raporu Bilgilendirme sözleşmeli personel ile geçici Verilere göre, Mart 2024 itibarıyla Toplantısı”nda, yılsonu enflasyon işçilerin sayısında kamudaki sözleşmeli personelin hedefini yukarı yönlü olarak revize ederek daha önce yüzde 36 olan rakamı yükseliş devam ediyor. dağılımı da şöyle: yüzde 38’e çıkardı. Orta vadeli plan Cumhurbaşkanlığı kapsamında bir enflasyonla mücadele Toplam 5.2 milyon kişi Strateji ve Bütçe programı öngörülmüş olmasına Genel bütçedeki kamu Başkanlığı’nın yeni rağmen, Türkiye’de neden fiyatlar genel MUSTAFA ÇAKIR idarelerinde 261 bin 264, YÖK, seviyesinde (enflasyonda) bir düşme açıkladığı veriler de yaşanmıyor? Bir miktar bunun üzerinde üniversiteler ve yüksek teknoloji bunu bir kez daha durmak istiyorum. enstitülerinde 18 bin 820, özel gösterdi. Merkez Bankası’na ‘bina’ jesti bütçeli diğer idarelerinde 9 bin Strateji ve Bütçe Başkanlığı, ‘Program’a güven oluşmalı 756, düzenleyici ve denetleyici kamu sektörü istihdamına Öncelikle “Program, piyasalar MERKEZ Bankası ihaleleri ihalesini “arsa satışı karşılığı gelir kurumlarda 437, sosyal güvenlik ilişkin ocak-mart dönemini tarafından da onay görmeli ve kapsamında, yapım işlerine ilişkin TL paylaşımı” yöntemiyle alan firma ekonominin tüm aktörlerinin güvenini kurumlarında 1424, döner kapsayan birinci çeyrek verilerini üzerinden imzalanan sözleşmelere kısa süre sonra çekildi. Daha sonra kazanmalı”. Bunu sağlamak için iktidar, sermayeler ve kefalet sandıklarında yayımladı. 2023 yılı dördüncü “artırımlı fiyat farkı” ve 6 aya kadar TOKİ de projeden çıktı. Bunun genel seçim sonrası, siyasi istikrara 2 bin 805, diğer kamu idarelerinde çeyrek (ekim-aralık) verileri ile “süre uzatımı” olanağı tanınabilecek. üzerine banka binayı kendi parasıyla ilişkin belirsizlikler ortadan kalkmışken 1750, KİT’lerde 43 bin 555, karşılaştırıldığında sendikalar Konuya ilişkin Cumhurbaşkanı kararı, yaptırmak üzere ihale etti. Bugün piyasalarda itibarı olduğu düşünülen özelleştirme programında yer dünkü Resmi Gazete’de yayımlandı. binanın yapımında son aşamaya Mehmet Şimşek ile bir başlangıç yaptı. tarafından “güvencesiz istihdam” Ancak, aradan yaklaşık 10 ay geçmiş Bu karar 1 Mart 2023 öncesi ihaleleri gelindi. Cumhuriyet’in sorularını alan kuruluşlarra 56, özel kanunu olarak adlandırılan sözleşmeli olmasına rağmen açıklanan politika kapsayacak ve bu haktan ilgili şartları yanıtlayan sektör uzmanları da bulunan kuruluşlarda 28 bin 170, personel ile geçici işçi sayısındaki setine onun ana unsurunu oluşturan sağlayanlar yararlanacak. kamuya çalışan müteahhitlerin il özel idarelerinde 55, belediyeler artış dikkat çekti. Geçen yılın enflasyonun düşeceği hedefine piyasalar Bu düzenleme, Merkez Bankası’nın maliyet artışlarına atıfla bir süredir ve bağlı kuruluşları ile mahalli dördüncü çeyreğinde 330 bin 863 tam ikna edilemedi. İstanbul Finans Merkezi’ndeki yeni bu yönde beklentileri olduğunu, idare birliklerinde 9 bin 921 kişi. olan sözleşmeli personel sayısı binasının sorunlarla dolu yapım ancak ortada bir çalışma olmadığını Faizler henüz negatif bölgede Mart itibarıyla kamudaki toplam bu yılın ilk çeyreğinde, 378 bin sürecini akla getirdi. Çünkü sozcu. ifade ederek “Kararla bankaya jest Merkez Bankası yönetimi de personel 5.2 milyon, kadrolu 13’e yükseldi. Geçen yıl aralık com.tr’deki habere göre 2017 yılında yapılmış görünüyor” dediler. piyasalara eskisine göre daha fazla personel 3.4 milyon, sürekli işçi itibarıyla 38 bin 848 olan geçici büyük imar hakkı tanınan binanın l Ekonomi Servisi güven veren bir kadroya kavuştu. Üstelik 1.2 milyon kişi oldu. l ANKARA işçilerin sayısı da Mart 2024 cumhurbaşkanı, Merkez Bankası’nın işlerine bu defa karışmayacağı yönünde açıklamalarda bulundu. Faizler yükseltildi ve ihtiyati tedbirler de Merkez Bankası’nın ciddiyetini 31 bin dolara indi gösterdi. On ayın sonunda, piyasalar tarafından bu ciddiyet daha fazla BDDK’nin yayımladığı verilere göre algılanmaya başlandı. Şimdi beklenen, KKM ile toplanan dövizlerin TL’ye Mart 2024 sonu itibarıyla bankalarda “1 dönmesinin sağlanmasında Merkez milyon TL üzeri” mevduatı olan yurtiçi Bankası’nın başarılı olmak için neler yerleşik mudi (yerli milyoner) sayısı 1.4 yapacağı konusu. Çünkü yükselen faiz milyon kişiye ulaştı. Bu kişiler mevduat oranlarına rağmen negatif reel faizlerin ise 10.7 trilyon liraya ulaştı. Buna göre sürüyor olması tasarruf sahiplerini yine toplam mevduattan aldıkları pay yüzde tereddütlü bir noktada tutuyor ve döviz 74.9’a çıktı. Bu oran Mart 2023’te yüzde hesapları çözülmüyor. 70.2, Aralık 2014’te yüzde 49.9’du. Ancak bu milyonlerlerin 2014’te 436.7 Kısa vadeli döviz ihtiyacı bin dolar alabilen 1 milyon lirası bugün yüksek, sermaye girişi zayıf ancak 31.3 bin dolar alabiliyor. Bu Üçüncü önemli nokta, ekonominin dönemde, TÜFE’deki toplam artış ise döviz ihtiyacının azaltılması ve kurlar yüzde 767 oldu. Yüksek enflasyon ve üzerindeki baskının kaldırılması idi. Bu TL’deki büyüme erime, geçen 10 yılda amaçla ekonomiyi soğutma amaçlı tedbirler alındı. Küçülen ekonominin yerli milyoner tanımını çok aşındırdı. döviz talebinin azalacağı öngörüldü. l SERHAT ALİGİL Nitekim, yılın ilk çeyreğindeki dış ticaret ve cari denge verileri 2024 yılında daha Son bir yılda kira fiyatları yüzde 102, arsa satış bedelleri yüzde 92 yükseldi az dövize ihtiyacımız olacağını gösteriyor. Ancak sermaye hareketleri tarafı, vade Kayıt yapmayan üzerinden yine sıkıştırmaya devam ediyor. Kısa vadeli döviz ihtiyacı halen POS’lar aranıyor yüksek seviyede seyrediyor. Döviz tarafını OSB’ler de cep yakıyor destekleyecek bir diğer önemli aşama HAZİNE ve Maliye Bakanı ise sermaye girişlerinin sağlanması Mehmet Şimşek, kayıtdışı olacak. Ancak güven konusu burada da ekonomiyle mücadele çalışmaları ürkiye özellikle son 3-4 yıldır, karşımıza çıkıyor. Bir şekilde sıcak para kapsamında POS cihazlarından Tkonut fiyatları ve kiralardaki girişi olsa da yapısal reformlar, hukuk gerçekleştirdiği tahsilatın hasılat yüksek artışları tartışıyor. Ancak düzeni, bilimsel eğitim, kalifiye eleman ve kaydını yapmayan kişilere yönelik demokrasi konusunda isteksiz olan bir bu tartışma, çok öne çıkmasa da denetim başlattıklarını Türkiye’ye, uzun vadeli sabit sermayenin organize sanayi bölgeleri için de gelmesi mümkün görünmüyor. anımsatarak ilk geçerli. Çünkü TSKB Gayrimenkul sonuçların olumlu Değerleme’nin OSB’lerle ilgili Yurtiçi talep hâlâ yüksek, olduğunu belirtti. hazırladığı raporlar, üretimin Şimşek şu bilgileri maliyet artışı önlenemiyor yoğunlaştığı bu bölgelerin kira verdi: “Gelir İdaresi Programın bir diğer önemli ayağı, Makbule Yönel Maya ve satış bedeli açısından önemli Başkanlığımız, yurtiçi talebin kontrol edilmesi ve artışlara sahne olduğunu gösterdi. POS cihazlarından aylık ortalama metrekare kira bedeli Adana, 25-35 liradan 130-160 liraya Türk Lirası tasarrufların artırılmasının sağlanmasıdır. Yurtiçi talebin, gerçekleştirdiği tahsilatın hasılat TSKB Gayrimenkul Değerleme 40- 65 lira iken bu yılın başında 175- çıkan Sakarya var. OSB’lerdeki arsa öngörülenden farklı olarak yeterince kaydını yapmayan 3 bin 662 Genel Müdürü Makbule Yönel 215 liraya yükseldi. Ayın dönemde değer artışları da metrekare başına düşürülememiş olduğu anlaşılıyor. kişiyi tespit etti. Bu kişilerin 5 Maya’nın yaptığı açıklamalara göre bu fiyatlar İzmir’de 18-25 liradan 95- yıllık ortalama yüzde 92 olarak Fakat yılın ikinci çeyreği ve sonrasında milyar liralık POS hasılatının örneğin OSB’lerde 2024 yılının başı 125 lira, Ankara’da da 20-26 liradan hesaplandı. Bu açıdan, 2022’den talebin kontrol edilmesi olasılığı da beyan edilmesi sağlandı. Yine itibarıyla son bir yıllık ortalama kira yüksek görünüyor. Diğer yandan, 88-100 liraya çıktı. 2024’e metrekare satış fiyatı 1700- bu çalışmalar sonucunda 1.5 mevduat faizleri henüz yeterli olmasa artışı yüzde 102’ye ulaştı. Maya, 1900 liradan 8 bin 700-10 bin liraya milyar liralık da vergi tahakkuk da TL mevduatlarda artışların başladığı Kayseri’ye dikkat “Kira artışlarının yıllık enflasyon yükselen Antalya dikkat çekiyor. ettirildi. Kayıtdışı ekonomiyle anlaşılıyor. En çarpıcı artışlar arasında 18-22 oranının üzerinde gerçekleştiğini Fiyatlar Kayseri’de de 900-1100 Diğer yandan Türkiye, ağırlıklı olarak mücadelemiz tavizsiz ve güçlü liradan 105-120 liraya çıkan Manisa, gözlemliyoruz” dedi. Rapora göre liradan 4 bin 750-5 bin 500 liraya maliyet enflasyonunun katılığıyla karşı şekilde devam edecek.” Şimşek karşıya bulunuyor. İmalat sektöründe, 12-16 liradan 65-75 liraya çıkan örneğin İstanbul’da 2022 başında ulaştı. l Ekonomi Servisi ayrıca, benzer çalışmanın inşaat sektöründe, tarım sektöründe, 2023 yılı verileri üzerinden de hizmetler sektöründe girdi maliyetleri yapıldığını açıkladı. l AA sürekli artıyor. Üretimde verimlilik ve ‘SÜRDÜRÜLEBİLİR yüksek katma değer de sağlanamayınca satışlar düşse de fiyat artışları kaçınılmaz KISA... KISA... KISA... oluyor. FİNANS’A KATKI l ÖZELLEŞTİRME İdaresi, Bütçe açıkları büyüyor TÜRK Ekonomi Dereiçi Hidroelektrik Santralı’nı Programın beklendiği gibi Bankası’nın (TEB), “işletme hakkı” yöntemiyle çalışabilmesi için bir diğer önemli sürdürülebilir finansı özelleştirecek. 2022’de de ihale konu da maliye politikasının para desteklemeye devam yapılmış ama sonuç alınamamıştı. politikasını desteklemesidir. Oysa kamu ettiği, bu kapsamda 400 kWe kapasiteli tesis için son harcamalarında savurganlık ve keyfilik International Finance teklif verme tarihi 24 Haziran. devam ediyor, kayıt dışı ekonomiye karşı Ümit Leblebici Corporation (IFC) l KAMU İhale Kurulu (KİK) bir siyasi irade bulunmuyor, vergilemede ile 100 milyon Avro tutarında ise etkinlik ve adalet sağlanamıyor. Başkanlığına yeniden Hamdi Güleç Basel-III uyumlu sermaye benzeri Hükümetin, seçimleri de bahane ederek getirildi. İlgili Cumhurbaşkanlığı Afetlerin zararı 45 milyar dolar bütçe disiplinini terk etmesi enflasyonla tahvil ihraç ettiği açıklandı. kararı dün Resmi Gazete’de mücadeleyi zayıflatmıştır. Bundan “Türkiye’de sürdürülebilir yayımladı. DOĞA kaynaklı afetlerin ekonomi milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. sonrası için de kamu tasarruflarında bir kalkınmaya desteğimizi artırmaktan l TÜRKİYE Doğalgaz Dağıtıcıları üzerindeki yıkıcı etkileri devam ediyor. Yılın ilk çeyreğinde sekizi ABD’de ikisi ciddiyet gözükmüyor. memnuniyet duyuyoruz” diyen Birliği’nin (GAZBİR) raporuna Aon’un yeni yayımladığı “Küresel Güney Amerika’da ve ikisi Asya’da Ana hatlarıyla yapılmak istenenler ile TEB Genel Müdürü Ümit Leblebici, göre doğalgaz dağıtım şirketleri Doğal Afetler Raporu”na göre 2024 olmak üzere 1 milyar doların üzerinde yapılanları karşılaştırdık ve enflasyon ile orta ve uzun vadeli finansmanları geçen yıl 17 milyar liranın üzerinde yılının ilk çeyreğinde (ocak-mart) etki yaratan olay sayısı 12 olarak mücadelenin bu aşamaya kadar neden çeşitlendirme stratejisi ile uygun başarılı olamadığını tartıştık. Nisan ayı yatırım yaparken 2024-2026 meydana gelen önemli afetler nedeniyle gerçekleşti. maliyetli kaynak sağlamaya yönelik itibarıyla ortaya çıkan gelişmeler bundan döneminde toplam 75 milyar toplam ekonomik kayıplar 45 milyar İlk çeyreğin en maliyetli doğal sonra sonuç alma olasılığını artırabilir çalışmalarını sürdüreceklerinin liralık yatırım planlanıyor. doların üzerine çıktı. Buna karşın bu afeti, 1 Ocak’ta Japonya’yı vuran ve ama bundan sonrasında da işletmelerin altını çizdi. Beşinci yılda geri l TÜRKİYE’nin sertifikalı tohum rakam 21. yüzyılın ilk çeyrek ortalaması tahminlerine göre 17 milyar doların sürdürülebilirliği, halkın ekonomik çağırma opsiyonu bulunan, 10 ihracatı, geçen yıl 89 bin 378 olan 59 milyar dolarlık ve 2023 yılının üzerinde zarara yol açan Noto Depremi sorunları, yoksullaşma ve gelir dağılımı yıl vadeli tahvil, bankanın bu yıl ton oldu. İthalat 51 bin 384 ton. ilk çeyreğindeki 149 milyar dolarlık oldu. Raporu yorumlayan Aon Türkiye kaynaklı sorunlar diğer boyutlarıyla gerçekleştirdiği ikinci ihraç. Üretim ise yüzde 4.5 azalışla 1.3 kayıplardan daha düşük gerçekleşti. Öte Eş Üst Yöneticisi Ferhan Özay, “Yaklaşan gündemimizi oluşturmaya devam l Ekonomi Servisi milyon ton. yandan yine 2024 yılının ilk çeyreğinde sıcak havalar sigorta hasarlarını daha da edecektir. küresel sigorta kayıplarının en az 17 artırabilir” dedi. l Ekonomi Servisi Grafik: Müge Kaygusuz